Πολιτιστικές, εμπορικές και κατοικιακές χρήσεις με ελεύθερους δημόσιους χώρους συνδυάζονται σε ένα έργο που υπόσχεται να γίνει νέο τοπόσημο και κέντρο αστικής αναζωογόνησης για την πόλη.
«Δεν θυμόμαστε μέρες. Θυμόμαστε στιγμές», είχε πει κάποτε ο Ιταλός συγγραφέας Τσέζαρε Παβέζε. Και η ανάπλαση της ιστορικής ζυθοποιίας ΦΙΞ ξυπνάει ένα αίσθημα νοσταλγίας για το άλλοτε εγκαταλελειμμένο βιομηχανικό συγκρότημα, που για δεκαετίες σημάδευε την αστική μνήμη της Θεσσαλονίκης. Το κτίριο αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα βιομηχανικής και οικοδομικής αρχιτεκτονικής της εποχής, αλλά και σύμβολο της βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης από τον 19ο αιώνα, μαζί με άλλες σημαντικές παραγωγικές μονάδες. Η ανάπλασή του σηματοδοτεί τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και την επανασύνδεση της πόλης με τη βιομηχανική της ταυτότητα, Άλλωστε, η ζυθοποιία ΦΙΞ υπήρξε το κύριο σημείο αναφοράς της δυτικής βιομηχανικής ζώνης της Θεσσαλονίκης, πλάι σε λιμάνι, τελωνείο, σιδηροδρομικό σταθμό και δίκτυα υποδομής, φωταέριο, ύδρευση και βιομηχανικές εγκαταστάσεις.
Ιστορική διαδρομή της ζυθοποιίας ΦΙΞ
Η ιστορική ταυτότητα του κτιρίου συναντά τις ανάγκες του σήμερα μέσα από μια παρέμβαση που δίνει ώθηση στην πολιτιστική ζωή και την αστική αναγέννηση της δυτικής εισόδου της πόλης. Το κουβάρι της ιστορίας της ζυθοποιίας ΦΙΞ αρχίζει να ξετυλίγεται στα μέσα του 20ού αιώνα, όταν το συγκρότημα εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους βιομηχανικούς πόλους της Θεσσαλονίκης, συμβάλλοντας καθοριστικά στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης. Το όνομα «ΦΙΞ» κατέστη συνώνυμο της ελληνικής μπίρας, ενώ εκατοντάδες Θεσσαλονικείς εργάστηκαν στις εγκαταστάσεις του. Ωστόσο, οι αλλαγές στις παραγωγικές δομές και ο ανταγωνισμός οδήγησαν στη σταδιακή παύση της λειτουργίας του εργοστασίου και, εν τέλει, στην εγκατάλειψη του χώρου.
Το νέο πολυλειτουργικό συγκρότημα
Η ανάπτυξη του οικοπέδου, συνολικής έκτασης 25 στρεμμάτων, αφορά ένα πολυλειτουργικό συγκρότημα με κατοικίες, ξενοδοχείο, εμπορικές και πολιτιστικές χρήσεις. Η αποκατάσταση και επανάχρηση τριών διατηρητέων συγκροτημάτων, καθώς και η ανέγερση δύο νέων κτιριακών όγκων, πιστοποιημένων σύμφωνα με το σύστημα LEED σε επίπεδο GOLD, με δύο κοινά υπόγεια χώρων στάθμευσης συνιστούν τους βασικούς πυλώνες του σχεδίου. Στην αναβίωση του μνημείου, η διατήρηση της μορφής, της αρχιτεκτονικής και της πολύπλοκης ογκοπλασίας του κτιρίου τίθενται ως προτεραιότητα, ενώ οι επεμβάσεις θα βασιστούν σε ιστορικά τεκμήρια που επιβεβαιώνουν μορφολογικά, ογκοπλαστικά και διακοσμητικά στοιχεία.
Πολεοδομική ενεργοποίηση
Η υλοποίηση της ανάπλασης προχωρά με την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος (ΦΕΚ Δ’ 805/2024), που ενεργοποιεί πολεοδομικά την περιοχή και παρέχει τη δυνατότητα αξιοποίησής της ως ενιαίο σύνολο. Πιο συγκεκριμένα, μέσω του διατάγματος εγκρίνεται η τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου στο οικοδομικό τετράγωνο Ο.Τ. 34, το οποίο περιλαμβάνει τα ιστορικά διατηρητέα κτίρια της ζυθοποιίας. Συγχρόνως, δημιουργείται πεζόδρομος 5 μέτρων που συνδέει δύο υποτετράγωνα, ενώ ορίζονται κοινόχρηστοι χώροι και πλατείες. Οι ρυμοτομικές και οικοδομικές γραμμές καταργούνται και καθορίζονται νέες.
Στο Ο.Τ. 34Α προβλέπονται χρήσεις γης όπως πολιτιστικοί χώροι, συνεδριακά κέντρα και χώροι συνάθροισης κοινού, γραφεία και διοικητικές υπηρεσίες, εμπορικά καταστήματα και παροχή υπηρεσιών, μικρές αθλητικές εγκαταστάσεις και κατοικίες. Αντιθέτως, απαγορεύονται υπεραγορές, πολυκαταστήματα, μεγάλα εμπορικά κέντρα και εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων ή εκθεσιακά κέντρα. Επιπλέον, επιτρέπονται χρήσεις για κέντρα έρευνας, θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων, εστίαση, αναψυκτήρια, κέντρα διασκέδασης, τουριστικά καταλύματα και εγκαταστάσεις Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Στα διατηρητέα κτίρια του συγκροτήματος δίνεται, επίσης, η δυνατότητα λειτουργίας εργαστηρίων ποτοποιίας και παγοποιίας.
Προοπτική ολοκλήρωσης και κοινωνικά οφέλη
Η ανάπλαση επαναφέρει το συγκρότημα στη ζωή, αναδεικνύοντας την αξία του ως δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και οικοδομικής ιστορίας, ενώ παράλληλα ενισχύει το πολιτιστικό περιβάλλον και τον λιμένα της πόλης. Πρόκειται για μια παρέμβαση μητροπολιτικής κλίμακας που «παντρεύει» αρμονικά το παλιό με το νέο, δημιουργώντας κοινόχρηστους χώρους και πλατείες και προσφέροντας στους πολίτες νέες δυνατότητες επαφής με τον χώρο και τον πολιτισμό.
Η ολοκλήρωση του έργου αναμένεται στα τέλη του 2027 ή στις αρχές του 2028, ενώ ο νέος ελεύθερος χώρος θα μετατραπεί σε μια ζωντανή πλατεία για την πόλη, προσφέροντας σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Με την ανάπλαση της πρώην ζυθοποιίας ΦΙΞ, η Θεσσαλονίκη αποκτά ένα νέο πολιτιστικό τοπόσημο, όπου η ιστορική μνήμη συναντά τη σύγχρονη αστική ζωή, δίνοντας, παράλληλα, δυναμική ώθηση στην πολιτιστική, κοινωνική και αναπτυξιακή δυναμική της πόλης.