Η Πάτρα και το Κατάκολο ανεβάζουν ταχύτητα στην κρουαζιέρα, με νέες υποδομές και ισχυρότερη διασύνδεση, διεκδικώντας τη θέση που τους αξίζει στον διεθνή χάρτη.
Στρατηγικό παράγοντα για την ανάπτυξη της Δυτικής Ελλάδας συνιστούν οι υποδομές κρουαζιέρας, καθώς ενισχύουν την τουριστική ελκυστικότητα, δημιουργούν νέα οικονομικά οφέλη και συνδέουν τις πόλεις με τα διεθνή δίκτυα θαλάσσιων μεταφορών. Στο επίκεντρο αυτής της δυναμικής βρίσκονται η Πάτρα και το Κατάκολο, δύο λιμάνια που τα έργα τους αναβαθμίζουν τις λιμενικές εγκαταστάσεις και διαμορφώνουν νέες προοπτικές εξωστρέφειας.
Η Δυτική Ελλάδα ανοίγει πανιά
Το λιμάνι του Κατακόλου διαθέτει δυνατότητα εξυπηρέτησης έως τριών κρουαζιερόπλοιων μήκους άνω των 350 μέτρων, ενώ η Πάτρα, με χερσαία ζώνη 106.474 τ.μ., προβλέπει στο masterplan της μία αποκλειστική θέση για κρουαζιερόπλοια. Σημαντική είναι και η υποπαραχώρηση τμημάτων των λιμένων Πάτρας και Καβάλας «Απόστολος Παύλος», με διάρκεια 30 ετών, που επιτρέπει τη μακροχρόνια αξιοποίηση και συντήρηση των υποδομών.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο διαγωνισμός για την παραχώρηση του δικαιώματος κρουαζιέρας βρίσκεται στη Β’ Φάση. Πιο συγκεκριμένα, η κατάθεση οικονομικών προσφορών για το Κατάκολο αναμένεται στο πρώτο τρίμηνο του 2026, ενώ για την Καβάλα και την Πάτρα το χρονοδιάγραμμα μετατίθεται στο δεύτερο τρίμηνο του ίδιου έτους.
Για τις μεγάλες τεχνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ελληνικοί λιμένες μας μιλάει ο Αχιλλέας Γ. Σαμαράς, Αναπληρωτής Καθηγητής Θαλάσσιας Υδραυλικής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Παράκτιων και Λιμενικών Έργων στο ΔΠΘ.
Επιπλέον, μας εξηγεί το πώς ο καινοτόμος σχεδιασμός και τα ψηφιακά εργαλεία συμβάλλουν στην ασφάλεια, τη λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητα των λιμένων, καθιστώντας τις ελληνικές υποδομές έτοιμες για τις προκλήσεις του μέλλοντος.
«Στη σημερινή εποχή, οι ελληνικοί λιμένες καλούνται να διαχειριστούν ένα ευρύ φάσμα τεχνικών προκλήσεων, με κοινό παρονομαστή τον γηρασμένο «πυρήνα» των υποδομών τους» δηλώνει.
«Λιμένες με κύρια ή σημαντική χρήση τους την κρουαζιέρα χαρακτηρίζονται από ιδιαιτερότητες, δεν εκφεύγουν, ωστόσο, από τον ίδιο βασικό κανόνα» συμπληρώνει.
Προβλέψεις, προκλήσεις και στρατηγική στα θαλάσσια δίκτυα
Για τον Αχιλλέα Γ. Σαμαρά πρώτη και βασική πρόκληση αποτελεί η προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως ήδη εκδηλώνονται μέσω της παρατηρούμενης κλιματικής μεταβλητότητας (μεταβολές στα χαρακτηριστικά των κυματικών επεισοδίων, των διακυμάνσεων στάθμης και των ακραίων φαινομένων).
«Απαιτείται ανασχεδιασμός και αναβάθμιση των βασικών τεχνικών υποδομών (χωροδιάταξη λιμένα, εξωτερικά και εσωτερικά λιμενικά έργα), όσων δηλαδή σχετίζονται με τη θεμελιώδη λειτουργία των λιμένων: την προσέγγιση και τον ελλιμενισμό σκαφών με ασφάλεια» υποστηρίζει ο Αχιλλέας Γ. Σαμαράς.
«Ζητήματα που αφορούν τον ρόλο τους ως κόμβων συστημάτων μεταφορών και ενέργειας (εξοπλισμός, δίκτυα, logistics, κ.λπ.) είναι κρίσιμα, αλλά έπονται στην ιεράρχηση» σημειώνει.
Όπως υποστηρίζει ιδιαίτερη πρόκληση αποτελεί, επίσης, η ρεαλιστική πρόβλεψη των παγκόσμιων και περιφερειακών τάσεων στη διακίνηση εμπορευμάτων, επιβατών και ενεργειακών πόρων. «Οικονομικοί, κοινωνικοί, γεωπολιτικοί και φυσικοί παράγοντες αλληλοεπιδρούν δυναμικά και καθιστούν επισφαλή κάθε «μονοκαλλιέργεια»», παρατηρεί.
«Η πρόσφατη σεισμική ακολουθία στην περιοχή Αμοργού-Σαντορίνης υπενθύμισε πόσο εύθραυστο είναι το τουριστικό προϊόν και πόσο επιζήμια -στρατηγικά- θα ήταν η ετεροβαρής ανάπτυξη των ελληνικών λιμένων, επιπροσθέτως και λόγω των κοινωνικών/εθνικών σκοπών που υπηρετούν οι νησιωτικοί λιμένες στη χώρα» επισημαίνει.
Ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα των νέων λιμενικών έργων
«Οι τεχνολογίες και τα εργαλεία για την αναβάθμιση του σχεδιασμού, της κατασκευής και της λειτουργίας-διαχείρισης λιμενικών υποδομών εξελίσσονται διαρκώς» αναφέρει ο Αχιλλέας Γ. Σαμαράς.
«Υπάρχουν νέα υλικά, εργαλεία έργου και μέθοδοι κατασκευής, νέες μεθοδολογίες σχεδιασμού αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης, ψηφιακές προσεγγίσεις χρήσει BΙM (Building Information Modelling), διασύνδεση μέσω τεχνολογιών ΙοΤ (Internet of Things), κ.α.» περιγράφει.
Ως παράδειγμα αναφέρει τη μεθοδολογία που ανέπτυξε με συναδέλφους από το ΔΠΘ και το ΑΠΘ για τον σχεδιασμό της χωροδιάταξης λιμενικών έργων υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής, συνδυάζοντας προηγμένα υπολογιστικά ομοιώματα ακτομηχανικής και μεθόδους μηχανικής μάθησης (Samaras et al., 2023, 2024, 2025).
«Αξιολογώντας τη λειτουργικότητα του λιμένα σε συνδυασμό με το κόστος αναβάθμισης των βασικών του υποδομών, η μεθοδολογία καταλήγει στην ιεράρχηση προτάσεων ανασχεδιασμού για ένα μεγάλο εύρος σεναρίων μελλοντικού θαλάσσιου κλίματος» τονίζει.
«Εισάγει, δηλαδή, την αιχμή της σχετικής έρευνας στο πρώτο και βασικότερο στάδιο του σχεδιασμού λιμένων από τον Πολιτικό Μηχανικό» μας εξηγεί.
«Ανεξάρτητα από επιμέρους τεχνολογίες/εργαλεία, ωστόσο, απαιτείται να καταστεί κοινή συνείδηση ότι ο σχεδιασμός λιμένων θα πρέπει να αντιμετωπίζει την υποδομή ως ενιαίο σύστημα, με ιεραρχημένα κρίσιμα σημεία για την εξασφάλιση της λειτουργικότητάς της, με αναλύσεις επικινδυνότητας και διαμόρφωση σεναρίων σχεδιασμού/αναβάθμισης, με διαρκώς εξελισσόμενη πληροφορία στη διαχείριση και συντήρησή της» υπογραμμίζει.
«Μόνο στη βάση μιας τέτοιας ολοκληρωμένης φιλοσοφίας σχεδιασμού δύναται να βελτιωθεί η επανατακτικότητα και η βιωσιμότητα των νέων (αλλά και των υφιστάμενων) λιμένων στην Ελλάδα,
έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά προκλήσεις όπως αυτές που αναφέρονται στα προηγούμενα» καταλήγει.
«Εύθραυστος τουρισμός, κρίσιμοι λιμένες»
Αχιλλέας Γ. Σαμαράς, Αναπληρωτής Καθηγητής Θαλάσσιας Υδραυλικής, Παράκτιων και Λιμενικών Έργων, Διευθυντής Εργαστηρίου Παράκτιων και Λιμενικών Έργων, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών
«Η πρόσφατη σεισμική ακολουθία στην περιοχή Αμοργού-Σαντορίνης υπενθύμισε πόσο εύθραυστο είναι το τουριστικό προϊόν και πόσο επιζήμια στρατηγικά θα ήταν η ετεροβαρής ανάπτυξη των ελληνικών λιμένων, επιπροσθέτως και λόγω των κοινωνικών/εθνικών σκοπών που υπηρετούν οι νησιωτικοί λιμένες στη χώρα».