Από τις αρχές του 2022 η Κρήτη θα γίνει ένα απέραντο εργοτάξιο για τον μεγάλο οδικό άξονα, προϋπολογισμού 1,8 δισ. ευρώ.

Μετά την ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την κατασκευή της Γραμμής 4 του Μετρό αλλά και την υπογραφή της σύμβασης για το βόρειο τμήμα του αυτοκινητόδρομου Ε65, τα βλέμματα των κατασκευαστικών ομίλων στρέφονται στον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης. Υπενθυμίζεται πως πρόκειται για ένα κατασκευαστικό έργο, συνολικού προϋπολογισμού 1,8 δισ. ευρώ, και έχει χωριστεί σε τρεις διαγωνισμούς.

Απόλυτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση
«Η Κρήτη από την ανατολική έως τη δυτική της πλευρά από το 2022 έως το 2023 θα γίνει ένα απέραντο εργοτάξιο», έχει επισημάνει σε δηλώσεις του ο υφυπουργός Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης, τονίζοντας πως ο οδικός άξονας αποτελεί προτεραιότητα του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.

Σύμφωνα με τον υφυπουργό, τους τελευταίους 25 μήνες έγινε συστηματική και μεθοδική δουλεία για να παραχθεί συγκεκριμένο αποτέλεσμα. «Και ποιο είναι αυτό; Ότι εδώ και 4-5 μήνες έχουμε συγκεκριμένη χάραξη όλου του ΒΟΑΚ, από τον Κίσσαμο έως τη Σητεία, έχουμε εξασφαλισμένη χρηματοδότηση ύψους 1,027 δισ. και τηρούμε τα χρονοδιαγράμματα μας», είπε, τονίζοντας πως το έργο αυτό είναι, σήμερα, ο μεγαλύτερο αυτοκινητόδρομος που θα υλοποιηθεί στην Ευρώπη.

Όπως εξήγησε ο κ. Καραγιάννης, είναι σημαντικό να γίνει το έργο γιατί η Κρήτη έχει από τα μεγαλύτερα ποσοστά τροχαίων δυστυχημάτων στην Ελλάδα. «Όταν είδαμε τον αριθμό των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων πάθαμε σοκ», είπε, σημειώνοντας ότι η Κρήτη έχει το τετραπλάσιο ποσοστό θανατηφόρων ατυχημάτων σε σχέση με τον μέσο όρο της επικράτειας. «Μόνο να σας πω ότι το 53% των ατυχημάτων γίνονται στην Αττική. Ξέρετε πόσα είναι τα θανατηφόρα; Μόλις το 3%. Στην Κρήτη πόσα είναι; Δυστυχώς 30%!» είπε, διευκρινίζοντας ότι αυτός ο αυτοκινητόδρομος που θα γίνει τα επόμενα χρόνια είναι απόλυτα αναγκαίος και για την οδική ασφάλεια και για την ανάπτυξη του νησιού. Η Κρήτη θα είναι ένα success story, και για τον υπερσύγχρονο δρόμο που θα κατασκευασθεί και για τις νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν. Θα δώσουμε στους Κρητικούς αυτό που τους αξίζει», κατέληξε ο υφυπουργός Υποδομών.

Στο ερώτημα για το χρονοδιάγραμμα του έργου ο κ. Καραγιάννης είπε ότι έχουν γίνει πολλές παρεμβάσεις, όπως: «Ενοποιήσαμε το έργο σε τεχνικό επίπεδο, δηλαδή από τον Κίσσαμο έως τη Σητεία. Οριστικοποιήσαμε και εξασφαλίσαμε η χρηματοδότηση όλου του έργου, γιατί έχει και Σύμβαση παραχώρησης και ΣΔΙΤ και Δημόσιο έργο. Αναθέσαμε πάνω από 16 μελέτες οι οποίες ολοκληρώθηκαν σε 18 μήνες όταν οι κανονικοί χρόνοι είναι 4-5 χρόνια. Αναβαθμίσαμε τα χαρακτηριστικά του δρόμου αφού οι πρώτες προβλέψεις ήταν για 80 χλμ./ώρα και πήγε στα 110 χλμ./ώρα. Ακόμη, εντάξαμε στο έργο τις παρακάμψεις των μεγάλων πόλεων των Χανίων, του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου και δημοπρατήσαμε παρεμβάσεις για να βελτιωθούν τα επίπεδα οδικής ασφάλειας».

Όσον αφορά τα χρονοδιαγράμματα ο κ. Καραγιάννης είπε: «Η εκτίμηση που έχουμε είναι ότι στο κομμάτι του ΣΔΙΤ, Χερσόνησος-Νεάπολη, μέχρι τα τέλη του χρόνου θα έχουμε προσωρινό ανάδοχο και εντός του 2022 θα ξεκινήσουν οι κατασκευαστικές εργασίες. Το ίδιο θα συμβεί και στο κομμάτι Δημοσίου Έργου που είναι το Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος. Αυτό προκηρύσσεται τέλος του 2021 , οπότε εντός του 2022 ξεκινούν οι εργασίες. Τέλος, αναφορικά με το κομμάτι της Σύμβασης Παραχώρησης, που είναι πιο σύνθετη η διαδικασία, το Χανιά-Χερσόνησος και η προαίρεσή του, που είναι το Κίσσαμος-Χανιά, μέχρι τέλος του χρόνου εκτιμούμε ότι θα έχουμε λάβει την περιβαλλοντική αδειοδότηση, οπότε και θα προχωρήσει η διαδικασία του διαγωνισμού».

Δύσκολη εξίσωση τα χρονοδιαγράμματα
Η χρηματοδότηση του έργου από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης μπορεί αφενός να εξασφαλίζει την υλοποίησή του, αφετέρου συνοδεύεται από αυστηρά χρονιά πλαίσια, κάτι που θα απαιτήσει πολύ προσεκτικούς σχεδιασμούς και εκτέλεση από την πλευρά των εταιρειών ή των κοινοπραξιών που θα αναλάβουν τα υπό κατασκευή τμήματα.

Προς το παρόν, αναμένουμε την έναρξη του διαγωνισμού για το έργο Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος, ύψους περίπου 140 εκατ. ευρώ. Η δημοπράτηση θα πρέπει να ολοκληρωθεί σε χρόνο-ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα για να υπάρχουν ρεαλιστικές πιθανότητες το έργο να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2025. Τυχόν απαλλοτριώσεις θα πρέπει επίσης να ολοκληρωθούν τάχιστα. Το ίδιο ισχύει και για τον διαγωνισμό της ΣΔΙΤ για το τμήμα Χερσόνησος-Νεάπολη. Ο διαγωνισμός βρίσκεται στη Β’ φάση και το κρίσιμο στάδιο που είναι η κατάθεση των προσφορών εκτιμάται πως είναι όχι και τόσο μακριά, αλλά σαφώς το 2022.
Πιο χαλαρές είναι οι προθεσμίες για το μεγαλύτερο τμήμα που αφορά το έργο παραχώρησης, στο τμήμα Χανιά-Χερσόνησος. Εδώ απαιτείται η ολοκλήρωση του 15% της συνολικής προόδου του έργου. Συμπυκνώνεται περισσότερο στις παρακάμψεις Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου και έργα στα τμήματα Βρύσες-Ατσιπόπουλο και Αμάρι-Σκαλέτα.

Ένας άλλος σημαντικός αστάθμητος παράγοντας είναι, όπως σε κάθε έργο, οι αρχαιολογικές ανασκαφές που μπορεί να δημιουργήσουν τοπικές ανασχέσεις στην πρόοδο των έργων. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η Κρήτη έχει πλούσιο αρχαιολογικό παρελθόν και οι πιθανότητες για αρχαιολογικά ευρήματα δεν είναι λίγες.

Τα τμήματα
Το πρώτο τμήμα, το κύριο τμήμα του αυτοκινητόδρομου, είναι από τα Χανιά μέχρι τη Χερσόνησο μήκους 157,5 χιλιομέτρων. Συνδέει Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο και θα έχει την μεγαλύτερη ημερήσια κίνηση. Ο διαγωνισμός είναι με τη μορφή της παραχώρησης για 25 χρόνια και έχει προϋπολογισμό 1,32 δισ. ευρώ. Σήμερα βρισκόμαστε στη Β’ φάση του διαγωνισμού με 4 σχήματα: 1. Άκτωρ Παραχωρήσεις, 2. Τέρνα, 3. Άβαξ, 4. Vinci, 5. κοινοπραξία Μυτιληναίος-Intertoll. Η ΜΠΕ όπως αναφέρθηκε έχει κατατεθεί και σήμερα βρίσκεται στη φάση της διαβούλευσης.

Στο δεύτερο τμήμα από τη Χερσόνησο μέχρι τη Νεάπολη μήκους 22,5 χλμ, επιλέχθηκε η μέθοδος ΣΔΙΤ με διάρκεια 30 χρόνια. Το κόστος του αγγίζει τα 360 εκατ. ευρώ. Επίσης έχει κατατεθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και αναμένεται η έγκρισή της. Στη Β’ φάση του διαγωνισμού έχουν περάσει: 1. Άκτωρ Παραχωρήσεις, 2. Τέρνα, 3. Άβαξ (με το fund Marguerite), 4. κοινοπραξία Μυτιληναίος-Intertoll.

Το τρίτο τμήμα Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος θα δημοπρατηθεί όπως αναφέραμε και παραπάνω ως δημόσιο έργο πιθανότατα μέχρι τις αρχές του 2022.

Η ταυτότητα ανά τμήμα
Κίσσαμος-Χανιά (προαίρεση στη σύμβαση παραχώρησης):

  • Μήκος αυτοκινητόδρομου: 37,5 χλμ.
  • Η τυπική διατομή του αυτοκινητόδρομου έχει πλάτος οδοστρώματος 21,5 μέτρα με 2 λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση με ΛΕΑ και κεντρική νησίδα. Εκτιμώμενο κόστος 180 εκατ. ευρώ.
  • Χανιά-Ηράκλειο (Χερσόνησος)
  • Μήκος αυτοκινητόδρομου: 157,5 χλμ. και παράπλευρου/κάθετου δικτύου περίπου 150 χλμ.
  • Η τυπική διατομή του αυτοκινητόδρομου έχει πλάτος οδοστρώματος 21,5 μέτρα από 12,50 σήμερα με 2 λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση με ΛΕΑ.
  • 26 σήραγγες μονού κλάδου συνολικού μήκους περίπου 34 χλμ.
  • 10,80 χλμ. νέες γέφυρες, 23 εκ των οποίων υπερβαίνουν τα 100 μέτρα μήκος.
  • 20 νέοι ανισόπεδοι κόμβοι και αναβάθμιση των υπαρχόντων 18 ανισόπεδων κόμβων στις παρακάμψεις Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου.

Χερσόνησος-Νεάπολη

  • Μήκος αυτοκινητόδρομου: 22,5 χλμ.
  • 3 σήραγγες μήκους 4,3χλμ
  • 5 ανισόπεδοι κόμβοι (Χερσόνησος, Σταλίδα, Μάλια, Σίσι, Σεληνάρι)
  • 5 γέφυρες μήκους 1,3χλμ.

Νεάπολη-Άγιος Νικόλαος

  • Μήκος αυτοκινητόδρομου: 14,5 χιλιόμετρα ενώ περιλαμβάνει επίσης 11,2 χιλιόμετρα παράπλευρου δικτύου.
  • Η τυπική διατομή του αυτοκινητόδρομου θα έχει πλάτος οδοστρώματος 21,5 μέτρα με 2 λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση με ΛΕΑ.
  • 4 νέοι ανισόπεδοι κόμβοι σε Νεάπολη, Λίμνες, Λακκώνια και Άγιο Νικόλαο.
  • 6 γέφυρες μήκους 865 μέτρων.

Αντιδράσεις για τη χάραξη και τα διόδια
Η χάραξη και τα διόδια του νέου ΒΟΑΚ που θα ενώνει όλη την Κρήτη είναι τα δύο ζητήματα που «καίνε» άρδην τους Κρητικούς σε σχέση με το μεγάλο έργο, όπως μπορεί κανείς να αντιληφθεί εύκολα, ρίχνοντας μια ματιά στα σχόλια, στις παρατηρήσεις και στις ενστάσεις που έχουν υποβληθεί μέχρι τώρα στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης επί των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο παραχώρησης του τμήματος του νέου ΒΟΑΚ από την Κίσσαμο Χανίων έως τη Χερσόνησο (τυπικά αναφέρεται ως τμήμα «Χανιά-Ηράκλειο»).

Μάλιστα, δεδομένης της σημασίας του θέματος αλλά και του ενδιαφέροντος που αποτυπώνεται από πλευράς φορέων, συλλογικοτήτων και απλών πολιτών, δόθηκε παράταση στη δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 11 Οκτωβρίου. Η παράταση ανακοινώθηκε επισήμως από την Περιφέρεια Κρήτης, η οποία γνωστοποίησε ότι «η έκφραση άποψης επί των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τον ΒΟΑΚ, τμήμα “Χανιά-Ηράκλειο” (διαβούλευση), παρατάθηκε έως τις 11 Οκτωβρίου 2021».

Τι επισημαίνεται όμως από πολίτες και φορείς στη μέχρι τώρα πορεία της δημόσιας διαβούλευσης επί του έργου ανακατασκευής του ΒΟΑΚ από Κίσσαμο μέχρι Χερσόνησο; Κυρίαρχο κομμάτι έχει ο προβληματισμός που αποτυπώνεται στις τοπικές κοινωνίες επιμέρους περιοχών της δυτικής Κρήτης (ουσιαστικά από το κομμάτι των Βρυσών Αποκόρωνα μέχρι τον Πετρέ, τη Γεωργιούπολη και εν συνεχεία τη Σκαλέτα Ρεθύμνου) ως προς τη χάραξη που προτείνεται να έχει ο νέος αυτοκινητόδρομος. Κοινή συνισταμένη είναι το αίτημα για μετατόπιση της όδευσης του νέου ΒΟΑΚ λίγο πιο νότια, με τους αντιδρώντες να διευκρινίζουν ωστόσο ότι αντιτίθενται στη χάραξη και όχι σε αυτό καθαυτό το έργο.

Τέλος, υπάρχουν σχόλια και για το ζήτημα των διοδίων, και μάλιστα δεν λείπουν και συγκεκριμένες προτάσεις με βάση πρακτικές στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, προτείνεται η λειτουργία των διοδίων μόνο στην αρχή και στο τέλος του άξονα, με βάση τη χιλιομετρική χρέωση.