Το Ελληνικό Σύμφωνο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας συστάθηκε για να βοηθήσει τις εταιρείες να προσαρμοστούν στις επιταγές της βιώσιμης επιχειρηματικότητας και αναμένεται να επιφέρει ριζικές αλλαγές στον κατασκευαστικό τομέα.

To Ελληνικό Σύμφωνο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας (ΕΣΒΕ) ανακοινώθηκε από το CSR HELLAS στις 25 Αυγούστου. Το εν λόγω Σύμφωνο εντάσσεται στο πλαίσιο του «Pact 4 Sustainable Industry» του ευρωπαϊκού οργανισμού CSR Europe και πρόκειται για ένα αναλυτικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να προσαρμοστούν σε ζητήματα βιωσιμότητας. Απευθύνεται σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου δραστηριοποίησης, προκειμένου να διαχειριστούν με τρόπο βιώσιμο και υπεύθυνο το σύνολο των θεμάτων που σχετίζονται με τη στρατηγική και τη λειτουργία τους, καθώς και τις εφοδιαστικές αλυσίδες (προμηθευτές) ή και τα δίκτυα διανομής τους. Η φιλοσοφία του μηχανισμού είναι να διαμοιράσει γνώση, εμπειρία, καλές πρακτικές και εκπαίδευση, ενώ ανά κλάδο να μπορέσει να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα ουσιώδη θέματά του, στο πλαίσιο μιας δίκαιης και βιώσιμης μετάβασης προς το αναγκαίο επιχειρηματικό μοντέλο ανάπτυξης.

Τα χαρακτηριστικά του μοντέλου και η ελληνική πραγματικότητα
Η καινοτομία της ελληνικής προσέγγισης-μηχανισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έγκειται στο γεγονός πως για πρώτη φορά προτείνεται στο σύνολο των κλάδων επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς και στους επιμελητηριακούς θεσμούς επιχειρηματικής εκπροσώπησης, ένας κοινός τρόπος αποτύπωσης του επιπέδου ωριμότητας. Στόχος είναι να λειτουργήσει ως αφετηρία δράσης μετασχηματισμού του επιχειρηματικού μοντέλου, με βιώσιμο πρόσημο σε συλλογικό επίπεδο, με χαρακτηριστικά τόσο κλαδικά, όσο και γεωγραφικά. Η διάρκεια της πρωτοβουλίας-μηχανισμού είναι τριετής και πρόκειται να υλοποιηθεί μεταξύ του 2023 και του 2025. Στο Ελληνικό σχέδιο έχουν επιλεγεί τρεις διευρυμένοι κλάδοι κατά την εκκίνηση της πρωτοβουλίας. Πρόκειται για τους κλάδους των κατασκευών, της βιομηχανίας-μεταποίησης και του τουρισμού/φιλοξενίας.

Το Ελληνικό Σύμφωνο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας αποτελεί οδικό χάρτη προς ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μέλλον για την τριετία 2023-2025. Απευθύνεται σε όλες τις ελληνικές επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου δραστηριοποίησης, προκειμένου να διαχειριστούν με τρόπο βιώσιμο και υπεύθυνο, το σύνολο των θεμάτων που σχετίζονται με τη στρατηγική και τη λειτουργία τους. Μέχρι σήμερα, οι επιχειρήσεις έδιναν λόγο για τις δραστηριότητες τους στους μετόχους, σήμερα, οι επιχειρήσεις λογοδοτούν στους συμμετόχους (stakeholders), δηλαδή στους μετόχους, στους εργαζόμενους και στην τοπική κοινωνία. Η επίδραση μιας επιχείρησης ως οικονομικής οντότητας πρέπει να είναι μετρήσιμη. Το νέο ευρωπαϊκό πρότυπο θα βοηθήσει στη μέτρηση της οικονομικής δραστηριότητας σε 3 διαστάσεις (άνθρωπος, κοινωνία, περιβάλλον) με τους ίδιους όρους.

Πρόσφατη πρωτοβουλία του Υπουργείου Οικονομικών στη χώρα μας επιχειρεί τη δημιουργία ενός χάρτη για την πράσινη μετάβαση με στόχο τη δημιουργία αντίστοιχων όρων πρόσβασης στη βιώσιμη χρηματοδότηση. Μέχρι το τέλος του 2024, τα κριτήρια θα είναι ολοκληρωμένα για όλους τους κλάδους, ενώ εντός του 2023 θα έχουν παρουσιαστεί και τα ειδικά κριτήρια που θα αφορούν τα επιμέρους θέματα κάθε τομέα. Στο τέλος του 2024, θα παρουσιαστούν τα γενικά κριτήρια στα οποία θα πρέπει να ανταποκρίνονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το στοίχημα της επένδυσης σε μια οικονομία βασισμένη στο μοντέλο της βιωσιμότητας συνδέεται με την επένδυση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με όσο το δυνατό πιο εθελοντικό χαρακτήρα. Είναι βέβαιο ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν μπορούν να ακολουθήσουν με την ίδια άνεση τους κολοσσούς, ενώ το κόστος της προσαρμογής τους είναι πολλαπλάσιο. Συνεπώς οι ηγέτιδες εταιρείες ενός κλάδου θα έχουν την ευθύνη να εκπαιδεύσουν και να εξοικειώσουν τις μικρότερες στις επιταγές της νέας πραγματικότητας. Μάλιστα, θα εκδοθεί σύντομα μία νέα οδηγία που θα επιτρέπει στις μεγάλες επιχειρήσεις να αξιολογούν τους κύριους προμηθευτές τους με βάση τα κριτήρια ESG. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις αυτές θα πρέπει να εκπαιδεύσουν τους προμηθευτές τους στα νέα αυτά κριτήρια προκειμένου να μπορούν να προσαρμοστούν.

Βιωσιμότητα στον κατασκευαστικό κλάδο
Ο κλάδος των κατασκευών και των δομικών υλικών, στον οποίο ανήκουν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων και έργων υποδομής, αλλά και των δομικών προϊόντων και προϊόντων οικιακής βελτίωσης, καλείται να διαχειριστεί μία σειρά από θέματα βιωσιμότητας.

Σύμφωνα με δεδομένα του CSR HELLAS, που θα παρουσιάσουμε παρακάτω πιο αναλυτικά, η βιωσιμότητα του κατασκευαστικού κλάδου σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή, τη διοίκηση του ανθρωπίνου δυναμικού, τον σχεδιασμό των προιόντων και τον κύκλο ζωής τους, την εφοδιαστική αλυσίδα, την διαχείριση της ενέργειας, καθώς και με την ποιότητα και ασφάλεια των προϊόντων.

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένων των ακραίων καιρικών φαινομένων και των μεταβαλλόμενων κλιματικών προτύπων, ενδέχεται να επηρεάσουν τις αγορές που επιλέγουν οι εταιρείες και οι επιχειρηματικοί συνεργάτες (επαγγελματίες στον χώρο των κατασκευών δομικών έργων) για την ανάπτυξη κατοικιών και επαγγελματικών χώρων. Οι εταιρείες με επιχειρηματικά μοντέλα που ενσωματώνουν συνεχείς αξιολογήσεις των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής και προσαρμόζονται σε αυτούς τους κινδύνους, είναι πιθανό να αυξήσουν αποτελεσματικότερα την αξία της εταιρείας μακροπρόθεσμα. Αυτό επιτυγχάνεται εν μέρει μέσω της μείωσης του κινδύνου και της παροχής προτάσεων ικανών να λειτουργήσουν ως λύσεις σε προβλήματα κατασκευών, που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Δέσμευση εργαζομένων, διαφορετικότητα και ένταξη
Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα για τον κατασκευαστικό κλάδο είναι η διαφορετικότητα και ένταξη, καθώς σε μεγάλο μέρος του είναι ακόμα και στις μέρες μας ανδροκρατούμενος. Αφορά στην ικανότητα μιας εταιρείας να διασφαλίσει ότι η κουλτούρα και οι πρακτικές προσλήψεων και προαγωγής αγκαλιάζουν τη δημιουργία ενός διαφορετικού και χωρίς αποκλεισμούς εργατικού δυναμικού, που αντικατοπτρίζει τη σύνθεση των τοπικών δεξαμενών ταλέντων (προερχόμενα από τις τοπικές κοινωνίες που δραστηριοποιείται) και της πελατειακής της βάσης. Μια σύγχρονη εταιρεία αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα ζητήματα των πρακτικών που εισάγουν διακρίσεις με βάση τη φυλή, το φύλο, την εθνικότητα, τη θρησκεία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και άλλους παράγοντες, με στόχο την αποτροπή υιοθέτησης τέτοιων προσεγγίσεων από το προσωπικό.

Διοίκηση ανθρωπίνου δυναμικού
Η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού αφορά στην ικανότητα της εταιρείας να τηρεί κοινά αποδεκτά πρότυπα εργασίας στο χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης με την εργατική νομοθεσία και τους διεθνώς αποδεκτούς κανόνες και πρότυπα. Αυτό περιλαμβάνει, ενδεικτικά, τη διασφάλιση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με την παιδική εργασία, την καταναγκαστική ή δεσμευμένη εργασία, την εκμεταλλευτική εργασία, τους δίκαιους μισθούς, τις υπερωρίες και άλλα βασικά δικαιώματα των εργαζομένων. Περιλαμβάνει επίσης πολιτικές κατώτατου μισθού και παροχή παροχών, που μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο προσέλκυσης, διατήρησης και παρακίνησης ενός εργατικού δυναμικού. Η κατηγορία εξετάζει περαιτέρω τη σχέση μιας εταιρείας με την οργανωμένη εργασία και την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι. Εκτός της άμεσης εφαρμογής σε εταιρικό καθαρά επίπεδο, οι μεγάλες εταιρείες του κλάδου θα πρέπει σταδιακά να εστιάζουν και στη διασφάλιση τήρησης των πιο πάνω θεμάτων και στην εφοδιαστική αλυσίδα τους.

Σχεδιασμός προϊόντων και διαχείριση κύκλου ζωής
Ο κλάδος χρησιμοποιεί μεγάλη ποσότητα καυσίμων για την επεξεργασία και μεταφορά, αλλά και τη συσκευασία των δομικών προϊόντων, η οποία συχνά αποτελεί σημαντικό μέρος των εξόδων των εταιρειών. Επιπλέον, ο σχεδιασμός της συσκευασίας και ιδιαίτερα το βάρος της, έχει άμεσο αντίκτυπο στα έξοδα μεταφοράς, τα οποία τελευταία είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Ταυτόχρονα, ο κλάδος αντιμετωπίζει πίεση τόσο από τους καταναλωτές, όσο και από τα μεγάλα καταστήματα λιανικής δομικών υλικών, να αντιμετωπίσουν τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των συσκευασιών του, καθώς η εξόρυξη υλικών και τα απόβλητα των συσκευασιών συμβάλλουν καταλυτικά στις περιβαλλοντικές εξωτερικές επιδράσεις. Η απόδοση βιωσιμότητας της συσκευασίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο, τη χρήση και την τελική διάθεση των υλικών. Ωστόσο, οι εταιρείες που διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα χαρακτηριστικά βιωσιμότητας της συσκευασίας των προϊόντων τους -συμπεριλαμβανομένης της ελαφριάς στάθμισης των υλικών, της χρήσης ανακυκλωμένου περιεχομένου και ανακυκλώσιμων υλικών και της χρήσης υλικών βιώσιμης προέλευσης- μπορεί να είναι σε καλύτερη θέση να συλλάβουν τη μεταβαλλόμενη ζήτηση των καταναλωτών και να αποφύγουν ή να μετριάσουν τις επιπτώσεις της. Επιπλέον, με τη διαχείριση της βιωσιμότητας της συσκευασίας των προϊόντων, οι εταιρείες μπορούν επίσης να μειώσουν δυνητικά το κόστος εισροών και μεταφοράς, υποδεικνύουν τα στοιχεία του CSR HELLAS.

Διαχείριση ενέργειας στην πώληση και διανομή
Οι εταιρείες αυτού του κλάδου απαιτούν σημαντικές ποσότητες ενέργειας για τις μεταποιητικές δραστηριότητες, καθώς και για τις εγκαταστάσεις λιανικής και τις αποθήκες τους. Παράγοντες βιωσιμότητας -όπως ο αυξανόμενος αριθμός κανονισμών για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τα κίνητρα για ενεργειακή απόδοση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας- οδηγούν σε αυξήσεις των τιμών στις συμβατικές πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ παράλληλα καθιστούν τις εναλλακτικές πηγές πιο ανταγωνιστικές ως προς το κόστος. Η παραγωγή και η κατανάλωση ενέργειας με βάση τα ορυκτά καύσιμα συμβάλλουν σε σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης. Οι αποφάσεις σχετικά με την προμήθεια και τον τύπο ενέργειας, καθώς και τη χρήση εναλλακτικής ενέργειας, μπορούν να δημιουργήσουν συμβιβασμούς που σχετίζονται με το κόστος και την αξιοπιστία του ενεργειακού εφοδιασμού, κατάσταση ιδιαίτερα επίκαιρη στις μέρες μας. Γίνεται επομένως, όλο και πιο σημαντικό για τις εταιρείες να διαχειρίζονται τη συνολική ενεργειακή τους απόδοση και την πρόσβασή τους σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Η αποτελεσματικότητα σε αυτόν τον τομέα μπορεί να έχει οικονομικές επιπτώσεις μέσω της άμεσης εξοικονόμησης κόστους, η οποία είναι ιδιαίτερα επωφελής σε αυτόν τον κλάδο χαμηλού περιθωρίου.

Διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας
Βάσει των πορισμάτων του CSR HELLAS, η αντιμετώπιση των εργαζομένων και οι συνθήκες εργασίας στην αλυσίδα εφοδιασμού του κλάδου, προκαλούν αυξανόμενη ανησυχία για τους καταναλωτές, τις ρυθμιστικές αρχές και τις εταιρείες. Τα εργασιακά ζητήματα περιλαμβάνουν τα πρότυπα για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, την αποζημίωση, το ύψος των ωρών εργασίας και τους κινδύνους που σχετίζονται με τις διακρίσεις και την καταναγκαστική εργασία. Η κατασκευαστική βιομηχανία εκτίθεται σε αυτά τα ζητήματα λόγω της ανάθεσης εργολαβιών κατασκευής σε τρίτα μέρη προερχόμενα από αναδυόμενες αγορές, όπου τα πρότυπα εργασίας, η προστασία της εργασίας και η επιβολή των κανονισμών μπορεί να είναι αδύναμα και οι παραβιάσεις συχνές. Οι εταιρείες συνάπτουν επίσης συμβάσεις με πολλούς προμηθευτές, προσθέτοντας πολυπλοκότητα και προκλήσεις όσον αφορά τη διαφάνεια. Η αποτυχία διαχείρισης των συνθηκών εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές της προσφοράς, ζημιά στη φήμη και αυξημένη νομοθεσία και επιβολή ως απόκριση σε σοβαρά περιστατικά ασφάλειας ή εργασίας, απεργίες και στάσεις εργασίας και αλλαγές στη ζήτηση των καταναλωτών. Επίσης, οι καταναλωτές και οι ρυθμιστικές αρχές αναμένουν από τον κλάδο των δομικών υλικών να διασφαλίσει ότι τα προϊόντα της είναι ασφαλή και δεν προκαλούν βλάβη. Η αποτυχία δημιουργίας προϊόντων που είναι ασφαλή για τους καταναλωτές μπορεί να προκαλέσει νέα ρυθμιστική εποπτεία και να επηρεάσει την κοινωνική άδεια λειτουργίας μιας εταιρείας. Επιπλέον, η ακατάλληλη δοκιμή ή αξιολόγηση της ασφάλειας των προϊόντων μπορεί να οδηγήσει σε δαπανηρές ανακλήσεις, δικαστικές διαμάχες ή ζημιά στη φήμη που μπορεί να επηρεάσει τις πωλήσεις.

Ποιότητα & ασφάλεια προϊόντος
Τα προϊόντα της βιομηχανίας δομικών προϊόντων ενδέχεται να περιέχουν ουσίες που έχουν τη δυνατότητα να βλάψουν την ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένων πτητικών οργανικών ενώσεων και πιθανών τοξινών για την αναπαραγωγή, καρκινογόνων και ενδοκρινικών διαταραχών. Γενικά, όταν αυτές οι ουσίες βρίσκονται στα προϊόντα σε χαμηλές συγκεντρώσεις, αν όχι μηδενικές, δεν προκαλούν ανησυχία για την υγεία. Ωστόσο, ο κλάδος εκτίθεται σε δυνητικά σημαντικό ρυθμιστικό κίνδυνο και κίνδυνο φήμης ως αποτέλεσμα της χρήσης ουσιών που προκαλούν ανησυχία. Οι πραγματικοί ή αντιληπτοί κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία δημιουργούν τη δυνατότητα για μελλοντική ρύθμιση σχετικά με το περιεχόμενο χημικών προϊόντων και πιθανές επιπτώσεις στη φήμη για τις εταιρείες, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη ζήτηση για προϊόντα. Η αυξανόμενη ανησυχία των καταναλωτών για τη χρήση χημικών ωθεί τις εθελοντικές προσπάθειες της βιομηχανίας να εξαλείψει τέτοιες χημικές ουσίες από τα προϊόντα και να χρησιμοποιήσει εναλλακτικά υλικά. Η συνεχής υιοθέτηση προτύπων πιστοποίησης κτιρίων, όπως το LEED, ωθεί τη ζήτηση για προϊόντα με μειωμένη χημική περιεκτικότητα. Οι εταιρείες που διαχειρίζονται αποτελεσματικά επιβλαβείς χημικές ουσίες στα προϊόντα τους μπορεί να απολαμβάνουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μακροπρόθεσμα μέσω της υψηλότερης ζήτησης, του μειωμένου ρυθμιστικού κινδύνου και της βελτιωμένης αξίας της επωνυμίας.

Αλέξανδρος Κωστόπουλος, Αναπληρωτής Διευθυντής του CSR HELLAS
«Το Ελληνικό Σύμφωνο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας (ΕΣΒΕ), είναι ένα κάλεσμα προς τους κλάδους που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας να συμπράξουν με το CSR HELLAS στην αποτύπωση του επιπέδου ωριμότητας αναφορικα με τη διαχείριση της βιωσιμότητας, προκειμένου να προκύψει ένα εθνικό κλαδικό βαρόμετρο. Ο κλάδος των κατασκευών έχει αναγνωριστεί ήδη ως επίκεντρο του ΕΣΒΕ, μαζί με τους κλάδους της μεταποίησης και του τουρισμού. Αναγνωρίζουμε τους τρείς αυτούς κλάδους ως εξαιρετικά διευρυμένες περιοχές επιχειρηματικής δραστηριότητας. Από την εξόρυξη και την παραγωγή αδρανών υλικών, την κατασκευή δομικών υλικών, την εφαρμογή τους σε κατασκευαστικά έργα υποδομών, κτιριακών και άλλων, μέχρι την ολοκλήρωση των έργων και την τοποθέτηση συστημάτων και λύσεων έτοιμων προς αξιοποίηση από τους τελικούς χρήστες.

Στον διευρυμένο αυτόν κλάδο δραστηριοποιούνται πλήθος επιχειρήσεων, εντασσόμενες σε υποκλάδους, που αναζητούν το δικό τους βηματισμό στη διαχείριση της βιωσιμότητας. Επιχειρήσεις που καλούνται να διαχειριστούν κοινά ζητήματα και να αξιοποιήσουν κοινές ευκαιρίες. Αυτό ακριβώς προσφέρει το ΕΣΒΕΤ, τη δυνατότητα μάθησης, αλληλεπίδρασης και ολιστικής σύμπραξης για βιώσιμες επιχειρήσεις, για ένα βιώσιμο κόσμο και ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον. Με το ΕΣΒΕ έχουμε τα εργαλεία να μετρήσουμε και να αποδείξουμε ότι αυτό είναι εφικτό εντός της τριετίας 2023-2025, κατά την οποία αναμένονται όχι μόνο επιπρόσθετες νομοθεσίες, αλλά και σαφή πλαίσια αναφοράς τα οποία οι επιχειρήσεις, ιδιαίτερα του κατασκευαστικού κλάδου, θα πρέπει να ενσωματώσουν.

Στην πρόκληση αυτή, το ΕΣΒΕ μπορεί να αποτελέσει πυξίδα συλλογικής δράσης σε κλαδικό επίπεδο. Ιδιαίτερα ο τομέας των κατασκευών, που αποτελείται στη χώρα μας από μεγάλες εταιρείες, είναι δεδομένο πως έχει ήδη κάνει βήματα προς την ενίσχυση της βιωσιμότητας. Ωστόσο υπάρχει πλήθος μικρομεσαίων εταιρειών που χρειάζονται υποστήριξη, κατάρτιση και καθοδήγηση προκειμένου να επιβιβαστούν στο τρένο της βιωσιμότητας. Σε αυτή τη διαδρομή το ΕΣΒΕ μπορεί να είναι αρωγός, ενισχύοντας συλλογικά το επίπεδο ωριμότητας του κλάδου, με αποτέλεσμα οικονομίες κλίμακας, αλλά και ενισχυμένη ανταγωνιστική θέση σε μία ολοένα μεταβαλλόμενη διεθνή αγορά».