Ο Θανάσης Τσιάνος, αναλύει τα συγκοινωνιακά προβλήματα της Αττικής και υπογραμμίζει τη συμβολή του υπόγειου σιδηρόδρομου στην αντιμετώπιση τους.
Ο Θανάσης Τσιάνος, ο οποίος είναι πολιτικός μηχανικός και συγκοινωνιολόγος του ΕΜΠ, καθώς και Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ), σε μία συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης μας μιλά για τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν στο συγκοινωνιακό δίκτυο της Αττικής, αλλά και για τα οφέλη των επικείμενων επεκτάσεων του μετρό σε κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.
Ποια προβλήματα εντοπίζετε στο συγκοινωνιακό δίκτυο της Αττικής;
Τρία είναι τα σημαντικά προβλήματα στο συγκοινωνιακό δίκτυο της Αττικής. Το πρώτο αφορά το επίπεδο της οδικής ασφάλειας των μετακινήσεων το οποίο και θα πρέπει να βελτιωθεί με οργανωμένο και στοχευμένο τρόπο ( σε αυτό θα βοηθήσει η εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Οδικής Ασφάλειας ). Το δεύτερο αφορά την συντήρηση των υφιστάμενων υποδομών και μέσων ( οδικό δίκτυο, λεωφορεία κ.α.), η οποία και αυτή θα πρέπει να βελτιωθεί με ορθή ιεράρχηση των επεμβάσεων που απαιτούνται με βάση τους διαθέσιμους πόρους, με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο και με μια επίβλεψη που θα έχει ως μέρος της διαδικασίας όλους τους απαιτούμενους ελέγχους στην ποιότητα των εργασιών και των υλικών.
Το τρίτο αφορά στην οργάνωση και διαχείριση των μετακινήσεων με βάση τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας με τη σαφή προώθηση των δημόσιων συγκοινωνιών και την εφαρμογή ευφυών συστημάτων μεταφορών. Το οδικό δίκτυο διαθέτει συγκεκριμένη χωρητικότητα και μπορεί να εξυπηρετήσει συγκεκριμένο αριθμό οχημάτων. Για αυτό και απαιτείται να εφαρμοστούν πολιτικές περιορισμού του οχήματος, διότι το υφιστάμενο οδικό δίκτυο της Αττικής δεν αντέχει την εξυπηρέτησή των μετακινήσεων με ιδιωτικό όχημα. Αν αφήσουμε την κατάσταση ανεξέλεγκτη οι καθυστερήσεις θα γίνουν όλο και πιο μεγαλύτερες και πλέον δεν θα μιλάμε για βιώσιμη κινητικότητα, αλλά για αβίωτη κινητικότητα, το οποίο θα έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην οικονομία όσο και στην υγεία των πολιτών.
Ποιοι φορείς εμπλέκονται στη βελτίωση του συγκοινωνιακού δικτύου της Αττικής;
Μία από τις βασικές αιτίες για την αναποτελεσματικότητα των συγκοινωνιακών λύσεων που εφαρμόζονται κατά καιρούς στην περιοχή της πρωτεύουσας, αποτελεί η πολυαρχία και το πλήθος των εμπλεκομένων φορέων. Υπάρχει πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε κρίσιμους φορείς, όπως τα υπουργεία, η περιφέρεια και οι Δήμοι, με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται λίγες και αποσπασματικές ή μονομερείς προσπάθειες, από μεμονωμένους φορείς και να μην αντιμετωπίζεται το συγκοινωνιακό πρόβλημα και το σύστημα μεταφορών στο λεκανοπέδιο της Αττικής ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά. Επίσης έχουμε σημαντικές γραφειοκρατικές διαδικασίες που καθυστερούν ή ακυρώνουν έργα και μέτρα. Είναι πάγια θέση του συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων από το 2005, η θεσμοθέτηση ενός Μητροπολιτικού Φορέα Μεταφορών για την Αττική, που θα έχει ως στόχο την ενιαία αντιμετώπιση όλων των σχετικών με τις μετακινήσεις θεμάτων, ώστε να επιτυγχάνεται ενιαίος και ολοκληρωμένος σχεδιασμός. Ο φορέας θα παρακολουθεί και θα αξιολογεί το σύνολο των συστημάτων μεταφορών και θα δίνει βιώσιμες λύσεις για την ανάπτυξη μιας πραγματικά βιώσιμης κινητικότητας που θα προωθεί τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, τις υποδομές που βελτιώνουν το βιωτικό επίπεδο των πολιτών και θα δίνει λύσεις και στο κυκλοφοριακό χάος που εξελίσσεται στην Αττική.
Με πρόσφατο παράδειγμα της επέκτασης της γραμμής 3 του μετρό, πώς η επέκταση του μετρό θα βελτιστοποιήσει τις συνθήκες μετακίνησης για τους πολίτες;
Η επέκτασης της γραμμής 3 στο λιμάνι και το κέντρο του Πειραιά είναι ίσως η πιο σημαντική εδώ και 18 χρόνια, από το καλοκαίρι του 2004 όταν το Μετρό πήγε στα βόρεια προάστια, στο αεροδρόμιο, στο Περιστέρι και στον Άγιο Δημήτριο. Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι το έργο θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και δεκαετίες.
Η ανάπτυξη του Μετρό στην Αθήνα, αλλά και στην Θεσσαλονίκη, θα πρέπει να είναι προτεραιότητα όλων των κυβερνήσεων. Ξέρετε έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι το μετρό αποτελεί μια επένδυση όπου το κράτος έχει οικονομικά οφέλη 4-5 φορές της αρχικής επένδυσης του. Αυτό συμβαίνει γιατί βελτιστοποιούνται οι συνθήκες μετακίνησης για τους πολίτες, καθώς επιτρέπει στους ανθρώπους να μετακινούνται πιο εύκολα και γρήγορα στην πόλη. Βελτιώνεται η πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες, στα νοσοκομεία, στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, στην εργασία, αλλά και στα υπόλοιπα μέσα μαζικής μεταφοράς, (αστικά λεωφορεία) διευκολύνοντας τους πολίτες να μετακινηθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια (λιγότερα οδικά ατυχήματα στο οδικό δίκτυο), με μικρότερο κόστος και με περισσότερη άνεση και ευκολία.
Τα μέσα σταθερής τροχιάς, ως επιλογή ανάπτυξης στην Αττική, προσδίδουν άμεσα οφέλη τόσο στην μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των εκπομπών καυσαερίων, στην εξοικονόμηση χρόνου και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Επιπλέον, συμβάλλουν στη αναβάθμιση και ενίσχυση των περιοχών κοντά στους σταθμούς του μετρό, που μπορεί να οδηγήσει σε μια βιώσιμη ανάπτυξη και παράλληλα στη αύξηση της αξίας της ακίνητης περιουσίας, στην αύξηση της απασχόλησης και στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
Κατά τη γνώμη σας, σε ποιες περιοχές πρέπει να γίνουν επεκτάσεις του υπόγειου σιδηρόδρομου, ώστε να περιοριστεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση στους δρόμους;
Ο σχεδιασμός των επεκτάσεων του Μετρό δεν γίνεται από την μία μέρα στην άλλη. Απαιτείται πρόβλεψη για «δέσμευση» του χώρου για την δημιουργία σταθμών, υποδομών εξαερισμού κτλ. Δεδομένου ότι ο σταθμός του μετρό στο Σύνταγμα τις ώρες αιχμής φτάνει σε κατάσταση κορεσμού, είναι απαραίτητο να ολοκληρωθεί η γραμμή 4 η οποία θα αποσυμφορήσει το συγκεκριμένο σταθμό και πραγματικά θα αλλάξει το τρόπο που μετακινούμαστε σε ένα μεγάλο τμήμα της Αττικής. Η γραμμή 4 περιλαμβάνει τα εξής τμήματα:
- Τμήμα Α : Άλσος Βεϊκου με το Γουδή ( μήκους 13χλμ και προβλέπει 15 σταθμούς)
- Τμήμα Β: Γουδή-Μαρούσι (μήκους 9,6 χλμ και προβλέπει 8 σταθμούς)
- Τμήμα Γ: Ευαγγελισμός-Άνω Ηλιούπολη (μήκους 4,1 χλμ και προβλέπει 3 σταθμούς)
- Τμήμα Δ: Άλσος Βεΐκου-Πετρούπολη (μήκους 7,5 χλμ και προβλέπει 6 σταθμούς)
- Τμήμα Ε: Μαρούσι-Εθνική Οδός (μήκους 4,4 χλμ και προβλέπει 3 σταθμούς)
Πέρα από την Γραμμή 4, αλλά και τις υπόλοιπες προγραμματιζόμενες επεκτάσεις ίσως θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη μέσου σταθερής τροχιάς (υπόγειου ή επίγειου) σε παράλληλο άξονα με την Λεωφ. Κηφισού.
Ποια κοινωνικό – περιβαλλοντικά προβλήματα αναδύονται κατά τη κατασκευή νέων σταθμών υπόγειου σιδηρόδρομου; Πώς μπορούν αυτά να επιλυθούν;
Τα έργα που απαιτούνται για την κατασκευή νέων σταθμών, μπορεί να προκαλέσουν προσωρινά προβλήματα κυκλοφορίας στο ευρύτερο οδικό δίκτυο, επιβάρυνση του περιβάλλοντος, προβλήματα θορύβου και ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς και παραμόρφωση του τοπίου. Συνεπώς είναι αναγκαία η έρευνα και αξιολόγηση του κυκλοφοριακού και περιβαλλοντικού αντίκτυπου πριν από την έναρξη των έργων και η λήψη μέτρων για των περιορισμό των επιπτώσεων. Επίσης μετά την κατασκευή των σταθμών, στην φάση λειτουργίας τους θα πρέπει να έχουν προβλεφθεί τα απαραίτητα συνοδά μέτρα για την προώθηση των συνδυασμένων Μεταφορών. Θα πρέπει το μετρό να λειτουργεί συνδυαστικά με τα υπόλοιπα μέσα, με το ποδήλατο και την πεζή μετακίνηση και λιγότερο με το ιδιωτικό αυτοκίνητο. Για παράδειγμα, δεν αρκεί να φτιάξεις ένα σταθμό του μετρό, αν δεν μπορεί ο πεζός να τον προσεγγίζει άνετα και με ασφάλεια. Συνεπώς, απαιτείται μια ολόκληρη αναδιοργάνωση στο οδικό δίκτυο της πόλης, στην στάθμευση, και στην ευρύτερη αναβάθμιση του περιβάλλοντος χώρου.