Η τροποποίηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις έργων και μελετών, αποτέλεσε βασική προτεραιότητά μας, προκειμένου να θεραπεύσουμε τις καθυστερήσεις, την αδιαφάνεια και τη γραφειοκρατία που είχαν βαλτώσει σημαντικά έργα υποδομών.

Του Γιώργου Καραγιάννη

Μέσω του νέου νόμου Ν.4782/21 που πρόσφατα ψηφίστηκε, εισάγονται καινοτόμες πρακτικές για την ανάθεση και εκτέλεση των έργων, που ταιριάζουν απόλυτα με την ευρύτερη λογική και νοοτροπία που χαρακτηρίζει την κυβέρνησή μας και θα συμβάλλουν στην ταχύτερη παράδοση των έργων, χωρίς καμία έκπτωση στη διαφάνεια.

Σε συνεργασία με όλους του εμπλεκόμενους φορείς του κατασκευαστικού και μελετητικού κλάδου της χώρας, με τους οποίους έγιναν πολλές εποικοδομητικές συναντήσεις, αλλά και έχοντας την εμπειρία και τη γνώση των προβλημάτων που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε σε μια σειρά μεγάλων έργων, κινηθήκαμε σε δύο στρατηγικούς άξονες κατά το στάδιο της εκπόνησης του νέου νόμου.

Ο πρώτος αφορούσε στη νομοτεχνική μεταβολή και βελτίωση διατάξεων του ν. 4412/2016 ώστε να συνάδουν τόσο με τις προβλέψεις του ενωσιακού δικαίου όσο και με τις σύγχρονες συνθήκες της αγοράς. Ο δεύτερος αφορούσε στην αντιμετώπιση διαπιστωμένων παθογενειών και την ταυτόχρονη εισαγωγή νέων θεσμών, με στόχο την επίτευξη υψηλού επιπέδου αξιοπιστίας του παραγόμενου έργου με απλοποίηση των διαδικασιών.

ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Αναλυτικότερα τα σημαντικότερα σημεία που μεταρρυθμίζονται με τον νέο νόμο, εντοπίζονται στα παρακάτω:

  • Ενίσχυση του συστήματος μελέτη – κατασκευή, ώστε να μπορεί να εκκινεί η διαδικασία δημοπράτησης των έργων αμεσότερα απ’ ό,τι ισχύει μέχρι σήμερα, παράλληλα με την περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου. Βασική αρχή του συγκεκριμένου τρόπου ανάθεσης αποτελεί η μετατόπιση της ευθύνης των μελετών στον Ανάδοχο αφού το τελικό στάδιο της μελέτης(οριστικές μελέτες) συνυπογράφεται και από εκείνον.
  • Εφαρμογή διατάξεων που αφορούν στις ιδιωτικές επενδύσεις για την ταχύτερη δημοπράτηση μεγάλης κλίμακας έργων, στοχεύοντας στη προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων, με την κατάλληλη διαμόρφωση ενός φιλικού περιβάλλοντος, ώστε να λειτουργούν πολλαπλασιαστικά στην επιτάχυνση των επιδιωκόμενων ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας.
  • Αντιμετώπιση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στα έργα, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δυσκολία στην ολοκλήρωσή τους. Το γεγονός αυτό μάλιστα είχε επισημανθεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στο εξής θα πρέπει να αιτιολογείται όποια προσφορά έχει απόκλιση μεγαλύτερη των 10 ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο της έκπτωσης του συνόλου των παραδεκτών προσφορών που υποβλήθηκαν. Η αιτιολόγηση θα αποτελεί δεσμευτική συμφωνία και τμήμα της σύμβασης ανάθεσης, που δεν μπορεί να μεταβληθεί καθ’ όλη τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης. Ταυτόχρονα η εγγύηση καλής εκτέλεσης υπολογίζεται πλέον επί του προϋπολογισμού δημοπράτησης του έργου και όχι επί της τελικής αξίας της σύμβασης.
  • Θεσμοθετείται η ιδιωτική επίβλεψη έργων και μελετών, δηλαδή η δυνατότητα να μπορεί να ασκηθεί επίβλεψη από πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα (φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων), που θα διαθέτει τις αναγκαίες εξειδικευμένες γνώσεις, λύνοντας τα χέρια σε οποιονδήποτε φορέα θέλει να σχεδιάσει και να εκτελέσει οποιοδήποτε απαιτητικό ή μη έργο χωρίς προβλήματα, έντεχνα και έγκαιρα με ένα μικρό επιπλέον κόστος.
  • Το σύστημα παρακολούθησης των έργων μετατρέπεται σε δηλωτικό από ελεγκτικό, όπως ισχύει σήμερα, με σκοπό τον ταχύτερο έλεγχο των επιμετρητικών στοιχείων λογαριασμών των έργων, αποφορτίζοντας το Δημόσιο από υποχρεώσεις στις οποίες δεν μπορούσε πολλές φορές να ανταποκριθεί εμπρόθεσμα, με αποτέλεσμα να προκύπτουν δυσμενή αποτελέσματα λόγω αυτοδίκαιων εγκρίσεων.
  • Θεσμοθετείται η δυνατότητα διαιτητικής επίλυσης και φιλικού διακανονισμού κάθε διαφοράς που προκύπτει σχετικά με την εφαρμογή, την ερμηνεία ή το κύρος της Σύμβασης. Μέσω αυτών, επιτυγχάνεται η επιτάχυνση της έννομης προστασίας, αφού είναι κοινώς παραδεκτό ότι με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο οι καθυστερήσεις που μπορούσαν να δημιουργηθούν σε έργα που παρουσίαζαν νομική εμπλοκή, ήταν πολύ σημαντικές και πολλές φορές καθοριστικές για την έκβαση των έργων.
  • Προωθείται ο εκσυγχρονισμός και η ψηφιοποίηση διαδικασιών, με την καθιέρωση υποχρεωτικής τήρησης από τον ανάδοχο ηλεκτρονικού ημερολογίου του έργου, σε ελεύθερο λογισμικό ευρείας χρήσης. Το ηλεκτρονικό ημερολόγιο θα αποστέλλεται ηλεκτρονικά στον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και στον επιβλέποντα του έργου, με στόχο την επιτάχυνση ενημέρωσης όλων των εμπλεκομένων στο έργο και την επίλυση οιωνδήποτε διαφωνιών χωρίς χρονικές καθυστερήσεις.
  • Προβλέπεται η δυνατότητα χορήγησης πριμ πρόσθετης αμοιβής ίσης έως 5% της συμβατικής δαπάνης για παράδοση έργων νωρίτερα από τη συμβατική προθεσμία αποσκοπώντας στην επίτευξη του διττού διακηρυγμένου στόχου για ποιοτικότερα έργα και έγκαιρες παραδόσεις. Αν το δίπτυχο αυτό όντως επιτευχθεί, οι διατάξεις αυτές θα έχουν προσφέρει εξαιρετικές υπηρεσίες στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, βελτιώνοντας την αξιοπιστία του Κράτους και δίνοντας επιπλέον αντίκρισμα στους κόπους των Ελλήνων πολιτών.
  • Καταργούνται οι κληρώσεις για την ανάδειξη των επιτροπών, που επέφεραν υπερβολικές καθυστερήσεις στη διεξαγωγή των διαγωνισμών, ώστε να επιστρέψει η αρμοδιότητα συγκρότησης επιτροπής διαγωνισμών από άτομα της υπηρεσίας που δημοπρατεί το έργο έτσι ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Άλλωστε, το αδιάβλητο των διαδικασιών και η αντικειμενικότητα των πρακτικών των διαγωνισμών διασφαλίζεται από την ισχύουσα διάταξη για εξέταση των ενστάσεων από την Ανεξάρτητη Αρχή Προδικαστικών Προσφυγών και όχι από την επιτροπή διαγωνισμού, όπως γινόταν παλαιότερα.
  • Καταργείται η υποχρέωση ετήσιας κατάρτισης καταλόγου για τη δυνατότητα απευθείας ανάθεσης μελετών, προμηθειών και έργων, που ήταν πάγιο αίτημα των φορέων ΟΤΑ και στην πραγματικότητα τους έδενε τα χέρια στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν ακόμα και δαπάνες μικρών συμβάσεων. Ταυτόχρονα αλλάζουμε τα όρια για την απευθείας ανάθεση σε 30.000 ευρώ για μελέτες και προμήθειες και 60.000 ευρώ για έργα προσαρμόζοντάς τα στην πραγματικότητα που αντιμετώπισε η αγορά κατά την εφαρμογή του Νόμου.
  • Ιδρύεται το Ενιαίο Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών, διασφαλίζοντας την ενοποιημένη τεχνική και οικονομική διαχείριση των δημοσίων έργων, αποφεύγοντας τις στρεβλώσεις του παρελθόντος που επέτρεψαν διαφοροποιήσεις ως προς τις τεχνικές προδιαγραφές και την τιμολόγηση, ομοειδών έργων.

Τολμήσαμε λοιπόν, να ταράξουμε τα λιμνάζοντα νερά ετών στις συμβάσεις δημοσίων έργων, παρέχοντας την ευκαιρία σε δημόσιο και φορείς του τεχνικού κόσμου να συμμετέχουν με διαφάνεια και αξιοκρατικούς όρους στο οικονομικό γίγνεσθαι. Πλέον μετά την ψήφιση του νέου νόμου 4782/2021, θα έχουμε αποτελεσματικότερη και πιο ευέλικτη διαχείριση δημόσιων συμβάσεων έργων και μελετών που θα μας οδηγήσει στην ταχύτερη και με μειωμένο κόστος παράδοση των έργων στις τοπικές κοινωνίες.

*Ο κ. Γιώργος Καραγιάννης είναι Γενικός Γραμματέας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών