Το real estate, στον πυρήνα του, έχει να κάνει με την ευημερία των κοινοτήτων. Αυτό, όμως, δεν είναι και ένας από τους στόχους της ΕΚΕ, αλλά και του ESG;
Τα έργα real estate επηρεάζουν από τη φύση τους σημαντικά τους ανθρώπους, οικοδομώντας -κυριολεκτικά και μεταφορικά- κοινότητες. Παράλληλα επηρεάζουν και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Για τις εταιρείες real estate ένα μεγάλο στοίχημα είναι να δημιουργήσουν θετικό αντίκτυπο για αυτές τις κοινότητες, κάτι που συμβάλλει στη βιωσιμότητα αυτών των κοινοτήτων (άρα, και της ευρύτερης κοινωνίας).
Ο θετικός αντίκτυπος στην κοινωνία, όμως, και η δημιουργία κοινωνικής αξίας είναι κι ένας από τους βασικούς στόχους της ΕΚΕ και του ESG, μαζί με την προστασία και τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος. Θα μπορούσε να πει κανείς πως η ΕΚΕ και το ESG βρίσκεται στο «DNA» του real estate.
ΕΚΕ, ESG και βιώσιμη ανάπτυξη
Το θέμα δεν είναι αν υπάρχει σχέση ανάμεσα στην ΕΚΕ και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Όπως τονίζει ο Φώτης Γιόφτσιος, Δ/νων Σύμβουλος της Ten Brinke Hellas, «το ερώτημα είναι «γιατί έχει αργήσει τόσο να συνδεθεί η ΕΚΕ με τη βιώσιμη ανάπτυξη»; Αν ρωτήσεις ένα μικρό παιδί πώς θα έφτιαχνε καλύτερο τον κόσμο, μάλλον θα ξεκινούσε λέγοντας ότι θα έχτιζε (κάτι), θα κατασκεύαζε ή θα μετέτρεπε. Αυτό ακριβώς κάνουμε κι εμείς, σαν real estate developers! «Αναπτύσσουμε» ένα καλύτερο μέλλον. Διαμορφώνουμε καλύτερες και περισσότερο ανθρώπινες πόλεις, αφουγκραζόμενοι τις εκάστοτε ανάγκες. Κατασκευάζουμε χώρους συνεργασίας κι όχι απλά εργασίας. Μετατρέπουμε κουφάρια κτηρίων σε μέρη που γεμίζουν με δημιουργικότητα και ζωή! Χρησιμοποιούμε την τεχνολογία και την εναρμονίζουμε με την αρχιτεκτονική, αναπτύσσοντας με την σύμπραξη των τοπικών φορέων υποδομές προς όφελος της κοινωνίας και των μελών της. Εξ ορισμού, λοιπόν, η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία αναφέρεται στις ενέργειες εκείνες που ικανοποιούν τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της κοινωνίας κατά τρόπο που να εξασφαλίζεται η ευημερία αυτής, είναι συνυφασμένη με το ρόλο του real estate developer και, ως επέκταση, της ΕΚΕ του χώρου μας».
Από την πλευρά του, ο Δημήτρης Γεωργιόπουλος, Επικεφαλής Τεχνικών Υπηρεσιών της Prodea, τονίζει ότι η ΕΚΕ είναι σημαντική, «διότι η ανάπτυξη των εταιρειών δεν είναι μονοδιάστατη και ανεξάρτητη από το κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι εταιρείες εξελίσσονται αλληλοεπιδρώντας με τις κοινωνίες και το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσονται. Επηρεάζονται καταλυτικά από τις συλλογικές προκλήσεις και οφείλουν να ανταποκρίνονται σε αυτές. Για την Prodea, η ανάπτυξή της δεν μπορεί να διαχωριστεί από την διάσταση της αειφορίας. Είναι μια αρχή που διέπει το σύνολο της στρατηγικής και της λειτουργίας της. Από τον τρόπο ανάπτυξης και αξιοποίησης των κτηρίων της, έως και αυτονόητα την Εταιρική της Υπευθυνότητα».
Τη διαφορά μεταξύ ΕΚΕ και ESG επισημαίνει ο Γεώργιος Μπάκος, Chief Operations Officer, Head of Asset Management της Premia Properties: «Καταρχήν θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε τις διαφορές του ΕΚΕ με το ESG. Η έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ξεκίνησε από την Πράσινη Βίβλο της ΕΕ το 2001. Σχετικά πρόσφατα, η έννοια της ΕΚΕ πήρε μια πιο διευρυμένη και σύνθετη μορφή, συμπεριλαμβάνοντας τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και τους σχετικούς με τη Διακυβέρνηση παράγοντες, γνωστοί και ως ESG factors, οι οποίοι ενσωματώνονται με ταχύτατο ρυθμό στο θεσμικό πλαίσιο των κεφαλαιαγορών. Οι θεσμικές αυτές εξελίξεις αποσκοπούν στην προσαρμογή και εγρήγορση όλων των συμμετεχόντων στο ζήτημα των κινδύνων, που ενέχει η κλιματική αλλαγή και στις ενέργειες, που κατ’ ελάχιστον απαιτούνται, ώστε να λαμβάνονται αποτελεσματικά υπόψη τα θέματα αειφορίας και βιωσιμότητας».
Best practices ΕΚΕ και ESG
Οι αρχές βιώσιμης ανάπτυξης δεν συντελούν μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Με κινητήριο μοχλό τα πλεονεκτήματα αυτά, αλλά και τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μειωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, οι στρατηγικές ΕΚΕ και ESG γίνονται ολοένα πιο διαδεδομένες και εφαρμόζονται σταδιακά και από επιχειρήσεις μικρότερου μεγέθους.
‘Έτοιμες και standard «συνταγές» σε ό,τι αφορά την ΕΚΕ δεν υπάρχουν. Υπάρχουν, όμως, πρακτικές που ξεχωρίζει η κάθε εταιρεία -ανάλογα και με τη φύση των έργων της και μια σειρά άλλων παραγόντων. Για πaράδειγμα, ο κ. Γιόφτσιος (Ten Brinke Hellas) προκρίνει την ανάπτυξη υποδομών προς όφελος των τοπικών κοινωνιών σε αναπτυσσόμενες χώρες. «Ο Όμιλος της Ten Brinke χρόνια τώρα έχει ιδρύσει το ομώνυμο Ίδρυμα, το οποίο συνεργαζόμενο με τοπικούς φορείς, αρχιτεκτονικές σχολές της Ολλανδίας –σιγά σιγά και της Ελλάδας- κι εμπλέκοντας στις δράσεις του όσους υπαλλήλους θέλουν να συμμετέχουν, αναπτύσσει υποδομές προς όφελος τοπικών κοινωνιών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτή τη στιγμή, αναπτύσσουμε 1400 νέες, μικρές κατοικίες στη Ναμίμπια με υλικά φίλια προς το περιβάλλον και συγγενή με την τοπική κουλτούρα, προκειμένου φυλές της να έχουν μια μόνιμη κατοικία και να προστατεύονται από τα καιρικά φαινόμενα τα οποία γίνονται ολοένα και πιο ακραία λόγω της κλιματικής κρίσης», καταλήγει.
Για τον κ. Γεωργιόπουλο (Prodea), ως παράδειγμα καλής πρακτικής ΕΚΕ ξεχωρίζει ένα έργο το οποίο αποτελεί μία από τις πρώτες ΣΔΙΤ στην Ελλάδα. «Σε εθνικό επίπεδο θα ξεχώριζα την ανάπτυξη του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρύμα Σταυρός Νιάρχος, το οποίο αποτελεί τον «καρπό» μίας εκ των πρώτων συμπράξεων μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με κοινό στόχο τη δημιουργία ενός πολιτιστικού και περιβαλλοντικού τοπόσημου στον αθηναϊκό αστικό χώρο. Το συγκεκριμένο έργο προσφέρει πολλαπλά οφέλη, λειτουργεί ως πόλος έλξης για διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, ενώ ταυτόχρονα, ο σχεδιασμός του σύμφωνα με τις αρχές της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας το καθιστά ένα ξεχωριστό παράδειγμα προς μίμηση. Στο πλαίσιο αυτό και σε μικρότερη βέβαια κλίμακα, η εταιρεία μας έχει αναλάβει σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων την αναβάθμιση των υφιστάμενων διαμορφώσεων του Λόφου του Στρέφη, προστατεύοντας και διασφαλίζοντας τον δασικό του χαρακτήρα και με το όραμα να μετατραπεί ξανά σε προορισμό και σημείο αναφοράς μέσα στην πόλη», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια, ο κ. Μπάκος (Premia Properties) δηλώνει πως «Στην Premia Properties αντιλαμβανόμαστε έμπρακτα το ρόλο μας ως εταιρικός πολίτης και τον ρόλο της εταιρείας στην κοινωνική υπευθυνότητα, για αυτό η λειτουργία της εταιρείας είναι προσανατολισμένη στην βιώσιμη ανάπτυξη, αξιοποιώντας τα κριτήρια ESG στις επενδύσεις μας. Η επιβεβαίωση αυτής της επιχειρηματικής πρακτικής ήρθε πρόσφατα με την εισαγωγή μας στον ESG Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών, ενώ ήδη η εταιρεία μας είναι η μοναδική εταιρεία του κλάδου με παρουσία στον Ελληνικό και τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Βιωσιμότητας. Τα σημαντικά και επίκαιρα θέματα της Βιώσιμης Ανάπτυξης περιλαμβάνονται στις προτεραιότητες ενεργειών στο σύνολο της οικονομίας, αλλά και στον χρηματοοικονομικό τομέα ειδικότερα, αφού πλέον οι δείκτες του ESG και το Sustainability είναι τα βασικά κριτήρια κατά τη διαδικασία λήψης επενδυτικών και χρηματοοικονομικών αποφάσεων».
Επί του θέματος μιλά και ο Γιώργος Ταμπουρέας, Διευθυντής Διαχείρισης Κατασκευαστικών Έργων του Ομίλου ΟΤΕ. «Η βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή η ανάπτυξη, που μας επιτρέπει να ικανοποιούμε τις ανάγκες του σήμερα και ταυτόχρονα να διασφαλίζουμε τη δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιήσουν τις δικές τους, είναι στο επίκεντρο της στρατηγικής και της επιχειρηματικής λειτουργίας του Ομίλου ΟΤΕ. Η προσήλωση στις αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης επέτρεψε στον Όμιλο ΟΤΕ όχι μόνο να αναπτυχθεί, αλλά και να πραγματοποιήσει τη μετάβαση από την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και να φτάσει στο σημερινό σύγχρονο επιχειρηματικό μοντέλο, όπου λαμβάνει υπόψιν του κριτήρια ESG και έχει ενσωματώσει στις προτεραιότητές του αντίστοιχες δεσμεύσεις. Τα κριτήρια ESG ενσωματώνονται σε όλες τις φάσεις λειτουργίας της εταιρείας, από τον τρόπο που σχεδιάζουμε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες Cosmote, το πώς συναλλασσόμαστε με τους εταίρους μας, τις πρωτοβουλίες, που αναλαμβάνουμε για την ενίσχυση των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Με άλλα λόγια, σκοπός μας είναι να δημιουργούμε θετική επίδραση (impact) στην οικονομία, στην κοινωνία και το περιβάλλον. Έτσι μπορούμε να δίνουμε μακροπρόθεσμη αξία σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτή η αξία αναγνωρίζεται από 7 διεθνείς και εθνικούς δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης που αξιολογούν τον Όμιλο ΟΤΕ βάσει κριτηρίων ESG», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Υποδομές για ένα βιώσιμο μέλλον
Καθώς η οικολογική κρίση εντείνεται συνεχώς, θεωρείται μείζονος σημασίας η ύπαρξη υποδομών, που θα είναι φιλικές προς το περιβάλλον, με ελάχιστες εκπομπές ρύπων και μειωμένες ενεργειακές δαπάνες. Στόχος είναι η ύπαρξη κτιριακών έργων, υψηλότερων προδιαγραφών και ποιότητας, που παράλληλα θα προάγουν την αειφορία και θα συνδράμουν στην δημιουργία ενός υγιεινού αστικού περιβάλλοντος για όλους τους πολίτες.
Ο κ. Γιόφτσιος (Ten Brinke Hellas) τονίζει πως «κάθε έργο ανάπτυξης ακινήτων έχει την ευκαιρία να συμβάλει τόσο στην υγεία της εθνικής οικονομίας όσο και στην ευημερία των τοπικών μας κοινοτήτων». Συνεχίζει λέγοντας πως «σύγχρονες εργασιακές υποδομές μπορούν να προσελκύσουν παγκόσμιους παίκτες, μετατρέποντας την Ελλάδα σε διεθνές top tier εργασιακό hub, ενώ η αναβάθμιση, παραδείγματος χάρη, ενός χώρου πρασίνου ή αθλοπαιδιών έχει σαφές αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των περίοικων. Τα έργα ανάπτυξης ακινήτων έχουν εγγενώς μια ευκαιρία να επηρεάσουν σημαντικά τους ανθρώπους σε κάθε κοινότητα, καθώς και την ποιότητα ζωής τους. Προφανώς η ΕΚΕ θέτει τις βάσεις για ανώτερης ποιότητας έργα. Μας ωθεί στο να χρησιμοποιούμε υλικά με περιορισμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, περιβαλλοντικά φιλικό σχεδιασμό και νέες τεχνολογίες. Mας κάνει περισσότερο οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνους. Κι ως Ευρωπαίος ηγέτης στον τομέα του RED, ο Όμιλός μας αναγνωρίζει τις μοναδικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευθύνες που συνοδεύουν τη θέση μας».
Και για τον κ. Γεωργιόπουλο (Prodea), δεν είναι άτοπο να ισχυριστεί κανείς ότι η ΕΚΕ συνδέεται με ποιοτικά ανώτερα έργα. Όπως επισημαίνει, «πιστεύω ότι μέσω των προγραμμάτων ΕΚΕ, οι εταιρίες δείχνουν έμπρακτα την ευαισθητοποίηση τους στα ζητήματα στα οποία η κοινωνία έχει περισσότερο ανάγκη. Ένα από αυτά είναι και η καλύτερη ποιότητα ζωής μέσα στο δομημένο περιβάλλον. Οι σύγχρονες πρακτικές δείχνουν ότι η ποιότητα αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσα από έναν καινοτόμο σχεδιασμό βασισμένο στις αρχές της βιωσιμότητας, κτήρια φιλικά προς το περιβάλλον, με ευχάριστες συνθήκες για τον χρήστη και με εξωστρεφή διαχείριση των κοινόχρηστων τους χώρων, παραχωρώντας ενίοτε τμήματα αυτών στο δημόσιο χώρο. Οπότε ναι, στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η ΕΚΕ θέτει τις βάσεις για ανώτερης ποιότητας έργα, στρέφοντας το γενικότερο ενδιαφέρον προς τη βιώσιμη ανάπτυξη και προσφέροντας μεγάλες ευκαιρίες για ανασχεδιασμό του ιδιωτικού αλλά και δημόσιου χώρου. Πρακτικές που υιοθετούμε πλέον στο σύνολο των αναπτύξεων μας, πέρα από τα έργα του προγράμματος μας ΕΚΕ.
Ο κ. Μπάκος (Premia Properties) υπογραμμίζει πως «τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αναζητούν την απόδοση ESG ως δείκτη βιώσιμων και ανθεκτικών επιχειρήσεων, το ίδιο θα ισχύει σύντομα από την άποψη της ασφαλιστικής κάλυψης. Οι εργολάβοι που δεν είναι σε θέση να επιδείξουν τη στρατηγική τους για την ESG ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της επιχείρησής τους. Τι σημαίνει αυτό για την κατασκευή; Σε παγκόσμιο επίπεδο, το δομημένο περιβάλλον παράγει το 30 τοις εκατό των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και το 40 τοις εκατό της χρήσης ενέργειας, ενώ η κατασκευή χρησιμοποιεί το 32 τοις εκατό των φυσικών πόρων του κόσμου. Για τους λόγους αυτούς, είναι σαφές ότι ο κατασκευαστικός κλάδος μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην παγκόσμια πρωτοβουλία για τη μείωση των εκπομπών και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν υπόψη περισσότερα από την απλή λειτουργική απόδοση των κτιρίων. Η χρήση δομικών υλικών, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου συλλογής των πρώτων υλών, της δυνατότητας προσαρμογής και επαναχρησιμοποίησής τους, του ενσωματωμένου άνθρακα και των οικολογικών επιπτώσεών τους, είναι επίσης πολύ σχετική με τις συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατασκευαστικής παραγωγής. Η διαμόρφωση βιοκλιματικών κτιρίων είναι σίγουρο ότι βελτιώνει τη ποιότητα ζωής. Η προστασία του περιβάλλοντος και η μείωση των εκπομπών αερίων, εξασφαλίζουν ένα καλύτερο περιβάλλον και ένα βιώσιμο μέλλον, και αυτό μας αφορά όλους».
Τέλος, ο κ. Ταμπουρέας (OTE) επισημαίνει πως «με την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα, που βασίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και σε σύγχρονα περιβαλλοντικά πρότυπα, δημιουργούνται υποδομές φιλικές προς τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Τέτοιες υποδομές που βασίζονται σε πρότυπα ISO14001, ISO50001 και περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις (LEED, WELL, BREEAM κ.λ.π), δημιουργούν τις συνθήκες για τη συνεχή βελτίωση και μεγιστοποίηση της απόδοσης των κτιρίων και των υποδομών. Οι δείκτες, οι οποίοι πιστοποιούν τέτοιου είδους υποδομές, δημιουργούν ανώτερα ποιοτικά έργα και εξελίσσουν τα υλικά, αλλά και τις μεθόδους παραγωγής τους. Η μεγάλης κλίμακας εφαρμογή τέτοιων πρακτικών για βιώσιμες υποδομές, σε μεγάλες εταιρείες, όπως ο Όμιλος ΟΤΕ, δημιουργούν ιδανικό πεδίο δοκιμών, έτσι ώστε να προκύψουν βέλτιστες πρακτικές. Αυτό είναι σε όφελος των εργαζομένων και των πολιτών, που χρησιμοποιούν τέτοιες υποδομές. Ταυτόχρονα, οι βέλτιστες πρακτικές μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο και για άλλες υποδομές».