Τη στροφή προς τα «πράσινα»-βιοκλιματικά κτίρια, με ολοκληρωμένα συστήματα εξαερισμού, ευρύχωρες επιφάνειες και περιορισμένο ενεργειακό αποτύπωμα επιτάχυνε η πανδημική κρίση, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προκρίνει αυτού του είδους τις αναπτύξεις.

Η κλιματική αλλαγή, στο παρελθόν μια σχετικά δευτερεύουσα ανησυχία για πολλούς παράγοντες του real estate, έχει περάσει στην κορυφή της ατζέντας. Πρόσφατα, οι διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί ανέλαβαν δεσμεύσεις για μηδενικές εκπομπές άνθρακα, οι ρυθμιστικές αρχές ανέπτυξαν πρότυπα αναφοράς, οι κυβερνήσεις ψήφισαν νόμους που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών, και οι επενδυτές ζήτησαν πιο βιώσιμα κτίρια. Ταυτόχρονα, οι επιταχυνόμενες φυσικές συνέπειες ενός μεταβαλλόμενου κλίματος γίνονται πιο έντονες καθώς οι κοινότητες αντιμετωπίζουν καταιγίδες, πλημμύρες, πυρκαγιές, υπερβολική ζέστη και άλλους κινδύνους.

Κάθε χρόνο, μόλις το 1% των κτιρίων στην Ευρώπη εντάσσεται στην «πράσινη» μετάβαση και ανακαινίζεται με σκοπό τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Η προώθηση των ανακαινίσεων έχει ρόλο-κλειδί στην απανθρακοποίηση του κτιριακού τομέα, στην ανάκαμψη της οικονομίας και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Η πρωτοβουλία «Κύμα ανακαινίσεων για την Ευρώπη» στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κτίρια κατά 60% έως το 2030.

Σύμφωνα με τα άνωθεν, μην απορήσουμε αν θα δούμε ότι τα ακίνητα με μικρότερο κλιματικό αντίκτυπο θα επιβραβεύονται μέσω καλύτερων δανειακών όρων.

Τα «πράσινα» κτίρια της Ελλάδας
Ενδεικτικό της ανάγκης για επιτάχυνση της ανανέωσης του κτιριακού αποθέματος της Ελλάδας είναι και το πόσο μικρός είναι ο αριθμός των «πράσινων» κτιρίων, εξέλιξη που ωθεί τους επενδυτές να προχωρήσουν σε συνεργασίες, ώστε να αναπτύξουν οι ίδιοι τα ακίνητα που θα εντάξουν στο μελλοντικό τους χαρτοφυλάκιο. Σύμφωνα με στοιχεία της Arbitrage Real Estate, μέχρι και το 2011 στην Ελλάδα υπήρχαν μόλις δύο κτίρια με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά. Στο τέλος της δεκαετίας, το 2020, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε 76. Ωστόσο, παρά τη βελτίωση, παραμένει «σταγόνα στον ωκεανό». Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, τα κτίρια στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν το 45% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε σύγκριση με το 40% σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σημερινό κτιριακό δυναμικό στην Ελλάδα αποτελείται από περισσότερα από 4 εκατομμύρια κτίρια, από τα οποία 300.000 είναι επαγγελματικής χρήσεως (π.χ. γραφεία, καταστήματα κ.λπ.), με την πλειονότητα αυτών να έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, πριν υιοθετηθούν αυστηροί κανονισμοί θερμικής μόνωσης και εφαρμοστούν ευρέως τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και ενεργειακά αποδοτικά υλικά.

Ενδεικτικό χαρακτηριστικό της ενεργειακής απόδοσης στην Ελλάδα είναι το γεγονός ότι μόνο το 3,5% όλων των κτιρίων διαθέτει χαρακτηριστικά υψηλής ενεργειακής απόδοσης, ενώ περίπου το 60% αυτών ανήκει στις χαμηλότερες κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται κυρίως στην ηλικία των κτιρίων της χώρας. Άλλωστε, πάνω από το 70% των κτιρίων αυτών έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουν καμία θερμομόνωση. Αντίστοιχα, μόλις στο 8% των κτιρίων, δηλαδή όσα κατασκευάστηκαν από το 2001 και μετά, έχουν αρχίσει να ενσωματώνονται τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας.

Αυτές οι αλλαγές έχουν δημιουργήσει μια αίσθηση κατεπείγοντος στον κρίσιμο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι παίκτες της αγοράς ακινήτων στην κλιματική μετάβαση, την περίοδο έως το 2050 κατά την οποία ο κόσμος θα βιώσει τόσο τις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής όσο και τις οικονομικές, κοινωνικές και ρυθμιστικές αλλαγές που είναι απαιτούνται για την απανθρακοποίηση. Η κλιματική μετάβαση όχι μόνο δημιουργεί νέες ευθύνες για τους παίκτες του real estate, αλλά προσφέρει επίσης ευκαιρίες για τη δημιουργία νέων πηγών αξίας.

Τα ρίσκα για το real estate
Εκτός από την κλίμακα της συμβολής της στις συνολικές εκπομπές, η ακίνητη περιουσία είναι κρίσιμης σημασίας στις παγκόσμιες προσπάθειες απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα για λόγους που ενδέχεται να είναι επιτακτικοί για τους επενδυτές, τους ενοικιαστές και τις κυβερνήσεις. Σημαντικές μειώσεις των εκπομπών που σχετίζονται με την ακίνητη περιουσία μπορούν να επιτευχθούν μέσω τεχνολογιών που ήδη υπάρχουν. Για παράδειγμα, η αναβάθμιση σε πιο ενεργειακά αποδοτικά συστήματα φωτισμού και η τοποθέτηση καλύτερης μόνωσης έχουν θετικές οικονομικές αποδόσεις. Η πρόκληση για τους παίκτες είναι να καθορίσουν ποια περιουσιακά στοιχεία θα επηρεαστούν, με ποιους τρόπους και πώς να ανταποκριθούν. Υπάρχει επίσης ευκαιρία για επενδυτές που μπορούν να εντοπίσουν περιουσιακά στοιχεία με υποεκτιμημένες τιμές. Οι επενδύσεις που απαιτούνται αναμένεται να οδηγήσουν σε μια ιστορική ανακατανομή του κεφαλαίου. Αυτό θα αλλάξει τη δομή της οικονομίας μας και θα επηρεάσει την αξία των αγορών, των εταιρειών και των τοποθεσιών των εταιρειών.

Βήματα και δράσεις
Για να κατανοήσουν λοιπόν όλα τα μέρη της αγοράς ακινήτων τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στις αξίες των περιουσιακών στοιχείων, οι ιδιοκτήτες και οι επενδυτές μπορούν να αναπτύξουν τις ακόλουθες δυνατότητες για να κατανοήσουν και να ποσοτικοποιήσουν τους κινδύνους και τις ευκαιρίες:

  • Να δημιουργήσουν μια λεπτομερή αξιολόγηση του περιουσιακού στοιχείου ή του χαρτοφυλακίου τους.
  • Να προσδιορίσουν ποια κτίρια εκτίθενται σε κινδύνους.
  • Να αναλάβουν δράση στο πλαίσιο του ESG αλλά και να διαχειριστούν τις επενδύσεις τους με τρόπο που να προσελκύει νέα επενδυτικά κεφάλαια.

Πρόσφατες έρευνες της McKinsey εκτιμούν ότι περίπου 9,2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια επένδυση θα απαιτηθούν παγκοσμίως για να υποστηριχθεί η «πράσινη» μετάβαση. Εάν ο κόσμος απανθρακοποιηθεί επιτυχώς, η οικονομία του 2050 θα είναι θεμελιωδώς διαφορετική από την τρέχουσα οικονομία. Εάν δεν επιτευχθούν οι προβλεπόμενοι στόχοι, ο κόσμος θα αντιμετωπίσει αυξανόμενους φυσικούς κινδύνους που θα καταπονήσουν τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας και κοινωνίας. Για την απαλλαγή από τον άνθρακα, λοιπόν, οι παίκτες του κλάδου μπορούν να ακολουθήσουν τα ακόλουθα βήματα:

  • Κατ’ αρχάς να ποσοτικοποιήσουν τις βασικές εκπομπές κάθε κτιρίου.
  • Να καθορίσουν στόχους προκειμένου να ακολουθήσουν στοχευμένες προσεγγίσεις.
  • Να αναπτύξουν τους κατάλληλους μηχανισμούς που θα συμβάλουν στην επιδίωξη των στόχων. Αυτές οι κινήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν την πραγματοποίηση αλλαγών στη χρηματοδότηση και τη διακυβέρνηση, αλλά και τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων (επενδυτές, εταίρους κοινοπραξίας, φορείς εκμετάλλευσης και μισθωτές).

Δημιουργώντας νέες πηγές κέρδους
Καθώς η οικονομία θα απελευθερώνεται από τις εκπομπές άνθρακα, τα εμπλεκόμενα μέρη στην αγορά ακινήτων μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις επιλογές τους προκειμένου να βελτιώσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων ή να ξεκινήσουν εντελώς νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες όπως, π.χ., η παραγωγή και αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας.

Η επερχόμενη κλιματική μετάβαση θα δημιουργήσει σεισμικές αλλαγές στον κλάδο των ακινήτων, αλλάζοντας τις απαιτήσεις των ενοικιαστών και των επενδυτών, την αξία των μεμονωμένων περιουσιακών στοιχείων και τις συνθήκες για την ανάπτυξη και τη λειτουργία ακινήτων.