Μπορεί ο όρος – ψηφιακός μετασχηματισμός – που ακούγεται όλο και περισσότερο να είναι άρρηκτα συνδεδεμένος µε την τεχνολογία στην πραγματικότητα αφορά μια νέα ολιστική προσέγγιση και κουλτούρα.

 

Αποτελεί ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης που πρέπει να υιοθετήσουν οι ηγεσίες και οι άνθρωποι για να στηρίξουν ένα νέο λειτουργικό μοντέλο που διαμορφώνεται από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Η αλλαγή νοοτροπίας αποτελεί προϋπόθεση για την αποτελεσματική αξιοποίηση οποιασδήποτε τεχνολογικής επένδυσης, ώστε ο μετασχηματισμός να θεωρηθεί επιτυχημένος.

 

Ο κατάλληλος συνδυασμός των δυο βασικών συστατικών, η σωστή αξιοποίηση, δηλαδή, της τεχνολογίας για τη διευκόλυνση και επιτάχυνση καθημερινών επιχειρησιακών λειτουργιών, οδηγώντας σε έναν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας, είναι απαραίτητος για να μπορέσουμε να θεωρήσουμε ότι ένας κλάδος ή μια επιχείρηση εξελίσσεται και μετασχηματίζεται καινοτόμα, σύμφωνα με τις σύγχρονες διεθνείς πρακτικές που υφίστανται.

 

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της βιομηχανίας υποδομών και κατασκευών είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον κλάδο σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς επηρεάζουν τον σχεδιασμό και την κατασκευή των κτιρίων αλλά και τον τρόπο που οι μηχανικοί, αρχιτέκτονες και ιδιοκτήτες συνεργάζονται μεταξύ τους.

 

ΤΑ «ΑΓΚΑΘΙΑ»

-‘Ένα έργο – μικρής ίσως χρονικής διάρκειας – μπορεί να περιλαμβάνει ένα πλήθος ανεξάρτητων υπεργολάβων και προμηθευτών, οι οποίοι έχουν ελάχιστο κίνητρο να υιοθετήσουν νέες μεθόδους κατά τη διάρκεια των σύντομων περιόδων εργασίας: Κατασκευές και έργα υποδομών αποτελούν ένα μέρος μιας αλυσίδας (συνολικό project). Σε κάθε τμήμα της απασχολούνται διαφορετικού είδους στελέχη (τεχνίτες, μηχανικοί, ερευνητές, επιστήμονες), ενώ εμπλέκονται άλλοι εργολάβοι και υπεργολάβοι.

 

Η σύνθεση και ο συντονισμός όλων αυτών μέσω ψηφιακών λύσεων αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα, αν αναλογιστεί κανείς, πολλές φορές, την αντιφατική φύση πολλών κατασκευαστικών συμβάσεωνΣυνήθως τα έργα είναι διαφορετικά μεταξύ τους, αν όχι μοναδικά, και οι εταιρείες συχνά δυσκολεύονται να αναπτύξουν νέα εργαλεία και μεθόδους που μπορούν να εφαρμόσουν επανειλημμένα.

 

Απαιτούν ειδικές απαιτήσεις και προσεγγίσεις σχεδιασμού και παράδοσης οι οποίες δεν επαναλαμβάνονται σε άλλα έργα, γεγονός που δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα συγκεκριμένο «μοτίβο» στο πλαίσιο ενός ψηφιακού μετασχηματισμού. Σ’ ένα νέο κατασκευαστικό project νέοι οργανισμοί και οντότητες καλούνται να συνεργαστούν από την αρχή.

 

Παράλληλα, τα περιορισμένα budget για Έρευνα & Ανάπτυξη δεν επιτρέπουν στις επιχειρήσεις του κλάδου να ξοδεύουν ικανό κεφάλαιο και χρόνο στη νέα ψηφιακή μετάβαση, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει με άλλους κλάδους.

 

Την ίδια ώρα, οι κατασκευαστικές εργασίες πραγματοποιούνται σε δύσκολα περιβάλλοντα εργασίας, ακατάλληλα σε ένα βαθμό για υλικό και λογισμικό που αναπτύσσεται σε ένα γραφείο.

 

Επιπλέον, ακολουθούν τις δικές τους διαδικασίες οι οποίες δεν είναι τυποποιημένες, κυρίως επειδή πολλές έχουν αναπτυχθεί με την απόκτηση μικρότερων επιχειρήσεων (συγχωνεύσεις – εξαγορές) και της τεχνογνωσίας τους. Ως εκ τούτου, δεν είναι περίεργο που ο κλάδος των υποδομών έχει λιγότερα πράγματα να επιδείξει ως προς τις επενδύσεις τους στον ψηφιακό μετασχηματισμό.

 

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΘΕΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Από την άλλη πλευρά, πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες που ξεπερνούν αυτές τις προκλήσεις και προχωρούν πιο δυναμικά στη «νέα εποχή», πραγματοποιώντας έργα με την βοήθεια της υψηλής τεχνολογίας ή ακόμα ψηφιοποιώντας ολόκληρα τμήματα στο εσωτερικό τους.

 

Παρά τις διαφορετικές συνθήκες που έχει να ανταπεξέλθει κάθε εταιρεία ή υπό-κλάδος ξεχωριστά, πέντε βασικά χαρακτηριστικά του μετασχηματισμού φαίνονται κοινά και μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα για τις υπόλοιπες εταιρείες οι οποίες πρέπει μεταξύ άλλων:

  • να επικεντρωθούν και να επιλύσουν τις αδυναμίες τους, όχι απλά να εγκαθιστούν άκριτα IT λύσεις – υπηρεσίες
  • να εφαρμόσουν σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία που προωθούν τη συνεργασία
  • να επανεκπαιδεύσουν/καταρτίσουν το τμήμα μηχανικών
  • να αναπροσαρμόσουν τα αρχικά σχέδια ενός έργου (project baseline)
  • να «συνδέσουν» επιμέρους έργα ώστε να δημιουργηθούν συνέργειες και ο θετικός αντίκτυπος να απηχεί σε όλη την εταιρεία.

 

Για να είναι ένας ψηφιακός μετασχηματισμός επιτυχημένος η κάθε διοίκηση θα πρέπει να εξηγήσει σε στελέχη και εργαζόμενους τα οφέλη που θα έχει η εταιρεία από αυτό.

Όσο χρόνο αφιερώνει για την υιοθέτηση νέων τεχνολογικών εργαλείων, άλλα τόσο – ίσως και περισσότερο – να αφιερώνει στις απαιτούμενες αλλαγές στις εσωτερικές λειτουργίες: Με αυτό τον τρόπο θα αυξηθεί σημαντικά η παραγωγικότητα! Σύμφωνα με ευρήματα έρευνας της McKinsey, ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα κατά 14% – 15% και να μειώσει, παράλληλα, τα λειτουργικά κόστη κατά 4% με 6%. Παράλληλα, η εμπειρία μέχρι τώρα έχει δείξει πως οι εταιρείες που κάνουν γενναία βήματα προς την ψηφιοποίηση τους αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού.

 

ΜΕ «ΟΔΗΓΌ» ΤΟ BUILDING INFORMATION MODELING

Εστιάζοντας σε τομείς όπως οι κατασκευές και η αρχιτεκτονική μια από τις πιο σύγχρονες πρακτικές αποτελεί το Building Information Modeling (BIM). Δίνει τη δυνατότητα σημαντικών ωφελειών καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός κτιρίου (building life-cycle) και αποτελεί λοιπόν ένα δυνητικά πολύ σημαντικό εργαλείο για τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο των μελετών, της αρχιτεκτονικής και των κατασκευών.

 

Πρακτικά, ένα μοντέλο BIM αποτελεί μια πηγή πληροφοριών για ένα κτίριο – υποδομή, δημιουργώντας έτσι μια αξιόπιστη βάση για λήψη βελτιωμένων αποφάσεων σε όλο τον κύκλο ζωής, που είναι διαθέσιμη από τα πιο πρώιμα στάδια της σχεδιαστικής σύλληψης…έως την κατεδάφιση.

 

Εμπεριέχει πληροφορίες και στοιχεία για ολόκληρο το κτίριο, από τοιχοποιίες και δομικά στοιχεία μέχρι μηχανολογικά συστήματα και μετρήσεις υλικών και στοιχεία προμηθευτών, για κάθε συγκεκριμένο έργο. Το Building Information Modeling βασίζεται στη χρήση «έξυπνων» ψηφιακών μοντέλων τα οποία προσφέρουν τις απαραίτητες πληροφορίες για να γίνεται ο σχεδιασμός και η μελέτη κτιρίων και υποδομών γρηγορότερα, φθηνότερα, με καλύτερη ποιότητα και με λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον.

 

Ειδικότερα, το πεδίο εφαρμογής του BIM επεκτείνονται σε όλες τις φάσεις του κύκλου ζωής του έργου, υποστηρίζοντας υπηρεσίες όπως διαχείριση κόστους (cost management) και έργου (project management), θέματα κατασκευασιμότητας (constructability) και διαχείριση λειτουργιών (operations management).

 

Ως αποτέλεσμα, το τελικό προϊόν αυτής της ολιστικής διαδικασίας δεν είναι απλά ένα άρτιο κτίριο ή ένα 3D μοντέλο στον υπολογιστή μιας και κάθε χαρακτηριστικό και πληροφορία μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέλλον. Ο ρυθμός υιοθέτησης συνολικά στη βιομηχανία αυξάνεται και κοινή πεποίθηση αποτελεί ότι στο μέλλον θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της μελετητικής και κατασκευαστικής διαδικασίας.

 

ΒΙΒΛΟΣ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ 2020-2025

Την ώρα που όλα τα παραπάνω ακούγονται διαδικασίες και πρακτικές που θα υιοθετηθούν σταδιακά ελέω εμπειρίας και ανταγωνισμού στον κλάδο, το Δημόσιο καλείται να «συγχρονιστεί» με τα κελεύσματα της ψηφιοποίησης.

 

Στην πολυσέλιδη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-25 εντοπίζονται οι δράσεις για τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών -και – στο τομέα των υποδομών. Μεταξύ άλλων, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, στον μετασχηματισμό των μεταφορών υπό το πρίσμα των υποδομών καθώς αποτελεί μια και αναγκαία συνθήκη για τη συνολική ανάπτυξη της χώρας.

 

Ωστόσο προϋποθέτει την ύπαρξη των φυσικών υποδομών, οι οποίες με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών θα καταστήσουν τις μεταφορές ασφαλέστερες και αποδοτικότερες, δημιουργώντας καλύτερες συνδέσεις της χώρας με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.

 

Στο πλαίσιο αυτό, η εφαρμογή τεχνολογιών Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών (Intelligent Transport Systems -ΕΣΜ) στις υφιστάμενες υποδομές θα βελτιώσει τη λειτουργικότητα του μεταφορικού συστήματος, παρέχοντας τη δυνατότητα περαιτέρω αξιοποίησης της υφιστάμενης χωρητικότητας των δικτύων, ενώ ταυτόχρονα θα εξοικονομήσει πόρους για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες και θα μειώσει την επιβάρυνση στο περιβάλλον.

 

Σε στρατηγικό επίπεδο, κρίνεται επιβεβλημένη η αντιμετώπιση του συστήματος των μεταφορών, χερσαίων, θαλάσσιων και εναέριων, ως ενιαίου δικτύου-συστήματος εξυπηρέτησης πολιτών και επιχειρήσεων. Στον τομέα των Υποδομών, παράλληλα με τα μεγάλα έργα που έχουν προγραμματιστεί, αναμένεται πως η υιοθέτηση της πρωτοβουλίας Building Information Modeling (ΒΙΜ) initiative θα βελτιώσει τη λειτουργία των υποδομών για να γίνεται ο σχεδιασμός και η μελέτη κτιρίων και υποδομών γρηγορότερα, φθηνότερα, με καλύτερη ποιότητα, αλλά και με λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον, εξοικονομώντας έτσι σημαντικούς πόρους αλλά και τηρώντας τις χρονικές προθεσμίες.

 

ΜΗΝ ΤΑ «ΡΙΧΝΟΥΜΕ» ΟΛΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Έχουμε συνηθίσει να είμαστε επικριτικοί για τις διαδικασίες και το γεγονός ότι η Ελλάδα υπολείπεται στους περισσότερους οικονομικούς και επιχειρηματικούς δείκτες σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. Ωστόσο, η μικρή πρόοδος γύρω από τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τον τομέα τον υποδομών συναντάται παντού. Οι καθυστερήσεις και η εκτόξευση του κόστους σε μεγάλα έργα δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο.

 

Όπως αναφέρει δημοσίευμα της DW, το νέο αεροδρόμιο Βερολίνου – που εγκαινιάστηκε με καθυστέρηση 8 ετών – είναι το καλύτερο γερμανικό παράδειγμα. Θα βοηθούσε η ψηφιοποίηση;

 

Το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου Συγκοινωνιών για την εισαγωγή ψηφιακού σχεδιασμού σε δημόσια έργα υποδομών έχει καθυστερήσει σημαντικά. Εντούτοις αυτό δεν οφείλεται μόνον στον πολιτικό παράγοντα, αναφέρει το δημοσίευμα που αναδεικνύει το μοντέλο BIM που πρέπει να υιοθετηθεί. Στον αντίποδα, αυτό χρησιμοποιείται ήδη σε νέες σιδηροδρομικές γραμμές.

 

«Δυστυχώς ο κατασκευαστικός κλάδος συγκαταλέγεται σε εκείνους με τις μεγαλύτερες σπατάλες πόρων», εξηγεί ο Άλεξ Χόφμαν, εκπρόσωπος της Nemetschek-Group, μιας από τις πρωτοπόρες επιχειρήσεις στην αγορά λογισμικού για τον κατασκευαστικό κλάδο. «Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 90% περίπου όλων των κατασκευαστικών έργων ξεπερνά τον προκαθορισμένο χρόνο κατασκευής. Υπάρχουν προβλήματα στην επικοινωνία, στον σχεδιασμό και τη συνεργασία».

 

«Εκτιμάται ότι με τη μοντελοποίηση κατασκευαστικών πληροφοριών μπορεί να εξοικονομηθεί έως και το 1/4 του χρόνου κατασκευής, γεγονός που μειώνει φυσικά και το κόστος», συμπληρώνει η Ρεμπέκα Μπέμπνερ από την PwC. Σημειώνεται πως ο πρώην υπουργός Συγκοινωνιών της Γερμανίας Αλεξάντερ Ντόμπριντ είχε δημοσιεύσει ήδη το 2015 ένα χρονοδιάγραμμα για την BIM, το οποίο ήθελε την ψηφιακή μέθοδο κατασκευής να γίνεται το στάνταρ σε δημόσια έργα συγκοινωνιών μέχρι το 2020. Ωστόσο και εδώ σημειώθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις…

 

Πολλά είναι τα περιθώρια βελτιώσεων στον κατασκευαστικό κλάδο και δεν οφείλονται όλα στην πολιτική. «Υπάρχει τεράστια απόκλιση μεταξύ των δυνατοτήτων που διακρίνουν οι επιχειρήσεις στην ψηφιοποίηση και εκείνων που πραγματικά υλοποιούν», εξηγεί η Μπέρμπνερ. «Αρχιτέκτονες και μηχανικοί έχουν κάνει μεγαλύτερα βήματα από τις κατασκευαστικές εταιρίες», καταλήγει.