Του Γιώργου Συριανού

 

Μετά από τη μεγάλη οικονομική κρίση που επηρέασε βαθύτατα την αναπτυξιακή δυνατότητα της χώρας με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις και στον κατασκευαστικό τομέα, η πρωτοφανής υγειονομική κρίση του 2020, με τη μεγάλη δυσμενοποίηση της κατάστασης τους τελευταίους μήνες, έριξε επιπρόσθετα το βάρος της διαμορφώνοντας συνθήκες ασφυκτικές, με βαθιά ύφεση, στέρηση κάθε αναπτυξιακής δυναμικής και σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις.

 

Παρά τα κοινωνικού χαρακτήρα μέτρα αντιμετώπισης των δυσμενών αποτελεσμάτων των αλλεπάλληλων κρίσεων, μετά την παρέλευση και της υγειονομικής κρίσης γίνεται επιτακτική η ανάγκη τόνωσης της οικονομίας, αναστροφής του κλίματος των μεγάλων απωλειών του προηγούμενου διαστήματος και σοβαρής ενίσχυσης της αναπτυξιακής δυναμικής, απαραίτητης προϋπόθεσης για την υπέρβαση των μεγάλων συσσωρευμένων προβλημάτων.

 

Ο κατασκευαστικός τομέας παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση λειτουργώντας αποφασιστικά στον πυρήνα της αναπτυξιακής προσπάθειας, με σοβαρές δευτερογενείς θετικές συνέπειες, οικονομικές και κοινωνικές. Η αντιμετώπιση της μεγάλης ύφεσης που προέρχεται από σοβαρές κρίσεις, ιστορικά συναρτάται με μια διάδοχη κατάσταση μεγάλης αναπτυξιακής δραστηριότητας σε όλους τους τομείς, η οποία επιβάλλεται για την ανάπτυξη της οικονομίας και την αναγκαία κάλυψη των απωλειών του προηγούμενου διαστήματος. Γι’ αυτό τον σκοπό και ειδικότερα στην παρούσα περίπτωση της πανδημίας η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται αποφασιστικά.

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ

Σε αυτό το πλαίσιο τα 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, που μαζί με τα διατιθέμενα ποσά του ΕΣΠΑ φθάνουν τα 70 δισ. ευρώ, αποτελούν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα που πρέπει αποτελεσματικά να αξιοποιηθεί, ενισχύοντας αποφασιστικά την ανάπτυξη, σε συνδυασμό μάλιστα με τη σοβαρή δυνατότητα μόχλευσης και με ιδιωτικούς πόρους.

 

Λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές προβλέψεις, σύμφωνα με τις οποίες το 70% των δράσεων που εντάσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης πρέπει να έχουν συμβασιοποιηθεί μέσα στο 2022 και το υπόλοιπο 30% μέχρι τέλους του 2023, ενώ τα ποσά για τα οποία δεν θα υπάρξει συμβασιοποίηση θα μεταφερθούν σε άλλο ευρωπαϊκό ταμείο για χρήση από άλλες χώρες που έχουν αυτή τη δυνατότητα και την κατάλληλη δικαιολόγηση, η μεγάλη επιτάχυνση των διαδικασιών για κάλυψη των απαιτήσεων καλού προγραμματισμού, ορθών και επιλέξιμων επιλογών και η θεσμοθέτηση των κατάλληλων ρυθμίσεων, είναι εξαιρετικά μεγάλη.

 

Με σεβασμό παράλληλα στους κανόνες που έχει θεσπίσει η Ε.Ε., η αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης με τις κατάλληλες κινήσεις και διευθετήσεις στον γενικό σχεδιασμό των προτεινόμενων έργων, στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει την κατασκευή τους και στη μέγιστη αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα, γίνεται καθοριστική.

 

ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ Ο Ν.4412/2016

Σε αυτό το πλαίσιο είναι απολύτως απαραίτητη η διαμόρφωση καταρχήν στρατηγικού σχεδιασμού, που υπηρετεί τους στόχους του Ταμείου Ανάκαμψης με έμφαση στην ανάπτυξη και με επιλογές που σοβαρά διευκολύνουν τη μέγιστη απορρόφηση του διατιθέμενου ποσού, ζήτημα που προσλαμβάνει χαρακτηριστικά εθνικής σημασίας για τη μη απώλεια πόρων.

 

Τα έργα υποδομών που πρέπει να ενταχθούν, εξειδικεύονται στη διασφάλιση της περιβαλλοντικής προστασίας, όπως με την αντιμετώπιση σοβαρών κυκλοφοριακών προβλημάτων ειδικότερα σε μεγάλα αστικά κέντρα και των συνακόλουθων βαρύτατων ατμοσφαιρικών μολύνσεων καθώς και των αρνητικών επιπτώσεων στην κλιματική αλλαγή, βελτιώνοντας αποφασιστικά την ποιότητα ζωής, καθώς επίσης έργα σταθερής τροχιάς, ανάπτυξης υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, ΑΠΕ κ.λπ.

 

Η διεύρυνση τελικά του αριθμού των έργων με τα ανωτέρω χαρακτηριστικά ικανοποίησης περιβαλλοντικών απαιτήσεων, διασφαλίζει αποφασιστικά τη μη απώλεια χρημάτων από τη χώρα μας λόγω της μη συμβασιοποίησης και μη χρήσης του αναλογούντος ποσού από τα 32 δισ. ευρώ και ενισχύει καίρια την απαραίτητη έντονη αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.

 

Το δεύτερο στοιχείο που θα πρέπει σοβαρά να ληφθεί υπόψη για την ορθολογιστική και με σύγχρονους όρους μελέτη και εκτέλεση συνολικά των έργων, είναι η διασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας του συστήματος ανάθεσης και εκτέλεσής τους, με τις απαιτούμενες θεσμικές ρυθμίσεις του Ν.4412/2016 σύμφωνα με τις προτάσεις μας που εμπεριέχονται στο σχετικό τεύχος Δέσμης Προτάσεων τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου.

 

Από τις προτάσεις μας αυτές, με βάση αρχικές προβλέψεις στο υπό διαμόρφωση κείμενο σχεδίου Νόμου, ορισμένες είναι συμβατές με το προωθούμενο σχέδιο, άλλες όμως όχι έχοντας αποκλίσεις ή και διαφορετική αντιμετώπιση, και θεωρούμε ότι προοπτικά θα αναδειχθούν προβλήματα που και πάλι θα απαιτούν νέα αντιμετώπιση.

 

Γενικότερα, η ανταπόκριση του προς διαμόρφωση νόμου στις πραγματικές και ουσιαστικές απαιτήσεις και ανάγκες στον χώρο της μελέτης και παραγωγής δημοσίων έργων, χωρίς ημίμετρα ή εμβαλωματικές λύσεις, αποτελεί απόλυτη ανάγκη.

 

Ειδικότερα, ωστόσο, γίνεται μνεία στη -με τα τελευταία δεδομένα- επανένταξη στον Ν.4412/2016 της πρόβλεψης του Εθνικού Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Έργων που είχαν αφαιρεθεί από τον νόμο. Αυτή η επανένταξη, όταν ολοκληρωθεί, θα συνεισφέρει αποφασιστικά στον εξορθολογισμό του συστήματος παραγωγής των έργων, κατά το πρότυπο των άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις οποίες υστερούσαμε κατά πολλές δεκαετίες σε αυτό τον τομέα.

 

Επειδή, ωστόσο, θα πρέπει να προχωρήσει ταχύτατα και η διαδικασία υλοποίησης των σχετικών προβλέψεων, θα πρέπει σύντομα να προχωρήσουν και όλες οι άλλες επόμενες ενέργειες και ρυθμίσεις που προβλέπονται, ώστε να επιτευχθεί το ταχύτερο η πλήρης εφαρμογή των νέων διατάξεων.

 

ΟΙ ΠΡΟΤΥΠΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η διεύρυνση του κατασκευαστικού αντικειμένου στα πλαίσια, μάλιστα, του Ταμείου Ανάκαμψης και οι απαραίτητες θεσμικές ρυθμίσεις, πρέπει να συνδυαστούν και με την προώθηση και θεσμοθέτηση της διαδικασίας των Πρότυπων Προτάσεων, με τη μορφή και το περιεχόμενο των σχετικών προβλέψεων για τις Προτάσεις Καινοτομίας (Unsolisited Proposalas – USP), για την ουσιαστική αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων, με ταχείες διαδικασίες και αδειοδοτήσεις.

 

Οι προτάσεις για τη μελέτη και εκτέλεση έργων εκτός κρατικού σχεδιασμού μέσω της διαδικασίας καινοτομίας, ενεργοποιεί ανεξάρτητες του Δημοσίου και των φορέων του δυνάμεις και συμβάλλει πολύ αποφασιστικά στην αναπτυξιακή προσπάθεια και με ιδιωτικά κεφάλαια και με λιγότερες γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, σε περίοδο που απαιτεί μεγάλες επιταχύνσεις.

 

Η ικανοποιητική ανταπόκριση στις κινήσεις, ενέργειες και ρυθμίσεις που είναι απαραίτητες μετά τις αλλεπάλληλες και σοβαρές κρίσεις και ειδικότερα κάτω από τις νέες συνθήκες σοβαρής ενεργοποίησης της αναπτυξιακής διαδικασίας με πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Ταμείου Ανάκαμψης στους απαιτούμενους χρόνους, θα συμβάλει πολύ αποφασιστικά στην αντιμετώπιση των συσσωρευμένων προβλημάτων που έχουν σημαδέψει τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.

 

*Ο κ. Γιώργος Συριανός είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Τεχνικών Εταιρειών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ)