Οι ανυψωτικές εργασίες είναι ιδιαίτερα απαιτητικές και αποτελούν βασική αιτία εργατικών ατυχημάτων, καθιστώντας τη χρήση σύγχρονου εξοπλισμού απαραίτητη για την προστασία του ανθρώπινου δυναμικού μέσα στο εργοτάξιο.
Μία σύγχρονη τάση του κατασκευαστικού κλάδου είναι η ανέγερση νέων κτιρίων που διαθέτουν μεγάλο ύψος. Το φαινόμενο αυτό ερμηνεύεται από την έλλειψη χώρου που υπάρχει στις μεγαλουπόλεις, αλλά και από την επιθυμία των εταιρικών κολοσσών να υλοποιήσουν επιβλητικά έργα, τα οποία θα ξεχωρίζουν για τον όγκο και το design τους. Καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη αυτών των projects έχουν τα διάφορου τύπου ανυψωτικά μηχανήματα και οι γερανογέφυρες, τα οποία συμβάλλουν στην ασφαλή μεταφορά των οικοδομικών υλικών, χωρίς να κινδυνεύει η ανθρώπινη ζωή. Στο παρόν αφιέρωμα θα εξετάσουμε ποιες κατηγορίες ανυψωτικών μηχανημάτων υπάρχουν, αλλά και πώς αυτά μπορούν να βελτιώσουν το κατασκευαστικό έργο, με γνώμονα πάντοτε τη σωματική ακεραιότητα του εργατικού δυναμικού.
Ο ρόλος των ανυψωτικών μηχανημάτων στην κατασκευή
Οι ανυψωτικές μηχανές βρίσκονται στην καρδιά της οικοδομικής δραστηριότητας και θεωρούνται απαραίτητα εργαλεία για την υλοποίηση ενός σύγχρονου έργου.
Χρησιμοποιούνται τόσο σε έργα υποδομής, όσο και σε επαγγελματικά ή οικιστικά κτίρια που διαθέτουν αρκετούς ορόφους. Η κυριότερη χρήση τους είναι ότι επιτρέπουν την ασφαλή και γρήγορη μεταφορά μεγάλης ποσότητας βαρέων υλικών, όπως σκυρόδεμα, χάλυβα και ξύλο, φορτία που συνήθως ξεπερνούν σε βάρος τον ένα τόνο. Παλαιότερα, η μεταφορά ενός τόσο μεγάλου φορτίου γινόταν με τα χέρια, χωρίζοντας το σε μικρότερα τμήματα. Ωστόσο, η πρακτική αυτή αφενός ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρα, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει το κόστος της κατασκευής, και αφετέρου αύξανε την πιθανότητα ατυχημάτων, θέτοντας σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα του προσωπικού.
Με την αξιοποίηση προηγμένου εξοπλισμού, οι διαδικασίες ανύψωσης είναι πλέον ελεγχόμενες και σημειώνονται ελάχιστα περιστατικά τραυματισμών σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
Επιπλέον, όπως αναφέραμε προηγουμένως, υπάρχει μεγάλη ζήτηση για έργα τα οποία ξεχωρίζουν για την επιβλητικότητά τους. Η υλοποίηση τέτοιων projects είναι ιδιαίτερα απαιτητική και χρειάζεται ακρίβεια κατά τη φάση κατασκευής. Τα ανυψωτικά μηχανήματα προσφέρουν πρόσβαση σε σημεία του κτιρίου, τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα ήταν απρόσιτα, ενώ επεκτείνουν τις κατασκευαστικές δυνατότητες των μηχανικών, ολοκληρώνοντας λειτουργικά έργα τεράστιου ύψους. Ένα ακόμα σπουδαίο πλεονέκτημα που προσφέρουν είναι πως, και μετά την παράδοση του οικοδομήματος, μπορούν να γίνουν εύκολα εργασίες που σχετίζονται με τη συντήρηση, τις μικροεπισκευές και την επιθεώρηση των εγκαταστάσεων, χωρίς να υπάρχουν περιορισμοί.
«Τα ανυψωτικά μηχανήματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της κατασκευαστικής βιομηχανίας. Είναι ζωτικής σημασίας για την ανύψωση βαρέων υλικών και προσωπικού, καθώς και την πρόσβαση σε σημεία αυξημένης επικινδυνότητας και δυσκολίας. Εκτός από την παροχή ασφάλειας, επιτρέπουν την ταχύτερη εκτέλεση των έργων και αυξάνουν την παραγωγικότητα.
Αυτό σημαίνει ότι η βιομηχανία μας, μπορεί να διατηρήσει υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας, παρά την έλλειψη εργατικού δυναμικού, επιτρέποντας την έγκαιρη και αποτελεσματική ολοκλήρωση των κατασκευαστικών έργων. Επιπλέον, προσφέρουν ακρίβεια στην τοποθέτηση υλικών και εξασφαλίζουν τη σωστή ευθυγράμμιση, διασφαλίζοντας την ποιότητα των κατασκευών.
Εμείς στην AGT έχουμε στο κέντρο της λειτουργίας μας, την ασφάλεια στην εργασία, την ποιότητα και τη συνέπεια στα χρονοδιαγράμματα παράδοσης των έργων μας και έτσι η χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων έχει μεγάλη σημασία για εμάς, συμβάλλοντας στην αξιοπιστία μας» αναφέρει ο Ανδρέας Στυλιανού, Technical Director in Private Sector της AGT Engineering & Services.
Ευρεία γκάμα ανυψωτικών για κάθε χρήση
Ανάλογα με τις κατασκευαστικές ιδιομορφίες κάθε έργου, επιλέγεται ο κατάλληλος εξοπλισμός για την ευκολότερη και πιο αποτελεσματική υλοποίησή του. Σήμερα, υπάρχει διαθέσιμη στην αγορά μία ευρεία γκάμα ανυψωτικών μηχανημάτων, που το καθένα διαθέτει μοναδικά πλεονεκτήματα και ιδιότητες, καλύπτοντας στο έπακρο τις ανάγκες κάθε εργοταξίου. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε τους ακόλουθους τύπους:
- Ανυψωτικές Πλατφόρμες: Είναι ιδανικές για την εκτέλεση εργασιών σε μεγάλο ύψος, καθώς βοηθούν στη μετακίνηση εργαζομένων, δομικών υλικών και μηχανημάτων, ακόμη και σε στενούς χώρους.
- Ανυψωτικοί Γερανοί: Χρησιμοποιούνται ευρέως για την ανύψωση και την τοποθέτηση βαριών φορτίων σε σημεία που απαιτούν μεγάλη ακρίβεια και έλεγχο.
- Φορτωτές εκσκαφείς: Πρόκειται για μηχανήματα διττής χρήσης, αφού είναι κατάλληλα για σκαπτικές εργασίες και για τη μεταφορά ογκωδών φορτίων.
- Τηλεσκοπικά ανυψωτικά: Τα εν λόγω μηχανήματα διαθέτουν μακριές προεκτάσεις, επιτρέποντας την ανύψωση αντικειμένων και εργαζομένων σε μεγάλο ύψος.
- Καλαθοφόρα ανυψωτικά: Τα συναντάμε συχνά στα σώματα ασφαλείας, όπως την πυροσβεστική, ωστόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά και στις οικοδομικές εργασίες.
- Ανυψωτικά Αγωγών: Χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση και την αντικατάσταση εξοπλισμού σε ύψος, όπως ηλεκτρικές γραμμές και σωληνώσεις.
- Γερανογέφυρες: Είναι ένα σύνθετο ανυψωτικό μηχάνημα για τη μετακίνηση φορτίων σε έναν χώρο, σε σχήμα ορθογώνιου παραλληλεπιπέδου. Στις δύο απέναντι πλευρές (π.χ. τοίχους) αυτού του χώρου είναι στερεωμένες ψηλά ράγες πάνω στις οποίες μπορούν να κινηθούν μία ή δύο δοκοί. Από τις δοκούς κρέμεται ένας γερανός που μπορεί να μετακινηθεί κατά μήκος αυτών. Έτσι, το σύστημα μπορεί να κινηθεί οριζοντίως και καθέτως στο σύνολο του χώρου για να μετακινήσει φορτία μέσα σε αυτόν.
Σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις
Χρόνο με τον χρόνο, οι απαιτήσεις του κατασκευαστικού τομέα γίνονται όλο και πιο μεγάλες, θέτοντας standards στα οποία θα πρέπει να ανταποκρίνεται κάθε τεχνική εταιρεία. Η επιλογή του κατάλληλου μηχανολογικού εξοπλισμού μπορεί να συντελέσει στο να ξεπεραστούν οι εκάστοτε κατασκευαστικές προκλήσεις, με αποτέλεσμα να υλοποιούνται πιο ποιοτικά έργα, που θα ξεχωρίζουν για την καλαισθησία και την ανθεκτικότητά τους. «Οι οικοδομικοί γερανοί είναι απαραίτητοι για τις ψηλές κατασκευές, με τους περισσότερους από αυτούς να φθάνουν τα 30 μέτρα σε ύψος. Βέβαια, υπάρχουν και ψηλότεροι που αγγίζουν τα 35 μέτρα και είναι ιδανικοί για εννιαόροφες πολυκατοικίες. Γενικότερα, η μετακίνηση των δομικών υλικών αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους εργαζόμενους. Οι εργοταξιακοί ανελκυστήρες και τα διάφορου τύπου αναβατόρια, βοηθούν σημαντικά στη γρήγορη μεταφορά των βαρέων φορτίων, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο το προσωπικό» δηλώνει ο Παναγιώτης Μπράμης, Πολιτικός Μηχανικός, Μηχανικός Έργου της Αναστηλωτική ΑΤΕ.
Φυσικά, εν έτει 2023, η ψηφιακή τεχνολογία έχει καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση των οικοδομικών δραστηριοτήτων εντός του εργοταξίου. Και αυτό διότι ελέγχεται πιο εύκολα η πρόοδος των εργασιών, ενώ μπορούν να συνταχθούν αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης ατυχημάτων. Σχετικά, ο Α. Στυλιανού τονίζει πως «οι ψηλές κατασκευές παρουσιάζουν μια σειρά από σημαντικές τεχνικές και λειτουργικές προκλήσεις, που έχουν να κάνουν αφενός με τη γεωμετρία και την μηχανική που προκύπτει από το μεγάλο ύψος και αφετέρου με την επίδραση των φυσικών φαινομένων κατά τις ανυψώσεις. Οι σύγχρονες κατασκευές και οι απαιτήσεις των έργων στους άξονες κόστους, ποιότητας και χρόνου απαιτούν τεχνολογικά σύγχρονο εξοπλισμό ανύψωσης σε μεγάλα ύψη, που πέρα από την αποδοτικότητα και αντοχή στα υψηλά φορτία, θα πρέπει να έχουν ενσωματωμένες ψηφιακές τεχνολογίες, ώστε να έχουν συμβατότητα με τα σύγχρονα μοντέλα digital construction management. Στο πλαίσιο αυτό, εμείς στην AGT, σε συνεργασία με τους κατασκευαστές και providers ανυψωτικών συστημάτων, βρισκόμαστε σε συνεχή αναζήτηση και εφαρμογή των καινοτόμων τεχνολογιών στον σχεδιασμό των lifting plans, αλλά και στο σύνολο του κατασκευαστικού έργου γενικότερα».
Πρόληψη ατυχημάτων εντός του εργοταξίου
Ο κατασκευαστικός κλάδος μέχρι και σήμερα κατέχει την πρωτιά στα εργατικά ατυχήματα, εξού και γίνονται συστηματικές προσπάθειες τόσο από τις τεχνικές εταιρείες όσο και από την πλευρά της πολιτείας να περιοριστεί ο αριθμός αυτός. Η ασφάλεια αποτελεί βασική μέριμνα κατά τη χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων στα σύγχρονα έργα. Οι κατασκευαστικές εργασίες σε ύψος ενέχουν σημαντικούς κινδύνους και είναι απαραίτητο να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων, καθώς και των διερχόμενων πολιτών γύρω από το εργοτάξιο. Αρχικά, είναι απαραίτητο να τηρούνται χωρίς αποκλίσεις οι κανόνες ασφαλείας που επιτάσσει η σχετική νομοθεσία και να γίνονται πιο αυστηροί κρατικοί έλεγχοι, που θα τιμωρούν ανάλογα τους παραβάτες. Αντίστοιχες τακτικές επιθεωρήσεις θα πρέπει να γίνονται και εσωτερικά από τις ίδιες τις κατασκευαστικές εταιρείες, ώστε να εντοπίζουν τα κενά που υπάρχουν στα μέτρα πρόληψης. Επιπλέον, το προσωπικό θα πρέπει να είναι κατάλληλα καταρτισμένο στη χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων και σωστά ενημερωμένο για τα μέτρα ασφαλείας που συνοδεύουν τις εν λόγω εργασίες. Τέλος, θα πρέπει να χρησιμοποιείται πιστοποιημένος εξοπλισμός που θα διαθέτει συγκεκριμένες προδιαγραφές ασφαλείας, ενώ θα πρέπει να γίνεται συστηματική συντήρηση όλου του μηχανολογικού εξοπλισμού.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει στην ΕΕ, ένα μεγάλο μέρος των καταγεγραμμένων ατυχημάτων προκαλείται κατά την εκτέλεση εργασιών σε υψόμετρο και κατά τη μεταφορά βαρέων αντικειμένων, γεγονός που καθιστά τη χρήση αξιόπιστων ανυψωτικών μηχανημάτων ζωτικής σημασίας. Αρχικά, τα ανυψωτικά μηχανήματα περιορίζουν τις πιθανότητες πτώσης, καθώς το προσωπικό δε χρειάζεται να αναρριχείται σε στέγες ή σκάλες, προκειμένου να εκτελέσει τις εργασίες του. Αντίθετα, οι τεχνίτες με τη χρήση των καινοτόμων συστημάτων ανύψωσης, αποκτούν πρόσβαση σε δυσπρόσιτα σημεία του κτιρίου, ενώ βρίσκονται σε ένα ελεγχόμενο κατασκευαστικό περιβάλλον, στο οποίο υπάρχουν ουσιαστικά μέτρα προστασίας. Επιπρόσθετα, με τη αξιοποίηση του κατάλληλου μηχανολογικού εξοπλισμού, η μεταφορά των βαριών φορτίων γίνεται γρήγορα και με ακρίβεια, χωρίς να προκαλούνται ατυχήματα που να οφείλονται στη ρίψη αντικειμένων.
«Κατ’ αρχάς να επισημάνουμε ότι σημαντικές κατασκευές σε μεγάλο ύψος απαιτούν επιλογή κατασκευαστικών εταιρειών, με τεχνογνωσία, ισχυρή στελέχωση, ειδικό βάρος και το κατάλληλο mindset προσηλωμένο στην ασφάλεια στην εργασία. Η πρόληψη ατυχημάτων σε ψηλές κατασκευές επικεντρώνεται στην εκπαίδευση, στον σχεδιασμό και στην οργάνωση, στον πιστοποιημένο εξοπλισμό, αλλά και στην κατάλληλη κουλτούρα. Η εκπαίδευση του τεχνικού προσωπικού στις διαδικασίες και στην ασφαλή χρήση των ανυψωτικών συστημάτων είναι καίρια, ενώ ο σχεδιασμός και η οργάνωση του χώρου εργασίας και η χρήση συστημάτων ασφαλείας είναι εξίσου σημαντικές. Σημαντικότερο όλων όμως, είναι η συνειδητοποίηση και η προσήλωση στην πρόληψη. Κι αυτό δεν πρέπει να αφορά μόνο την ομάδα του έργου, άλλα και όλους τους εν γένει εμπλεκόμενους στο έργο. Πρέπει να αποτελεί θεμελιώδη προτεραιότητα, που δημιουργεί την αναγκαία κουλτούρα πρόληψης» υπογραμμίζει ο Α. Στυλιανού.
Με τη σειρά του, ο Π. Μπράμης επισημαίνει ότι «η τήρηση των θεσπισμένων προτύπων και κανονισμών είναι απαραίτητη για την αποφυγή των ατυχημάτων. Το προσωπικό θα πρέπει να φορά τα κατάλληλα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ), όπως γυαλιά, κράνη και γιλέκα, ενώ θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κιγκλιδώματα και παραπέτα για να ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες πτώσης. Αναφορικά με τα ανυψωτικά μηχανήματα, θα πρέπει να γίνεται τακτική συντήρηση και να υπάρχουν συστήματα ασφαλείας που θα διακόπτουν τη λειτουργία των μηχανημάτων σε περίπτωση που το βάρος του φορτίου ξεπερνά το ανώτατο επιτρεπτό όριο». Κοντολογίς, τα ανυψωτικά μηχανήματα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του κατασκευαστικού κλάδου, αφού συντελούν στην πραγματοποίηση πιο απαιτητικών και ποιοτικών έργων.
Χάρη σε αυτά, γίνεται πιο εύκολη η μεταφορά βαρέων φορτίων, γεγονός που μπορεί να μειώσει το κόστος και τον χρόνο κατασκευής, ενώ μπορούν να εκτελεστούν οικοδομικές εργασίες σε μεγάλος ύψος, χωρίς να κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα του προσωπικού. Επειδή κάθε κτίριο, ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζεται, έχει τις δικές του προδιαγραφές και ανάγκες, υπάρχει στην αγορά τεράστια ποικιλία ανυψωτικών μηχανημάτων, τα οποία μπορούν να καλύψουν κάθε κατασκευαστική ανάγκη. Γενικότερα, στον κατασκευαστικό κλάδο παρατηρείται μία στροφή προς τις καινοτόμες τεχνολογίες και την ψηφιοποίηση -τάση που αναμένεται να γίνει ακόμη πιο έντονη τα επόμενα χρόνια- γεγονός που δεν αφήνει ανεπηρέαστο τον ανυψωτικό εξοπλισμό. Τα νέα προηγμένα μηχανήματα, συνδυαστικά με τις σύγχρονες πρακτικές του project management, μπορούν να επιφέρουν θαύματα που θα εκσυγχρονίσουν τις οικοδομικές δραστηριότητες..