Για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι απαραίτητος ο προγραμματισμός (και η υλοποίηση) έργων υποδομής στα οδικά δίκτυα, τα οποία θα μπορούν να διευκολύνουν την πρόσβαση από τις όμορες πόλεις και προς τη Θεσσαλονίκη (και αντίστροφα).

Στα πλαίσια της ανάπτυξης των οδικών δικτύων, δύο είναι τα πολύ μεγάλα έργα που αναμένεται να υλοποιηθούν για την ανάπτυξη του οδικού δικτύου της Κεντρικής Μακεδονίας. Το πρώτο είναι το Flyover και το δεύτερο o κάθετος άξονας 56, ο δρόμος που συνδέει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης με την Εγνατία και τον ΠΑΘΕ.

FLYOVER: ΕΡΓΟ-ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Η «Αναβάθμιση της Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης», δηλαδή το Flyover, αφορά την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της υφιστάμενης Ανατολικής Περιφερειακής Οδού, καθώς και την κατασκευή ενός νέου αυτοκινητόδρομου πάνω από την υφιστάμενη Περιφερειακή Οδό. O χρονικός του ορίζοντας του έργου είναι τα 30 έτη, εκ των οποίων τα 4 έτη αφορούν τη φάση κατασκευής και τα 26 τη φάση λειτουργίας.

Η κατασκευή του έργου κρίθηκε απαραίτητη για να είναι πιο εύκολη και ασφαλής η πρόσβαση από την Ευκαρπία προς την Καλαμαριά, από τις όμορες πόλεις (Σέρρες, Γιαννιτσά, Κιλκίς, Κατερίνη) προς τη Θεσσαλονίκη, αλλά και από και προς σημαντικούς προορισμούς, όπως η ΠΑΘΕ, η Εγνατία Οδός, το αεροδρόμιο «Μακεδονία» και η Χαλκιδική. Επίσης, χάρη στην κατασκευή του έργου αναμένεται να αυξηθεί η κυκλοφοριακή ικανότητα της Ανατολικής Περιφερειακής Οδού, να βελτιωθεί το επίπεδο της οδικής ασφάλειας, και να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με την παρουσίαση της νέας Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Οδού, το έργο αφορά 13 χιλιόμετρα έργου, 9 ανισόπεδους κόμβους (Α/Κ), 4 χιλιόμετρα συνεχόμενης γέφυρας Flyover, 8 νέες γέφυρες και 3 νέες σήραγγες. Τα βασικά σημεία του είναι τα εξής:

1. Κατασκευή Flyover
Η Υπερυψωμένη Ταχεία Λεωφόρος (ΥΤΛ, επίπεδο +1), το λεγόμενο Flyover, μήκους περίπου 9.5 km, εκ των οποίων τα 4 km θα είναι σε συνεχή γέφυρα, θα διαθέτει 2×2 λωρίδες κυκλοφορίας και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση, ενώ θα εξυπηρετεί αποκλειστικά ελαφρά οχήματα ξεκινώντας από το ύψος του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου. Οι δύο λωρίδες της νέας Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Οδού θα βρίσκονται στο επίπεδο +1 και οι άλλες δύο στο επίπεδο 0. Η χάραξη του Flyover θα ακολουθήσει την υφιστάμενη Ανατολική Περιφερειακή Οδό και θα συνδέει τον Α/Κ Κ5 (εργοστάσιο ΤΙΤΑΝ), την περιοχή του πρώην Στρατοπέδου Καρατάσου και του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου, με τον Α/Κ Κ10 (Κωνσταντινουπολίτικα).

2. Ανακατασκευή της υφιστάμενης Ανατολικής Περιφερειακής Οδού
Για τον σκοπό αυτό, θα προστεθεί ΛΕΑ από τον Α/Κ Κ10 (Κωνσταντινουπολίτικα) έως τον Α/Κ Κ12 (ΕΟ Θεσσαλονίκης – Μουδανιών), θα αντικατασταθεί η υφιστάμενη νησίδα και οι πλευρικές διαμορφώσεις, και θα αποκατασταθούν τα προβληματικά σημεία του οδοστρώματος, των λωρίδων αλλαγής ταχύτητας στην είσοδο και την έξοδο της Περιφερειακής Οδού αλλά και η ευστάθεια των πρανών.

3. Κατασκευή νέων σηράγγων
Αρχικά, θα καθαιρεθεί η σήραγγα στα Κωνσταντινουπολίτικα, τόσο για να διορθωθεί η επικίνδυνη γεωμετρία των κανίστρων της υφιστάμενης Περιφερειακής Οδού, όσο και για να διαπλατυνθεί η οδός. Επίσης, θα δημιουργηθούν 2 σήραγγες κατά μήκος της Ανατολικής Περιφερειακής Οδού. Η πρώτη σήραγγα θα καλύπτει την περιοχή μεταξύ Μετεώρων και Πεύκων και θα έχει μήκος 500 – 600 m, ενώ η δεύτερη, μήκους 700 m, θα κατασκευαστεί μεταξύ των κόμβων Κ9 και Κ10 και θα καλύπτει το δυτικό ρεύμα του επιπέδου 0 (προς την πλευρά του Σέιχ Σου).

4. Επεμβάσεις σε κόμβους
Σύμφωνα με τη μελέτη του έργου, αναμένονται μια σειρά επεμβάσεων και ανασχεδιασμών μεταξύ των Α/Κ Κ5 και Α/Κ Κ12. Ενδεικτικά, προβλέπονται επεμβάσεις στον Α/Κ Κ5 που συνδέει την Ανατολική Περιφερειακή Οδό με το πρώην Στρατόπεδο Καρατάσου, και νέα σύνδεση των Νοσοκομείων στην οδό Στρατηγού Καρατάσου με το ανατολικό ρεύμα του επιπέδου 0 της Περιφερειακής Οδού, όπως και πλήρης ανασχεδιασμός του Α/Κ Κ6 (Νεάπολης – Πεύκων), καταργώντας πλήρως τους φωτεινούς σηματοδότες και αντικαθιστώντας τους από κυκλικό οδόστρωμα διπλής σταγόνας.

Το έργο είναι σε τροχιά υλοποίησης, καθώς η δημοπράτηση έχει ξεκινήσει από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο. Αυτή τη στιγμή, ο διαγωνισμός βρίσκεται στην Α’ Φάση, με τις προσφορές να αποσφραγίζονται τον προηγούμενο Δεκέμβρη. Ενδιαφέρον για την κατασκευή του έργου έχουν εκδηλώσει 5 εταιρείες, οι ΑΒΑΞ Α.Ε., ΓΕΚ – ΤΕΡΝΑ Α.Ε., ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ Α.Ε., ΙΝΤΡΑΚΑΤ και η ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ «ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. – INTERTOLL EUROPE ZRt». Σύμφωνα με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, αν δεν υπάρχουν προσφυγές, η Α’ Φάση του διαγωνισμού μπορεί να ολοκληρωθεί εντός 4-6 μηνών για να ακολουθήσει η Β’ Φάση με την κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών εντός του Α’ εξαμήνου του 2021. Σύμφωνα με δηλώσεις του κ. Γιώργου Καραγιάννη, Γενικού Γραμματέα Υποδομών, στο 1ο τεύχος του «Construction», η διαγωνιστική διαδικασία, αναλόγως των προσφυγών, αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2021, ώστε να ξεκινήσει η κατασκευή του έργου το 2022.

Είναι ένα έργο που θα έχει πολλαπλά οφέλη για τη Θεσσαλονίκη και την περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως δήλωσε ο κ. Πάρις Μπίλλιας, Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων: «Το ορατό πλέον τέλος της πανδημίας, θα σηματοδοτήσει μία εντυπωσιακή επανεκκίνηση σε όλους τους οικονομικούς τομείς και βέβαια στα κατασκευαστικά έργα. Η Θεσσαλονίκη και ευρύτερα η Κεντρική Μακεδονία μπαίνουν στο επίκεντρο, καθώς προγραμματίζονται έργα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα βοηθήσουν την οικονομία και τις αναπτυξιακές προοπτικές της περιοχής. Το Flyover, η υπερυψωμένη ταχεία λεωφόρος, η οποία θα κατασκευαστεί πάνω από την περιφερειακή οδό Θεσσαλονίκης, όχι μόνον θα δώσει λύση στις μετακινήσεις για τα επόμενα 30 χρόνια, αλλά θα «ρίξει» στην οικονομία της περιοχής περί τα 370 εκ. ευρώ, και μάλιστα από ιδιωτικά κεφάλαια, καθώς θα υλοποιηθεί μέσω Σύμπραξης Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα».

«ΞΕΜΠΛΟΚΑΡΕΙ» Η ΟΔΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΟΛΘ ΜΕ ΠΑΘΕ ΚΑΙ ΕΓΝΑΤΙΑ
Ένα ακόμα μεγάλο έργο υποδομών, προϋπολογισμού 74,1 εκατ. ευρώ, το οποίο-όπως φαίνεται- έχει μπει στην «τελική ευθεία», είναι το έργο με τίτλο «Κάθετος Άξονας 56 – Ολοκλήρωση σύνδεσης αυτοκινητοδρόμου Π.Α.Θ.Ε. και Εγνατίας Οδού με τον 6ο προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης και το οδικό δίκτυο της περιοχής Καλοχωρίου».

Η δημοπράτηση του έργου από την Εγνατία Οδό Α.Ε. πραγματοποιήθηκε τον προηγούμενο Μάρτιο και τον Ιούνιο η ΑΚΤΩΡ ανακηρύχθηκε προσωρινή ανάδοχος. Η διαδικασία ανακήρυξης οριστικού αναδόχου έχει καθυστερήσει λόγω προσφυγής. Όμως, στις αρχές του τρέχοντος έτους, αναμενόταν η ανακήρυξη της ΑΚΤΩΡ ως προσωρινή ανάδοχο και η αποστολή της σύμβασης στο Ελεγκτικό Συνέδριο μέσα στον Φεβρουάριο για να εγκριθεί και να μπορέσει να υπογραφεί.

Βασικός άξονας του έργου είναι η ολοκλήρωση της οδικής σύνδεσης του αυτοκινητοδρόμου ΠΑΘΕ και Εγνατίας Οδού με τον 6ο προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης, μήκους περίπου 3,5 km, εκ των οποίων τα 1,4 km είναι ήδη σε κυκλοφορία και η κατασκευή της είχε αρχίσει νωρίτερα. Η σύνδεση αναπτύσσεται επί οδογέφυρας αμφίδρομης κατεύθυνσης, κατά το μεγαλύτερό της τμήμα. Παράλληλα, αναβαθμίζεται μέρος του τοπικού οδικού δικτύου στη βιομηχανική περιοχή του Καλοχωρίου, αποκαθιστώντας τη σύνδεσή του με τον 6ο προβλήτα και τον ΠΑΘΕ. Επίσης, το έργο περιλαμβάνει και εργασίες χωματουργικών, τεχνικών, οδοστρωσίας, ασφαλτικών, φωτισμού σήμανσης – ασφάλειας οδού, σωληνώσεων, Η/Μ εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, όπως και οικοδομικών. Το έργο πρέπει να ολοκληρωθεί εντός 30 μηνών (2,5 ετών) από την ημέρα που θα υπογραφεί η σύμβαση.

Σύμφωνα με την παρ. 1α του άρθρου 132 του Ν. 4412/2016, η Εγνατία Οδός Α.Ε. μπορεί να τροποποιήσει με μονομερή δήλωσή της την αρχική σύμβαση, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης, και να ενεργοποιήσει το δικαίωμα προαίρεσης για τις παρακάτω εργασίες:

  • Κατασκευή του τεχνικού του κλάδου ανόδου στον δεξιό κλάδο της οδογέφυρας στο Βόρειο Τμήμα, μήκους 197 m, για να συνδεθεί το τοπικό οδικό δίκτυο με την οδογέφυρα,
  • Κατασκευή ενός κυκλικού κόμβου τοπικού οδικού δικτύου με τις προσβάσεις του,
  • Αναβάθμιση της υφιστάμενης τοπικής οδού παράλληλα με το ρέμα Δενδροποτάμου, μήκους περίπου 800 m.

Η διάρκεια της προαίρεσης προβλέπεται σε 18 μήνες.

ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΩΝ ΑΞΟΝΩΝ
Ένα ακόμα έργο που δρομολογηθεί είναι η παραχώρηση του βασικού άξονα της Εγνατίας Οδού, από την Ηγουμενίτσα μέχρι τους Κήπους Έβρου, μήκους 658 km, και των τριών κάθετων οδικών αξόνων, Σιάτιστα – Ιεροπηγή / Κρυσταλλοπηγή, Χαλάστρα – Εύζωνοι και Θεσσαλονίκη – Σέρρες – Προμαχώνας, συνολικού μήκους 225 km. Πρόκειται για ιδιωτικοποίηση οικονομικού αντικειμένου, η οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, «αγγίζει» το 1,5 δισ. ευρώ, με το 50% αυτού του ποσού να αφορά επενδύσεις και έργα συντήρησης και αναβάθμισης και τα υπόλοιπα το τίμημα της παραχώρησης. Σύμφωνα με το τεύχος του διαγωνισμού, ο προτιμητέος επενδυτής θα είναι υπεύθυνος για τη χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του αυτοκινητόδρομου της Εγνατίας Οδού και των κάθετων οδικών αξόνων.

Ο διαγωνισμός έχει προκηρυχθεί από το ΤΑΙΠΕΔ και η -νέα- προθεσμία για την υποβολή προσφορών είναι η 1η Απριλίου 2021. Έτσι, το ΤΑΙΠΕΔ θα καλέσει όλους τους υποψήφιους που είχαν προκριθεί στην τελική φάση του διαγωνισμού, αλλά δεν υπέβαλαν προσφορές την προηγούμενη καταληκτική ημερομηνία (11/12/2020), να υποβάλουν δεσμευτικές οικονομικές προσφορές, εφόσον ενδιαφέρονται ακόμα. Τα σχήματα που είχαν προκριθεί στην τελική φάση του διαγωνισμού για την παραχώρηση του οδικού άξονα είναι 7:

  • ANAS International Enterprise S.p.A.,
  • FREYJA HOLDINGS SARL (του Macquarie European Infrastructure Fund),
  • Κοινοπραξία ROADIS Transportation Holding S.L.U. -ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ Α.Ε.,
  • Κοινοπραξία SICHUAN COMMUNICATIONS INVESTMENT GROUP CO. LTD-DAMCO ENERGY S.A.,
  • Κοινοπραξία VINCI HIGHWAYS S.A.S-VINCI CONCESIONES S.A.S-MYTILINEOS HOLDINGS S.A., η οποία θα διευρυνθεί με την προσχώρηση του ομίλου ΑΒΑΞ,
  • Κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Α.Ε.-EGIS PROJECTS S.A.,
  • ΔΙΟΛΚΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΑΤΕ.

Ο προτιμητέος επενδυτής θα καταβάλει στο ΤΑΙΠΕΔ μια αρχική προσφορά (Αμοιβή Παραχώρησης) καθώς και μία Ετήσια Αμοιβή, και αυτά τα δύο στοιχεία θα κρίνουν ποιο σχήμα θα επικρατήσει. Εκτός από την είσπραξη των διοδίων, ο ανάδοχος θα έχει έσοδα από την εκμετάλλευση Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) «των παρόδιων αυτού εκτάσεων από κοινού με όλα τα περιουσιακά δικαιώματα, υλικά και άυλα, που σχετίζονται με τον οδικό άξονα». Η περίοδος παραχώρησης ορίζεται σε 35 έτη.

Το έργο αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση των κάθετων αξόνων της Εγνατίας Οδού, καθώς ο προτιμητέος επενδυτής, μέσω της εταιρείας παραχώρησης που θα συστήσει, έχει την υποχρέωση να μελετήσει, χρηματοδοτήσει και εκτελέσει μια σειρά πρόσθετων εργασιών οι οποίες είναι απαραίτητες για την αναβάθμιση των αξόνων. Τέτοιες εργασίες είναι η αναβάθμιση σε επίπεδο αυτοκινητοδρόμου των τμημάτων Χαλάστρα – Πολύκαστρο του κάθετου άξονα Χαλάστρα – Εύζωνοι και Χριστός – Κ. Αμπέλα του κάθετου άξονα Θεσσαλονίκη – Σέρρες – Προμαχώνας, συνολικού μήκους 54 χιλιομέτρων.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την οριστική μελέτη οδοποιίας στο τμήμα Χαλάστρα – Πολύκαστρο του κάθετου άξονα Χαλάστρα – Εύζωνοι, προβλέπεται η κατασκευή του δεύτερου κλάδου του τμήματος «Α/Κ Αξιού – Α/Κ Πολυκάστρου», μήκους 44,1 km, ώστε ο αυτοκινητόδρομος να αποκτήσει συνολικά διατομή με δύο λωρίδες και ΛΕΑ ανά κατεύθυνση. Η δε οριστική μελέτη οδοποιίας στο τμήμα Χριστός – Κ. Αμπέλα του κάθετου άξονα Θεσσαλονίκη – Σέρρες – Προμαχώνας προβλέπει τη διαπλάτυνση της υφιστάμενης οδού, μήκους 10,2 km, ώστε να αποκτήσει διατομή 22,5 m με ΛΕΑ και με ταχύτητα μελέτης 120 km/h, καθώς και τη βελτίωση-αναβάθμιση των τριών υφιστάμενων κόμβων.