Μακροπρόθεσμα, η χρήση των ψηφιακών συστημάτων μπορεί να οδηγήσει την αγορά σε μεγάλη ανάκαμψη και να συντελέσει στην υλοποίηση καινοτόμων έργων

Η ψηφιοποίηση είναι ένα φαινόμενο που έχει εισχωρήσει εκ βάθρων σε όλους τους επαγγελματικούς κλάδους, αλλάζοντας ριζικά τους ρυθμούς εργασίας και την αποδοτικότητα. Στις μέρες μας, η αξιοποίηση σύγχρονων ψηφιακών συστημάτων θεωρείται απαραίτητη για κάθε κλάδο της οικονομίας και όχι άδικα. Σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση κάνει και η βιομηχανία κατασκευών, επιδιώκοντας να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις της αγοράς. Τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής κατασκευής είναι πολλαπλά και διόλου ευκαταφρόνητα. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι συντελεί στην αύξηση της αποδοτικότητας, στη μείωση του χρόνου περάτωσης ενός έργου, βοηθά στη λήψη ορθών στρατηγικών αποφάσεων και συμβάλει σημαντικά στον περιορισμό του κόστους. Σε ποιο στάδιο ψηφιοποίησης βρίσκεται ο κατασκευαστικός κλάδος και ποιες αλλαγές αναμένουμε να δούμε στο άμεσο μέλλον;

Η ψηφιοποιήσει την τελευταία 25ετια
Είναι γεγονός ότι η ψηφιοποίηση δεν κατέχει τόσο σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία κατασκευών, όπως ήδη έχει συμβεί σε άλλους επιχειρηματικούς κλάδους. Ωστόσο, τα τελευταία 25 χρόνια έχει σημειωθεί ιδιαίτερη ανάπτυξη σε αυτόν τον τομέα. Η χρήση των λογισμικών από τις κατασκευαστικές εταιρείες και τους επιμέρους επαγγελματίες έχει τετραπλασιαστεί στο εν λόγω διάστημα, ενώ στους υπόλοιπους τομείς της αγοράς έχει μόλις τριπλασιαστεί. Χαρακτηριστικό είναι το διάγραμμα που παρουσιάζει η Eurostat σε συνεργασία με την ING, σχετικά με τον ρυθμό ψηφιοποίησης των επιχειρηματικών κλάδων από το 1995 έως το 2019. Κατέχοντας σημαντική διαφορά, ο κατασκευαστικός τομέας κατακτά την πρώτη θέση, δημιουργώντας μεγάλες προσδοκίες για την εξέλιξη του τα επόμενα χρόνια.

Οι περισσότερες κατασκευαστικές εταιρείες έχουν ήδη εντάξει στον προϋπολογισμό τους επενδύσεις που αφορούν τις νέες τεχνολογίες και φαίνεται ότι είναι πρόθυμες να καταρτίσουν το προσωπικό τους πάνω σε αυτές. Σε έρευνα της NBS (Digital Construction Report 2021), οι περισσότεροι επαγγελματίες του κλάδου που συμμέτειχαν, απάντησαν ότι έχουν ήδη ξεκινήσει το «ταξίδι» του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σχεδόν τα δύο τρίτα (64%) δηλώνουν ότι βρίσκονται σε αυτή τη διαδικασία εξέλιξης για αρκετό καιρό, είτε ότι είναι πολύ κοντά στον να την ολοκληρώσουν είτε ότι την έχουν ήδη ολοκληρώσει. Παρατηρείται, λοιπόν, αξιοσημείωτη αύξηση, σε σχέση με τα δεδομένα του 2018, όταν το αντίστοιχο ποσοστό άγγιζε το 54%.

Επίσης, σημαντικό στοιχείο που ανέδειξε η έρευνα είναι και το ότι η πανδημία επέδρασε θετικά στην επιτάχυνση του ρυθμού ψηφιοποίησης του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς η τηλεργασία και η ανάγκη πρόσβασης σε κοινά αρχεία επέφερε εξάρτηση των εργαζομένων από τα τεχνολογικά μέσα. Έτσι, τα δυο τρίτα των συμμετεχόντων (69%) επισήμαναν ότι κατά τη γνώμη τους ο κορωνοϊός έχει συμβάλει καταλυτικά στην υιοθέτηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Αντιθέτως, οι εργαζόμενοι μικρότερων επιχειρήσεων φαίνεται να υποστηρίζουν ότι η πανδημία δεν άλλαξε καθόλου τα δεδομένα στο ζήτημα της ψηφιοποίησης.

Βάσει των παραπάνω στατιστικών δεδομένων διαπιστώνουμε ότι ο κατασκευαστικός τομέας αναγκάστηκε να αγκαλιάσει τις ψηφιακές τεχνολογίες, προκειμένου να ανταποκριθεί στις πρωτόγνωρες συνθήκες εργασίας που έθεσε η πανδημία. Παράλληλα, διαπιστώνοντας έμπρακτα τα πολλαπλά πλεονεκτήματα που προσφέρει ο ψηφιακός μετασχηματισμός, άρχισε να χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο καινοτόμες τεχνολογίες, αυτοματοποιώντας δεκάδες χρονοβόρες διαδικασίες και διευκολύνοντας την επικοινωνία μεταξύ των στελεχών. Η τάση αυτή δεν παρατηρείται μόνο στην κατασκευαστική διαδικασία, αλλά και στην αλυσίδα ανεφοδιασμού, στο πλαίσιο μίας ανερχόμενης και συνάμα πρωτοποριακής επιχειρηματικής στρατηγικής.

Μετασχηματισμός της αλυσίδας εφοδιασμού
Η χρήση ψηφιακών συστημάτων θα προκαλέσει πλήθος μεταβολών στον τρόπο λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας. Καταρχήν, η ψηφιοποίηση βοηθά τις εταιρείες να ανταλλάσσουν πιο γρήγορα και πιο εύκολα μεγάλο όγκο δεδομένων, γεγονός που συμβάλλει στη διαφάνεια των διαδικασιών. Για παράδειγμα, οι ψηφιακές αγορές επιτρέπουν στις επιχειρήσεις, στους υπεργολάβους και στους προμηθευτές να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά και να μοιράζονται άμεσα κρίσιμες πληροφορίες, σε πραγματικό χρόνο. Ωστόσο, ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη αλυσίδα εφοδιασμού είναι ότι οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν διαφορετικά λογισμικά, τα οποία είναι δύσκολο να συνδεθούν μεταξύ τους. Συνεπώς, το επόμενο βήμα είναι να επιλυθεί αυτή η ασυμβατότητα και να επιτραπεί η ελεύθερη διακίνηση των δεδομένων. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η ψηφιοποίηση μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα, στη δυσλειτουργική ανταλλαγή αρχείων και να ωθήσει τις εταιρείες να μένουν προσκολλημένες σε συγκεκριμένους συνεργάτες της αλυσίδας εφοδιασμού, με τους οποίους έχουν αναπτύξει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο επικοινωνίας.

Επιπρόσθετα, με την ψηφιοποίηση αλλάζει εντελώς η δυναμική της αγοράς και προκύπτουν νέα δεδομένα στα οποία καλείται να προσαρμοστεί η εκάστοτε επιχείρηση. Οι κατασκευαστικές εταιρείες σταδιακά εξαρτώνται περισσότερο από τους παρόχους Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), από τους οποίους προμηθεύονται τα λογισμικά και τις υπόλοιπες ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Αυτό γίνεται πιο εμφανές σε εταιρείες που επιλέγουν να αγοράσουν το λογισμικό εξωτερικά, αντί να το αναπτύξουν οι ίδιες. Επιπλέον, συχνά προκύπτουν αυξήσεις των λογισμικών πακέτων, καθώς υπάρχει εξάρτηση από έναν και μοναδικό προμηθευτή, ο οποίος είναι πρακτικά ακατόρθωτο να αλλάξει, διότι το λογισμικό του είναι ενσωματωμένο σε όλη την εταιρεία. Η τάση να στρέφονται οι επιχειρήσεις σε πιο ισχυρούς πάροχους πληροφορικής έχει συμβεί και σε άλλους τομείς της οικονομίας που έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί.

Όλες αυτές οι τροποποιήσεις στις λειτουργικές διαδικασίες αναμένεται να επιφέρουν αλλαγές στο αντικείμενο εργασίας του κατασκευαστή και του αρχιτέκτονα. Η ψηφιοποίηση αποτελεί το πρώτο βήμα προς τη βιομηχανική κατασκευή και ως εκ τούτου είναι πολύ πιθανό οι κατασκευαστικές εταιρείες να αρχίσουν συστηματικά να αναλαμβάνουν τον σχεδιασμό των έργων και να μην τον αναθέτουν σε κάποιο ανεξάρτητο αρχιτεκτονικό γραφείο, καθώς εκεί θα παρέχονται οι απαραίτητες γνώσεις για τις προδιαγραφές των τυποποιημένων βιομηχανικών κτιρίων. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο αρχιτέκτονας θα αναλάβει περισσότερο τον ρόλο του βιομηχανικού σχεδιαστή.

Υιοθέτηση σύγχρονων επιχειρηματικών μοντέλων
Το κλειδί για την ανάπτυξη και την επιτυχία κάθε επιχείρησης είναι η θέσπιση στρατηγικών που θα ανταποκρίνονται στα δεδομένα της αγοράς και θα είναι συνυφασμένες με τις τάσεις που αναμένεται να αναδυθούν στο προσεχές μέλλον. Η προσαρμογή στις απαιτήσεις της εύθραυστης παγκόσμιας οικονομίας και ο εκσυγχρονισμός του τρόπου λειτουργίας – παραγωγής είναι στοιχεία τα οποία θα δώσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η ψηφιοποίηση είναι αναμφίβολα αναπόσπαστο κομμάτι κάθε βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου ανάπτυξης και ήδη οι εταιρείες επενδύουν τεράστια ποσά προς αυτόν τον τομέα.

Εντούτοις, για να εδραιωθούν τα ψηφιακά συστήματα στον πυρήνα της κάθε εταιρείας, πρέπει να υπάρξει η ανάλογη κουλτούρα από τη διοίκηση και φυσικά από το προσωπικό. Όλοι οι συντελεστές πρέπει να κατανοήσουν ότι η χρήση νέων τεχνολογιών κάνει πιο εύκολη και γρήγορη τη διεκπεραίωση των εργασιών, μειώνοντας σε μεγάλο βαθμό τη πιθανότητα ακούσιων λαθών. Έτσι εξοικονομείται χρόνος και αυξάνονται τα περιθώρια κέρδους. Η διαδικασία του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι μία χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία, η οποία όμως μακροσπόθεσμα προσφέρει πολλά οφέλη. Συνεπώς, η αλλαγή της νοοτροπίας και η κατάρτιση των στελεχών είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει για να επιτευχθεί ο εκσυγχρονισμός του κατασκευαστικού κλάδου.

Στη συνέχεια, οι εταιρείες -όπως αναφέραμε και προηγουμένως- μπορούν είτε να αγοράσουν έτοιμα από εξειδικευμένους πάροχους ΤΠΕ τα ψηφιακά τους εργαλεία, είτε να τα αναπτύξουν μόνες τους εσωτερικά. Η αγορά αποτελεί την εύκολη λύση, καθώς το κόστος είναι συνήθως χαμηλό και η εγκατάσταση μπορεί να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Εν τούτοις τα μειονεκτήματα είναι ότι η επιχείρηση μένει αγκιστρωμένη σε έναν συγκεκριμένο πάροχο, ο οποίος αποτελεί πια μονοπώλιο, και ότι τις περισσότερες φορές τα έτοιμα λογισμικά δεν ανταποκρίνονται πλήρως στις ιδιαίτερες ανάγκες της κάθε εταιρείας.

Από την άλλη πλευρά, η εσωτερική ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων απαιτεί χρόνο, καταρτισμένο και έμπειρο προσωπικό που είναι αρκετά δυσεύρετο σε πολλές χώρες και φυσικά αυξημένο budget, το οποίο δεν διαθέτουν οι μικρότερες επιχειρήσεις. Αν ξεπεραστούν οι συγκεκριμένες δυσκολίες, θα προκύψει μία ηλεκτρονική πλατφόρμα που όχι μόνο θα πληροί εντελώς τις προδιαγραφές της εταιρείας, αλλά θα αποτελεί και ένα προϊόν εκμετάλλευσης. Το ψηφιακό εργαλείο θα μπορεί να πουληθεί σε μικρότερες επιχειρήσεις, μετατρέποντας το επιχειρησιακό μοντέλο σε πάροχο υπηρεσιών πληροφορικής. Αυτός, βέβαια, δεν είναι ο απώτερος σκοπός της ψηφιοποίησης, απλώς μία ακόμη επιχειρηματική προοπτική η οποία ανοίγεται διάπλατα.

Φυσικά, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα μία εταιρεία να επιλέξει να μην ακολουθήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό και να προσπαθήσει να ενισχύσει τις παραδοσιακές μεθόδους κατασκευής και σχεδιασμού. Είναι εφικτό να ακολουθούσουν στρατηγικές που θα επικεντρώνονται στη διαπροσωπική επαφή, στην ικανοποίηση των εξατομικευμένων επιθυμιών των πελατών και στην ελαχιστοποίηση της τυποποιημένης κατασκευής. Ωστόσο, η πολιτική αυτή δεν αποτελεί μία βιώσιμη επιλογή που θα συνεχίζει να αποδίδει σε βάθος χρόνου. Αυτό συμβαίνει διότι ο κατασκευαστικός κλάδος, ακολουθώντας τη ροή της υπόλοιπης αγοράς, θα συνεχίζει να ψηφιοποιείται ταχέως. Οι εταιρείες που δεν θα ανταποκριθούν σε αυτή τη συνθήκη, δεν θα μπορούν να συνεργαστούν με τους αρχιτέκτονες, τους προμηθευτές και τους υπεργολάβους οι οποίοι θα χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία, μένοντας στο περιθώριο και εκτός συναγωνισμού.

Συμπερασματικά, η ψηφιοποίηση είναι μία εξέλιξη που διέπει όλους τους κλάδους της οικονομίας. Παρά το αργό του ξεκίνημα και τις αντιξοότητες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει, ο κατασκευαστικός κλάδος φαίνεται να κάνει μεγάλα άλματα προς την υιοθέτηση των ψηφιακών εργαλείων. Η ψηφιοποίηση αφορά όλο το φάσμα της κατασκευαστικής διαδικασίας, από την κατασκευή αυτή καθαυτή έως και την αλυσίδα εφοδιασμού. Η χρήση νέων συστημάτων απαιτεί αλλαγή στη νοοτροπία των εταιρειών και προθυμία από όλα τα στελέχη να ενστερνιστούν τις καινούριες τεχνολογίες και να καταρτιστούν ανάλογα. Οι εταιρείες, αντιλαμβανόμενες την ραγδαία εξέλιξη της κατασκευαστικής βιομηχανίας, επενδύουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και προσαρμόζουν κατάλληλα τα επιχειρηματικά τους πλάνα. Επομένως, η ψηφιοποίηση δεν αποτελεί μία μελλοντική προοπτική, αλλά πραγματικότητα που επηρεάζει τη σύγχρονη αγορά.