Με γοργούς ρυθμούς προχωρά η κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη, ένα μνημείο – σύμβολο κατά του ναζισμού, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί στα μέσα του 2026.
Μέσα στο 2023 αναμένεται να ξεκινήσει η κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος, στη Δυτική Είσοδο της Θεσσαλονίκης, ενός εκ των πλέον εμβληματικών έργων της πόλης, το οποίο προβλέπεται να υποδεχτεί τους πρώτους επισκέπτες του μέσα στο 2026.
Τον νευραλγικό ρόλο υπεύθυνου διαχείρισης και διεύθυνσης για την υλοποίηση του έργου – project management, έχει αναθέσει η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στην ένωση εταιρειών «Σαμαράς & Συνεργάτες ΑΕ -Σύμβουλοι Μηχανικοί» και Hill International -αμφότερες με μεγάλη εμπειρία στο χώρο- που με γνώμονα την επίσπευση της ολοκλήρωσης του έργου, υλοποιεί ταχύρρυθμα όλες τις απαιτούμενες ενέργειες.
H σημασία του έργου
Ο πρόεδρος του Ομίλου «Σαμαράς & Συνεργάτες», Δημήτρης Ν. Σαμαράς εστιάζοντας στη σημασία του εγχειρήματος αναφέρει: «Στη Θεσσαλονίκη γράφτηκε μια από τις πιο αποτρόπαιες σελίδες της ανθρωπότητας, όπου περίπου 55.000 Εβραίοι, Έλληνες της πόλης, οδηγήθηκαν στα κρεματόρια και έχασαν τη ζωή τους με τον πιο βάναυσο και απάνθρωπο τρόπο, αμαυρώνοντας την ιστορία του ανθρώπινου είδους. Η Θεσσαλονίκη -η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων όπως την αποκαλούν- έχασε το 97% του εβραϊκού πληθυσμού της, το οποίο μεταφέρθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωση του Άουσβιτς και του Μπέργκεν – Μπέλζεν. Σε νέο πλέον οικόπεδο του δήμου Θεσσαλονίκης -κατόπιν επίλυσης των ζητημάτων που αφορούσαν την χωροθέτησή και την οικοδομισιμότητα, τα οποία είχαν εντοπιστεί στο αρχικό οικόπεδο- θα δημιουργηθεί ένας “φάρος”. Ένας φάρος ενάντια στον παραλογισμό και τη μισαλλοδοξία. Ένας φάρος, ώστε το έγκλημα και η σιωπή να μετουσιωθούν στο πιο ηχηρό μάθημα για να μην ξεχάσουν ποτέ οι παλιές γενιές και για να μαθαίνουν οι επόμενες. Επειδή, μόνο αν θυμόμαστε το παρελθόν μπορούμε να εξασφαλίσουμε ένα άξιο μέλλον. Μέσα από το μουσείο αυτό θα πρέπει να εκπέμπεται ένα ηχηρό μήνυμα προς όλους μας, το μήνυμα αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από το “Ποτέ ξανά”».
Η υλοποίηση του μουσείου στο νέο ακίνητο, που καλύπτει ικανοποιητικά τόσο τις λειτουργικές του ανάγκες, όσο και την προβολή του ως τοπόσημο ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στη δυτική είσοδο της πόλης, θα συγχρηματοδοτηθεί από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος -αμφότεροι διαθέτουν το ποσό των 10 εκ. ευρώ- ενώ το Ελληνικό Δημόσιο συμμετέχει με το ποσό των 8 εκ. ευρώ. Στους δωρητές προστέθηκε πρόσφατα και ο Άλμπερτ Μπουρλά, ο οποίος ανακοίνωσε δημόσια ότι θα παραχωρήσει υπέρ του Μουσείου Ολοκαυτώματος το χρηματικό έπαθλο του βραβείου Genesis Prize 2022, αξίας ενός εκατομμυρίου, που του απονεμήθηκε από το κράτος του Ισραήλ. Επί του παρόντος, αναμένεται και η έκδοση νέου Προεδρικού Διατάγματος χωροθέτησης του μουσείου στο νέο ακίνητο που παραχώρησε ο δήμος Θεσσαλονίκης, με το οποίο θα ορίζονται μεταξύ άλλων οι όροι δόμησης, όπως αυτοί διαμορφώθηκαν κατόπιν της ανταλλαγής των εκτάσεων του Δήμου Θεσσαλονίκης και της ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΕ.
Μουσικολόγος και αρχιτεκτονική ομάδα
Κατόπιν οδηγίας της ελληνικής κυβέρνησης, ο project manager οργάνωσε και υλοποίησε με άμεση προτεραιότητα τον διεθνή διαγωνισμό ανάδειξης του μουσειολόγου – μουσειογράφου του έργου. Από αυτόν αναδείχθηκε ανάδοχος μελετητής η σύμπραξη του αμερικάνικου μουσειογραφικού γραφείου, Gallagher & Associates και του διακεκριμένου μουσειολόγου από το Ισραήλ, Yitzchak Mais (πρώην διευθυντή του μουσείου Yad Vashem στο Ισραήλ), με τη συμμετοχή πολλών τεχνικών και ειδικών συμβούλων από την Ελλάδα με εκτεταμένη γνώση στην εβραϊκή ιστορία και το Ολοκαύτωμα, καθώς και στο ισχύον τοπικό θεσμικό πλαίσιο. Η συμβασιοποίηση του αναδόχου μουσειολόγου – μουσειογράφου με την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, ολοκληρώθηκε στα μέσα του καλοκαιριού, ενώ η μουσειολογική μελέτη έχει ξεκινήσει ήδη από το Μάϊο και εξελίσσεται ταχύρρυθμα. Τέλος του έτους, αναμένεται η ολοκλήρωση της Ά φάσης της μελέτης, που περιλαμβάνει την εκπόνηση του masterplan του μουσείου και τη σύνταξη του κτιριολογικού προγράμματος.
Παράλληλα, στις αρχές του καλοκαιριού ξεκίνησε, επίσης, και η αρχιτεκτονική μελέτη, με την επικαιροποίηση της μελέτης σκοπιμότητας του 2018 (Feasibility Study) στο νέο γειτονικό οικόπεδο. Τον Ιούλιο ολοκληρώθηκε η συμβασιοποίηση της αρχιτεκτονικής ομάδας με την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, τα αρχιτεκτονικά γραφεία από το Ισραήλ, Efrat Kowalsky Architects και τη Γερμανία, Heide von Beckerath, οι οποίοι έχουν επιλέξει ως τοπικό συνεργάτη τους το ελληνικό αρχιτεκτονικό γραφείο από τη Θεσσαλονίκη, Μακρίδης και Συνεργάτες. Υπενθυμίζεται ότι το κτιριολογικό πρόγραμμα θα περιλαμβάνει μόνιμη έκθεση, χώρο προσωρινών εκθέσεων, χώρο αρχείου, έρευνας και εκπαίδευσης, διοικητικούς χώρους, καθώς επίσης χώρο υποδοχής – καφέ και χώρο πολλαπλών χρήσεων και αναψυχής για τους επισκέπτες.
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
Ο κ. Σαμαράς ως προς την πορεία των μελετών, αλλά και την υλοποίηση του έργου συμπληρώνει: «Η “Σαμαράς & Συνεργάτες ΑΕ – Σύμβουλοι Μηχανικοί”, σε συνεργασία με τη Hill International, έχει αναλάβει όλες τις υπηρεσίες οργάνωσης του έργου και εκπροσώπησης της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης σε όλες τις διαδικασίες.
Ως project manager είμαστε υπεύθυνοι – μεταξύ άλλων – για την υλοποίηση όλων των διαγωνιστικών διαδικασιών ανάδειξης, ανάθεσης και συμβασιοποίησης των μελετητών/συμβούλων, για τη σύνταξη και την τήρηση του προϋπολογισμού και του χρονοδιαγράμματος, για τη διεύθυνση και διαχείριση εκπόνησης όλων των μελετών και τη διαδικασία δημοπράτησης της κατασκευής για την ανάδειξη του ανάδοχου κατασκευαστή και τέλος, για την οργάνωση, διεύθυνση και διαχείριση της φάσης κατασκευής, έως ότου ολοκληρωθεί η οριστική παραλαβή του έργου από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης.
Ταυτόχρονα ως project manager, οργανώσαμε και υλοποιήσαμε τους διαγωνισμούς για την ανάδειξη όλων των βασικών μελετητών του έργου που απαιτούνται για την έκδοση της οικοδομικής άδειας, από τους οποίους επιλέχθηκαν και έχουν ενταχθεί ήδη στην ομάδα του έργου -μεταξύ άλλων- ο δομοστατικός μελετητής, ο μελετητής ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, ο συγκοινωνιολόγος και ο αρχιτέκτονας τοπίου, όλα τεχνικά γραφεία από την Ελλάδα. Η συμβασιοποίηση των βασικών μελετητών αναμένεται στις επόμενες εβδομάδες και έχουν ήδη εκκινήσει τις αντίστοιχες μελέτες τους.
Παράλληλα, εξελίσσονται οι διαγωνισμοί ανάδειξης και των λοιπών μελετητών/συμβούλων του έργου, όπως ο μελετητής ακουστικής, μελετητής φωτισμού, μελετητής διαμόρφωσης εσωτερικών χώρων κ.λπ. Το σύνολο της μελετητικής ομάδας αναμένεται να ενταχθεί στο έργο περί τα τέλη του Νοεμβρίου. Στόχος όλων των εμπλεκόμενων φορέων του έργου είναι η ολοκλήρωση της οριστικής μελέτης στα μέσα του 2023 και ακολούθως να εκδοθεί η οικοδομική άδεια για να ξεκινήσει η φάση της μελέτης εφαρμογής. Παράλληλα, ως project manager θα επανεξετάσουμε τη στρατηγική δημοπράτησης, ώστε η ανάδειξη του ανάδοχου εργολάβου να ολοκληρωθεί το φθινόπωρο του 2023 και η κατασκευή του μουσείου να ξεκινήσει στα τέλη του ίδιου έτους.
Το Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος αναμένεται να ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό στα μέσα του 2026, αποτελώντας όχι μόνο ένα δείγμα εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και ένα φάρο μνήμης, αλλά και αναπτυξιακό μοχλό για την ευρύτερη περιοχή της δυτικής πύλης, ξεπερνώντας τους 100.000 επισκέπτες το χρόνο.
Έξι εκατομμύρια Εβραίοι εξοντώθηκαν κατά το ολοκαύτωμα λόγω του αντισημιτισμού, όμως στις μέρες μας ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία υπάρχουν ακόμη. Το αντίδοτο σε αυτό είναι να θυμόμαστε. Να ανατρέχουμε σε ιστορικά γεγονότα. Οφείλουμε να φροντίζουμε, ώστε οι συνέπειες του ναζισμού να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα».