Το μετρό, ένα έργο που η Θεσσαλονίκη περιμένει εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, αναμένεται να αλλάξει τον συγκοινωνιακό χάρτη της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης
της Ελλάδας και να βελτιώσει ριζικά την καθημερινότητα των πολιτών της πόλης.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο συγκοινωνιακό, αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό έργο υποδομής που κατασκευάζεται στη χώρα μας και αφορά την κατασκευή 2 γραμμών, με τον προϋπολογισμό της επένδυσης να ξεπερνάει το 1,5 δισ. ευρώ.

Όπως δήλωσε στο Construction ο κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, για το πώς το μετρό θα αλλάξει τη Θεσσαλονίκη: «Το μετρό είναι το βασικό έργο υποδομής, του οποίου η ολοκλήρωση θα ξεκλειδώσει πολλές νέες επιλογές για τη Θεσσαλονίκη, καθώς θα απαντήσει στο πιο σημαντικό πρόβλημα σήμερα, αυτό των συγκοινωνιών. Με το μετρό σε λειτουργία θα μπορούμε να σχεδιάσουμε πλήθος παρεμβάσεων σε γειτονιές, δρόμους. Θα αναβαθμιστούν η ποιότητα ζωής, το περιβάλλον, η εμπορική κίνηση της αγοράς και συνολικά θα επωφεληθεί η οικονομία της πόλης της Θεσσαλονίκης».

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Τα πρώτα βήματα για την υλοποίηση του έργου με φορέα κατασκευής την Αττικό Μετρό Α.Ε. ξεκίνησαν το 2003, όποτε και αποφασίστηκε η κατασκευή του ως δημόσιο έργο. Τον Ιούνιο του 2004, πέντε κοινοπραξίες υπέβαλαν εκδήλωση ενδιαφέροντος στον διαγωνισμό προϋπολογισμού 1,052 δισ. ευρώ για την κατασκευή της βασικής γραμμής. Η σύμβαση με την ανάδοχο κοινοπραξία ΑΕΓΕΚ-IMPEGILO-ANSALDO T.S.F.-SELI-ANSALDODEBRA υπογράφθηκε τον Απρίλιο του 2006 και στα τέλη Ιουνίου του ίδιου χρόνου ξεκίνησε η κατασκευή του έργου. Τον Ιούνιο του 2013 υπογράφθηκε και η σύμβαση κατασκευής της επέκτασης του μετρό προς την Καλαμαριά, προϋπολογισμού 518 εκ. ευρώ, με την ανάδοχο εταιρία ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ. Τον Δεκέμβριο του 2017, το έργο του μετρό πέρασε και επίσημα στα χέρια της ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, καθώς υποκατέστησε τις εταιρείες ΑΕΓΕΚ και SELI, με αποτέλεσμα η κατασκευαστική κοινοπραξία να είναι η ΑΚΤΩΡ-ANSALDO-HITACHI. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της Αττικό Μετρό Α.Ε., το έργο προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία τον Απρίλιο του 2023, με την επέκταση προς Καλαμαριά να παραδίδεται για λειτουργία τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ
Το μετρό της Θεσσαλονίκης αποτελείται από 2 γραμμές. Η Γραμμή 1 (Βασική Γραμμή) συνδέει τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό Θεσσαλονίκης στα βορειοδυτικά με τη Νέα Ελβετία στα νοτιοανατολικά, έχει μήκος 9,6 χλμ. διπλής σήραγγας και περιλαμβάνει 13 σύγχρονους σταθμούς και ένα αμαξοστάσιο 66.000 τ.μ., σε οικόπεδο έκτασης 55 στρεμμάτων, στην περιοχή της Πυλαίας. Εκεί θα σταθμεύουν οι συρμοί της γραμμής, ενώ θα στεγαστεί και η Αττική Μετρό και ο ΟΣΕΘ, όπου θα βρίσκεται και το Κέντρο Ελέγχου. Οι σταθμοί που περιλαμβάνονται σε αυτή είναι οι:

  • Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός
  • Δημοκρατίας
  • Βενιζέλου
  • Αγία Σοφία
  • Σιντριβάνι/Έκθεση
  • Πανεπιστήμιο
  • Παπάφη
  • Ευκλείδη
  • Φλέμινγκ
  • Αναλήψεως
  • 25ης Μαρτίου
  • Βούλγαρη
  • Νέα Ελβετία

Η Γραμμή 2 (Επέκταση Καλαμαριάς) έχει μήκος υπόγειας γραμμής 4,78 χλμ. διπλής σήραγγας, ξεκινά από τον σταθμό 25ης Μαρτίου της Βασικής Γραμμής και περιλαμβάνει 5 σταθμούς:

  • Νομαρχία
  • Καλαμαριά
  • Αρετσού
  • Νέα Κρήνη
  • Μίκρα

Η απόσταση από τον Σταθμό της Μίκρας μέχρι το κέντρο της Θεσσαλονίκης αναμένεται να καλύπτεται σε 15 λεπτά. Με την ολοκλήρωση της Βασικής Γραμμής και της Επέκτασης Καλαμαριάς αναμένεται να εξυπηρετούνται -σε καθημερινή βάση- 313.000 επιβάτες. Επίσης, η λειτουργία του μετρό θα οδηγήσει στον περιορισμό της χρήσης αυτοκινήτου, καθώς αναμένεται ότι κάθε μέρα θα κυκλοφορούν 57.000 ΙΧ λιγότερα, γεγονός που θα οδηγήσει σε σημαντικά μειωμένες εκπομπές CO2 (κατά 212 τόνους ημερησίως).

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ
Στο αμαξοστάσιο της Πυλαίας θα μπορούν να σταθμεύουν 18 υπεραυτόματοι (driverless), πλήρως κλιματιζόμενοι, συρμοί τελευταίας τεχνολογίας, οι οποίοι θα κινούνται με βάση ένα ηλεκτρονικό σύστημα. Επίσης, οι αποβάθρες κάθε σταθμού θα διαθέτουν συστήματα αυτόματων θυρών, τα οποία θα ανοίγουν και θα κλείνουν μετά την έλευση και την αναχώρηση του συρμού, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση και τη μέγιστη ασφάλεια των επιβατών.

ΣΧΕΔΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ
Ταυτόχρονα, υπάρχουν σχέδια για μελλοντικές επεκτάσεις της Βασικής Γραμμής προς τα δυτικά προάστια, όσο και της Γραμμής 2 προς το αεροδρόμιο «Μακεδονία». Σε ό,τι αφορά τις πρόδρομες εργασίες για την επέκταση προς τα δυτικά, τον Νοέμβριο του 2019 η ΙΝΤΡΑΚΑΤ μειοδότησε στον διαγωνισμό του έργου με κόστος 18,6 εκατ. ευρώ, ενώ στις 18/03/2021 πραγματοποιήθηκε η κατακύρωση του διαγωνισμού στην εταιρεία. Έτσι, καλείται να προσκομίσει επικαιροποιημένα, όπου απαιτείται, δικαιολογητικά για να ελεγχθούν. Στη συνέχεια, ο προσυμβατικός έλεγχος θα ολοκληρωθεί με την υποβολή της σύμβασης για έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο και κατόπιν θα υπογραφεί η σύμβαση για να ξεκινήσει το έργο. Οι εργασίες πρέπει να ολοκληρωθούν σε 24 μήνες (2 έτη) από την υπογραφή της σύμβασης, για να μπορέσει να αρχίσει η χάραξη της επέκτασης και να βρεθεί χρηματοδότηση για την κατασκευή της. Αν το έργο ξεκινήσει το καλοκαίρι, τότε θα μπορέσει να ολοκληρωθεί (χωρίς να υπολογίζονται τυχόν καθυστερήσεις), στα μέσα του 2023.

Το έργο αφορά την εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών, την πραγματοποίηση των αρχαιολογικών εργασιών, των διερευνητικών εργασιών των δικτύων κοινής ωφελείας, των εργασιών κυκλοφοριακών παρακάμψεων και λοιπών απαιτούμενων εργασιών, στους χώρους του έργου της βορειοδυτικής επέκτασης του Μετρό Θεσσαλονίκης, καθώς και στον χώρο επέκτασης του αμαξοστασίου Πυλαίας.

H επέκταση του μετρό προς τα δυτικά θα εξυπηρετεί τους δήμους Αμπελοκήπων-Μενεμένης, Κορδελιού-Ευόσμου, Παύλου Μελά και Νεάπολης-Συκεών. Η επέκταση, μήκους 11 χλμ., αφορά την κατασκευή νέων υπόγειων σταθμών μετά τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό, ίδιων χαρακτηριστικών με αυτά της Βασικής Γραμμής, και είναι οι: Επτάλοφος, Μενεμένη, Κορδελιό, Εύοσμος, Ηλιούπολη, Σταυρούπολη, Πολίχνη και Νεάπολη. Επίσης, σε ό,τι αφορά την επέκταση της Γραμμής 2 προς το αεροδρόμιο «Μακεδονία», έχουν ξεκινήσει οι διαγωνιστικές διαδικασίες για τη σύνταξη τοπογραφικών, γεωλογικών και γεωτεχνικών μελετών οι οποίες θα καταστήσουν την επέκταση ώριμη προς δημοπράτηση. Οι σταθμοί που προβλέπει η επέκταση που ξεκινάει από τον σταθμό της Μίκρας, για τη οποία έχει προκριθεί η λύση της υπέργειας γραμμής, είναι 4: Ανωτέρα Σχολή Πολέμου, Διαβαλκανικό, Γεωργική Σχολή και Αεροδρόμιο «Μακεδονία», ενώ το μήκος της επέκτασης υπολογίζεται σε 6 km.

ΠΡΟΧΩΡΑ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Και στις δύο γραμμές, οι κατασκευαστικές εργασίες προχωράνε προσεκτικά, ακόμα και σε συνθήκες πανδημίας, για να παραδοθεί το μετρό μέσα στο 2023. Ενδεικτικά, στη Βασική Γραμμή, τον Φεβρουάριο συνεχιζόταν η επιδομή (τοποθέτηση γραμμών) στους σταθμούς από το Σιντριβάνι μέχρι το Αμαξοστάσιο Πυλαίας. Μάλιστα, στα 6 χλμ. της διαδρομής, απέμεναν περίπου 300 μ. για στρώσιμο που αφορούν κυρίως τις διακλαδώσεις των γραμμών. Ανάλογες εργασίες στρωσίματος της γραμμής γίνονταν και προς τα δυτικά, από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό μέχρι το Σιντριβάνι, ενώ σε διάφορους σταθμούς είχε προχωρήσει η κατασκευή πεζοδρομίων και η τοποθέτηση θυρών ασφαλείας, συστημάτων πυρόσβεσης, σχαρών, αεραγωγών, καλωδίων και πετασμάτων. Σύμφωνα με γενική εκτίμηση της Αττικό Μετρό, μέχρι το καλοκαίρι θα έχει ολοκληρωθεί συνολικά το στρώσιμο της διπλής γραμμής, καθώς και η τοποθέτηση και στις δύο κατευθύνσεις της τρίτης γραμμής, η οποία τροφοδοτεί με ρεύμα τους συρμούς του μετρό.

Στόχος είναι να αρχίσουν τα δοκιμαστικά δρομολόγια των συρμών τον Σεπτέμβριο. Έτσι θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τη λειτουργία της γραμμής, καθώς πρέπει να πραγματοποιηθούν δοκιμές επί 18 μήνες για να πιστοποιηθεί ότι το σύστημα είναι λειτουργικό. Αυτό αφορά τόσο τους συρμούς όσο και τη σηματοδότηση, τις θύρες επί των αποβαθρών και τα υπόλοιπα Η/Μ συστήματα.

Σε ό,τι αφορά την επέκταση προς την Καλαμαριά, ολοκληρώθηκε μέσα στον Φεβρουάριο το στρώσιμο των γραμμών κατά μήκος της επέκτασης και στις 2 σήραγγες. Σε εκκρεμότητα είναι η τοποθέτηση της τρίτης γραμμής που τροφοδοτεί με ρεύμα τους συρμούς, καθώς και κάποιων διασταυρώσεων σταθμών. Επίσης, μένει να ολοκληρωθούν και οι διαγωνισμοί που αφορούν τα ηλεκτρομηχανολογικά των σταθμών για να μπορέσουν να ξεκινήσουν τα δοκιμαστικά δρομολόγια των συρμών.

Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες εργασίες, έχουν προχωρήσει τα αρχιτεκτονικά τελειώματα στους σταθμούς, έχει ξεκινήσει η τοποθέτηση αεραγωγών, ενώ συνεχίζεται η τοποθέτηση ανελκυστήρων. Στο επίπεδο της αποβάθρας έχουν καταφτάσει οι ειδικές θύρες οι οποίες θα τοποθετηθούν κατά μήκος των αποβαθρών, όπως έγινε στη Βασική Γραμμή.

ΤΟ «ΑΓΚΑΘΙ» ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Ένα σημείο που θα κρίνει τη συνέχεια του έργου είναι η απόφαση του ΣτΕ σχετικά με τον τρόπο κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου. Τον προηγούμενο Ιούλιο κατατέθηκε η μελέτη η οποία προκρίνει την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιολογικών ευρημάτων. Προς το παρόν, στον σταθμό πραγματοποιούνται ανασκαφές στην πλευρά του Μπεζεστενίου, στη νότια πρόσβαση, οι οποίες έχουν φτάσει στην περίοδο της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917.

Στον σταθμό Βενιζέλου, αλλά και στη σημασία των επεκτάσεων, στάθηκε ο κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Το μετρό Θεσσαλονίκης αποδείχθηκε στην πράξη ένα έργο δύσκολο και εξαιρετικά χρονοβόρο -ίσως περισσότερο από ό,τι έπρεπε- και για αυτό υπάρχουν ευθύνες. Σήμερα, όμως, μοναδικός μας στόχος είναι να ολοκληρωθεί εντός του τελικού χρονοδιαγράμματος, δηλαδή μέσα στο 2023, και να μπορεί ο κάτοικος και ο επισκέπτης της Θεσσαλονίκης να το χρησιμοποιήσει στην καθημερινότητά του. Ο σταθμός Βενιζέλου θα αποτελεί σεμινάριο για το πώς μπορεί να καθυστερήσει η κατασκευή ενός σταθμού και κατά συνέπεια να ολοκληρωθεί ένα σημαντικό έργο υποδομής για την πόλη. Αν από το 2014 είχε εφαρμοστεί η προφανής, οικονομικότερη, συντομότερη και τεχνικά αρτιότερη λύση της απόσπασης, εκσκαφής και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, σήμερα το μετρό θα λειτουργούσε και θα συζητούσαμε για τις επεκτάσεις του: προς τα δυτικά της πόλης και προς το αεροδρόμιο.

Επεκτάσεις απαραίτητες μαζί με τη βασική γραμμή για την εξυπηρέτηση του κατοίκων κι επισκεπτών στην πόλη. Έτσι το μετρό Θεσσαλονίκης -ένα πλήρως αυτοματοποιημένο μετρό- θα μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες όλου του πολεοδομικού συγκροτήματος. Εύχομαι και ελπίζω οι επεκτάσεις να μην απαιτήσουν τους χρόνους κατασκευής της κύριας γραμμής και η νέα δυναμική που το έργο αυτό θα φέρει στην πόλη να είναι ένα ακαταμάχητο επιχείρημα υπέρ της επένδυσης σε αυτό το μέσο. Πιστεύω ότι το μετρό είναι το έργο που μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αλλαγή και μετεξέλιξη της πόλης σε μια ευρωπαϊκή μητρόπολη».