Οι αλλαγές και οι προκλήσεις που έφεραν στον κλάδο η πανδημία, οι απαιτήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης καθώς και οι τάσεις που ξεχωρίζουν.

Πολυώροφο κτίριο χωρίς ασανσέρ δεν νοείται, είτε μιλάμε για πολυκατοικία και για κτίριο υποδομών (πχ. αεροδρόμιο, μετρό) είτε για βιομηχανική εγκατάσταση και κτίριο logistics. Και όχι τυχαία, καθώς οι ανελκυστήρες είναι αυτοί που διασφαλίζουν τη απρόσκοπτη μεταφορά προσώπων και προϊόντων μεγάλου βάρους.

Σε κάθε περίπτωση, οι ανελκυστήρες οφείλουν να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία και να λειτουργούν με ασφαλή τρόπο για τη βέλτιστη δυνατή εξυπηρέτηση μεγάλης ροής χρηστών, λαμβάνοντας υπόψη τα υγειονομικά, τεχνολογικά και περιβαλλοντικά δεδομένα κάθε εποχής. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, βρίσκονται στον σωστό δρόμο.

Πανδημία και νέα δεδομένα
Τα τελευταία δύο χρόνια η πανδημία έχει φέρει αλλαγές, από μικρές μέχρι μεγάλες, σε κάθε τομέα της ζωής μας. Έτσι, είναι λογικό το ότι δεν έμεινε ανεπηρέαστος ούτε οι κλάδοι των κατασκευών και των ανελκυστήρων.

Το πώς κινήθηκε η αγορά σχολιάζει ο Αναστάσιος Παπαδημητρίου, MSc Μηχανολόγος Μηχανικός, Γενικός Διευθυντής της Alfa Lift, στέκεται στις αλλαγές που παρατηρεί, τόσο στους πελάτες όσο και στον κατασκευαστικό κλάδο και τον κλάδο των ανελκυστήρων. «Όσον αφορά τις απαιτήσεις των πελατών, έφερε αλλαγές στον τρόπο κ τον χρόνο εξυπηρέτησης τους, ζητώντας άμεση εξυπηρέτηση κ αποκατάσταση της όποιας δυσλειτουργίας. παρόλες τις αντικειμενικές δυσκολίες που έφεραν η πανδημία και οι υγειονομικές συνθήκες (περιορισμό μετακίνησης συνεργείων, μειωμένες επενδύσεις νέων έξυπνων τεχνολογιών, κτλ.). Όσον αφορά γενικότερα τον κατασκευαστικό κλάδο, άρα και τον κλάδο των ανελκυστήρων, υπήρξε διαβαθμισμένη επιρροή. Παλαιές εγκαταστάσεις ανελκυστήρων παρέμειναν στο ίδιο μειωμένο επίπεδο ασφάλειας εξαιτίας τόσο της οικονομικής κρίσης όσο και της πανδημίας, με ελάχιστους ιδιώτες να προβαίνουν σε κάποια ανακαίνιση. Ωστόσο, από τον Μάιο του 2021, οι νέες εγκαταστάσεις έδειξαν μεγάλη άνοδο. Κι ενώ φαινόταν πως “βγαίνουμε” από την πανδημία και την κρίση οριστικά, υπήρξε βαθμιαία εξισορρόπηση μετά τον Οκτώβριο του 2021 και πλέον σε σταθεροποίηση, η οποία μένει να φανεί εάν θα είναι παροδική ή μόνιμη. Προσωπικά θεωρώ ότι θα συνεχιστεί με μικρές διακυμάνσεις για τα επόμενα 1-2 χρόνια εάν δεν υπάρξει κάποιο δυνατό οικονομικό γεγονός να ανακάμψει αυτή τη πορεία», σχολιάζει σχετικά.

Λάζαρος Ασβεστόπουλος, Kleemann Deputy Group General Manager, Group Customer Experience Director

Από την πλευρά του ο Λάζαρος Ασβεστόπουλος, Kleemann Deputy Group General Manager, Group Customer Experience Director, δηλώνει πως η πανδημία επιτάχυνε την ψηφιοποίηση και την καινοτομία του κλάδου, ενώ εφαρμόστηκε και τηλεργασία. «Με πρωταρχικό μέλημα να προστατέψουμε τους εργαζόμενους μας και να διασφαλίσουμε την απρόσκοπτη λειτουργία της εταιρείας, στην Kleemann ανταποκριθήκαμε άμεσα στα νέα δεδομένα που δημιούργησε η πανδημία. Από την πρώτη στιγμή εφαρμόσαμε κάθε υγειονομικό πρωτόκολλο και αξιοποιήσαμε στο μέγιστο το μέτρο της τηλεργασίας, καθώς διαθέταμε ως επιχείρηση τις απαραίτητες ψηφιακές υποδομές. Παράλληλα προτεραιοποιήσαμε project για τη ψηφιοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών, δίνοντας τη δυνατότητα στους πελάτες μας να παραγγέλνουν ένα σύνθετο μηχανολογικά προϊόν, όπως ο ανελκυστήρας, με μεγάλη ευκολία και μέσω του κινητού τους. Με γνώμονα τη συνεχή προστασία της υγείας των επιβατών ενός ανελκυστήρα, καινοτομήσαμε και παρουσιάσαμε μια σειρά νέων λύσεων. Η πανδημία αποτέλεσε επιταχυντή της ψηφιοποίησης και της καινοτομίας, που μας επιτρέπει να έχουμε μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε».

Ποιες αλλαγές επέφερε η πανδημία σε πρακτικό επίπεδο ως προς την αποτροπή της εξάπλωσης της Covid-19 στο εσωτερικό των ανελκυστήρων; Η Αθηνά Σταματιάδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Stamatiadis Lifts, αναφέρει -ανάμεσα σε άλλα- την ανάπτυξης των τεχνολογιών ανέπαφης χρήσης ανελκυστήρων καθώς και απολύμανσης. «Η περίοδος της πανδημίας ενεργοποίησε επιστήμονες σε διάφορα πεδία, ιδιαίτερα σε εκείνα που σχετίζονται με την διασπορά του κορωνοϊού. Όσον αφορά τους ανελκυστήρες, σαφώς και υπήρξαν νέα δεδομένα. Είδαμε να αυξάνονται τα συστήματα αναγνώρισης φωνητικών εντολών που επιτρέπουν στους χρήστες να χρησιμοποιούν τον ανελκυστήρα ανέπαφα, συστήματα αποστείρωσης κομβιοδόχων, συστήματα ανακύκλωσης ή απολύμανσης του αέρα εντός του θαλάμου, αλλά και συστήματα απομακρυσμένης βοήθειας και πρόληψης βλαβών για την αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων των συνεργείων. Τα περισσότερα από αυτά υπήρχαν ήδη στην αγορά αλλά η εφαρμογή τους ήταν περιορισμένη. Τώρα βλέπουμε καταξιωμένες εταιρίες αυτοματισμών και τεχνολογίας αλλά και startups να επικεντρώνονται σε αυτούς τους τομείς και να προσφέρουν περισσότερες λύσεις, περισσότερο προσιτές σε επίπεδο εγκατάστασης και κόστους», αναλύει.

Ο Δημήτρης Ντρέμπος, Μηχανολόγος Μηχανικός της Drebos Elevators Co, στέκεται κι αυτός στην απολύμανση των εσωτερικών χώρων κα την εμφάνιση αντιμικροβιακών υλικών. Όπως αναφέρει, «θεωρώ ότι δεν υπάρχει κλάδος, έστω και στο ελάχιστο, που να μην έχει επηρεαστεί από την πανδημία. Αρκετές εταιρείες εναρμονίζονται με τους “ηθικούς” κανόνες και εφαρμόζουν μέτρα για την αποτροπή εξάπλωσης του Covid-19. Σήμερα υπάρχουν μηχανισμοί απολύμανσης του αέρα με αρνητικά ιόντα όζοντος εντός του θαλάμου για την αποτροπή μετάδοσης του ιού από σταγονίδια αέρα. Επίσης, έχουν εισαχθεί στην αγορά υλικά που έχουν άμεση επαφή με τον επιβάτη και λειτουργούν ως αντίπαλος του κορονοϊού (πχ αντιμικροβιακός χαλκός). Τέλος, οι εταιρείες αναπτύσσουν μια σειρά από εξατομικευμένες λύσεις όπως η δημιουργία λογαριασμού πελάτη και ο προγραμματισμός των συντηρήσεων με ραντεβού».

Νέα δεδομένα, νέες τάσεις
Δεν είναι μόνο η πανδημία που έφερε αλλαγές στον κλάδο. Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η άνοδος του αυτοματισμού αφήνουν το «στίγμα» τους και στους ανελκυστήρες, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό τόσο για την Covid όσο (κυρίως) για την μετα-Covid εποχή.

Σύμφωνα με άρθρο του Cliff Warner, CEO της Inclinator Company of America, οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη των touch-free ανελκυστήρων, κάτι που έχει ενισχυθεί από την πανδημία. Ορισμένες λύσεις περιλαμβάνουν την αυτόματη στάση του ανελκυστήρα σε κάθε όροφο ενός κτιρίου, ακόμα κι αν δεν τον καλεί κάποιος. Όπως εξηγεί, πολλοί εμπορικοί ανελκυστήρες το κάνουν ήδη αυτό και είναι γνωστό ως “Sabbath mode”. Αυτό σημαίνει ότι αντί να λειτουργεί η λειτουργία “Sabbath mode” μόνο τα Σάββατα, αυτή μπορεί να προγραμματιστεί από τους διαχειριστές κτιρίων ώστε να αποτελεί μια καθημερινή ρύθμιση. Από εκεί και πέρα, μια άλλη touch-free λύση αποτελεί η απομακρυσμένη χρήση των ανελκυστήρων μέσω εφαρμογών που επιτρέπουν σε κάποιον να καλεί τον ανελκυστήρα από το smartphone ή το tablet του [1].

O κ. Ντρέμπος (Drebos Elevators Co) παρατηρεί πως «ο ανελκυστήρας έχει εναρμονιστεί απόλυτα στα πλαίσια του αυτοματισμού, ο οποίος το καθιστά ένα ασφαλές και φιλικό μέσο προς τον επιβάτη και τον συντηρητή». Στη συνέχεια, προκρίνει κι αυτός τον απομακρυσμένο έλεγχο των ανελκυστήρων. «Ήδη στις μέρες μας δοκιμάζονται πίνακες αυτοματισμού ανελκυστήρων που διαθέτουν στη κεντρική πλακέτα τους πρόσβαση σε Wi-Fi δίκτυο. Μπορούμε να το φανταστούμε ως απομακρυσμένο έλεγχο και ενημέρωση ενός ανελκυστήρα, όπου από το κινητό μας έχουμε, για λόγους ασφαλείας, μερικό χειρισμό και μας δίνει τη δυνατότητα να τον καλέσουμε, να δούμε τα σφάλματα του κ.α. Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο είναι ένα σημείο που ξεχωρίζει και θα φέρει επανάσταση στον κλάδο των ανελκυστήρων».

Ο κ. Ασβεστόπουλος (Kleemann) δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κλάδου και τις νέες τεχνολογίες που επιφέρει. Όπως αναφέρει, «σήμερα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι μονόδρομος για την ανάπτυξη, τη διατήρηση και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εταιριών και, τελικά, προϋπόθεση της βιωσιμότητας τους. Επιγραμματικά αναφέρω κάποιες από τις νέες τεχνολογίες και αυτοματισμούς για τον κλάδο των ανελκυστήρων:

  • Ενσωμάτωση πράσινων τεχνολογιών και τεχνολογίας IoT στους ανελκυστήρες «έξυπνα» συστήματα online παραγγελιών,
  • Σύγχρονα συστήματα λιτής παραγωγής,
  • Προηγμένα οπτικά συστήματα αναγνώρισης,
  • Συνεργαζόμενα ρομποτικά συστήματα,
  • Αυτοματισμοί στην παραγωγική διαδικασία ,
  • Industry 4.0.

Στην Kleemann, ο ψηφιακός μετασχηματισμός αφορά όλες τις διαστάσεις, τις λειτουργίες και τις διαδικασίες της εταιρίας, από τη σύνδεση με τους πελάτες και τους προμηθευτές, αλλά και το ίδιο το προϊόν και τη διαδικασία παραγωγής του».

Η κα Σταματιάδου (Stamatiadis Lifts) μάς μεταφέρει εικόνα από το εξωτερικό, αναφέροντας πως «σε διεθνές επίπεδο, ξεχωρίζουμε το νέο σύστημα Multi, από τη γερμανική ThyssenKrupp. Ο συγκεκριμένος ανελκυστήρας λειτουργεί χωρίς καλώδιο, κινείται με μαγνήτες και μπορεί να κινείται όχι μόνο κατακόρυφα αλλά και οριζόντια». Συνεχίζει προκρίνοντας πως «σε εθνικό επίπεδο, μπορούμε να αναφέρουμε την απομακρυσμένη πρόσβαση ανελκυστήρων, ένα σύστημα που έχει αναπτυχθεί από διάφορες start-ups με σκοπό τη συλλογή δεδομένων από τους ανελκυστήρες σε πραγματικό χρόνο και την εμφάνιση τους σε μια πλατφόρμα. Κλείνοντας, ωστόσο, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι παρά τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις παρατηρείται η έλλειψη μιας πλατφόρμας που θα μπορούσαν να προβληθούν και να γίνουν ευρέως γνωστά όχι μόνο σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο».

Ο κ. Παπαδημητρίου (Alfa Lift) μάς μεταφέρει πως «μία τάση που ήδη βλέπουμε είναι οι ανελκυστήρες MRL που διαθέτουν κινητήρες gearless, είναι δηλαδή ανελκυστήρες χωρίς μηχανοστάσιο με κινητήρες πολύ χαμηλής ισχύος αλλά μεγάλης απόδοσης. Συνήθως δεν ξεπερνούν τα 4ΚW εγκατεστημένης ισχύος. Οι ανελκυστήρες αυτοί προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα όπως υψηλή ταχύτητα κυκλοφορίας. αθόρυβη λειτουργία ενώ παράλληλα είναι «πράσινοι», με πολύ χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις. Λόγω όμως του υψηλότερου αρχικού κόστους εγκατάστασης δεν προτιμώνται από τους περισσότερους καταναλωτές».

Μετατόπιση προς το «πράσινο»;
Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του 2019, ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί κατά 2 δισ. άτομα τα επόμενα 30 χρόνια, από 7,7 δισ. το 2019 σε 8,5 δισ. το 2030 και 9,7 δισ. το 2050 [2]. Έτσι, θα αυξηθεί και ο πληθυσμός σε αστικά κέντρα, κάτι που θα κάνει πιο επιτακτική ανάγκη τόσο της κατασκευής πολυώροφων κτιρίων όσο και της διασφάλισης της βιωσιμότητας των πόλεων.

Καθόλου τυχαίο, λοιπόν, που τα τελευταία χρόνια, σχεδόν κάθε κλάδος κινείται (και δρα) γύρω από την εξοικονόμηση ενέργειας, και εν γένει τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και το πλαίσιο που ορίζει η βιώσιμη ανάπτυξη. Όλα αυτά δημιουργούν νέες προκλήσεις και για τους ανελκυστήρες. Είναι ο κλάδος έτοιμος να ανταπεξέλθει σε αυτές;

Αναστάσιος Παπαδημητρίου, MSc Μηχανολόγος Μηχανικός, Γενικός Διευθυντής, Alfa Lift

Ο κ. Παπαδημητρίου (Alfa Lift) δηλώνει πως «λαμβάνοντας υπόψη την τεχνογνωσία και την αποδεδειγμένη προσαρμοστικότητα του κλάδου, ναι, μπορεί να ανταποκριθεί. Σκεφτείτε μόνο ότι την τελευταία 15ετία έχουν αναβαθμιστεί 3 τεχνικά πρότυπα και ο κλάδος των ανελκυστήρων έχει ανταποκριθεί απόλυτα, και με μεγάλη επιτυχία, σε αυτές τις αλλαγές. Όμως, παρατηρείται μια δυστοκία στην αγορά και το αγοραστικό κοινό δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα πρόθυμο να καταφύγει σε πιο περιβαλλοντικά φιλικές λύσεις, μένοντας στα άκρως απαραίτητα. Σε πολύ γενικές γραμμές, το νομοθετικό πλαίσιο επιτρέπει στον καταναλωτή να επιλέξει οποιαδήποτε τεχνική λύση σχετικά με την Η/Μ εγκατάσταση του ανελκυστήρα του, εφόσον δεν υπάρχει κανένας περιορισμός ως προς την εγκατεστημένη ισχύ. Αυτή η κατάσταση προφανώς δεν βοηθά την υιοθέτηση “πράσινων” λύσεων, ακόμα και αν υπάρχει η διάθεση από τους μελετητές. εγκαταστάτες αλλά και τους τελικούς αποδέκτες επιλογής που είναι οι τεχνικές εταιρείες ή και οι ιδιώτες».

Ο κ. Ασβεστόπουλος (Kleemann) επισημαίνει πως η αλυσίδα αξίας κινείται από τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, κάτι που οδηγεί στην ανάπτυξη πιο «πράσινων» προϊόντων. «Στην Kleemann αναγνωρίζουμε ότι οι φυσικοί πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι, και ότι η ορθολογική διαχείρισή τους είναι απαραίτητη για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, η εταιρεία έχει ενσωματώσει τις αρχές της κυκλικής οικονομίας σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας (value chain), υιοθετώντας προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού (ΕΝ ISO 14006:2011 – Πρότυπο οικολογικού σχεδιασμού) και αναπτύσσοντας προϊόντα και υπηρεσίες που συνεισφέρουν στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων και τον περιορισμό των παραγόμενων αποβλήτων. Επιπλέον, υπολογίζουμε την απόδοσή μας βάσει διεθνών δεικτών και θέτουμε ετήσιους περιβαλλοντικούς στόχους που άπτονται της επιχειρησιακής μας λειτουργίας».

Αθηνά Σταματιάδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος, Stamatiadis Lifts

Η κα Σταματιάδου (Stamatiadis Lifts) επισημαίνει πως ήδη έχουν γίνει βήματα ως προς την εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ περιμένει κι άλλα. «Η διείσδυση των νέων τεχνολογιών στην αγορά δίνει λύσεις σε πολλούς τομείς. Ωστόσο, όπως κάθε τι καινοτόμο, είναι υψηλού κόστους, έτσι και η απορρόφηση του μπορεί να γίνει πιο δύσκολη. Αυτό συμβαίνει στον κλάδο των ανελκυστήρων, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και οικονομικές λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις στους ηλεκτρομηχανικούς ανελκυστήρες ώστε να γίνουν λιγότερο κοστοβόροι ενεργειακά, αλλά και η αφομοίωση του συστήματος inverter σε κάθε ανελκυστήρα συμβάλει σημαντικά στην μείωση ενεργειακού κόστους. Επίσης βλέπουμε και κάποιες άλλες προσπάθειες που δεν έχουν τύχει ακόμα ευρείας αποδοχής όπως είναι ο ηλιακός ανελκυστήρας, που λειτουργεί με φωτοβολταϊκό στοιχείο και μπορεί και κάνει εξοικονόμηση ενέργειας και ισχύος μέχρι και 80% σε σχέση με άλλα προϊόντα ανελκυστήρων. Επίσης, πνευματικούς ανελκυστήρες για κτίρια λίγων στάσεων που λειτουργεί με την πίεση αέρα. Περιμένουμε όμως κι άλλα πράγματα».

Δημήτρης Ντρέμπος, Μηχανολόγος Μηχανικός, Drebos Elevators Co

Ο κ. Ντρέμπος (Drebos Elevators Co) είναι της άποψης πως «οι επιχειρήσεις των ανελκυστήρων κάνουν τα πρώτα βήματά τους προς τη βιώσιμη ανάπτυξη αλλά δεν προσεγγίζουν το θέμα στην ολότητα του». Πώς, όμως, θα μπορούσε να υλοποιηθεί μια πιο ολιστική προσέγγιση; «Ώριμο θα ήταν οι εγκαταστάσεις μίας επιχείρησης να καλύπτονταν σε ενέργεια για την λειτουργία της και την κινητικότητα της από άλλες πηγές ενέργειας (ήλιος). Στη συνέχεια, οι κατασκευές να εναρμονιζόντουσαν πλήρως με τα πρότυπα της βιωσιμότητας και τέλος να έκανε σωστή διαχείριση αποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών, όπου με την βοήθεια της τεχνολογικής καινοτομίας σε συνδυασμό την αξιοποίηση άλλων πηγών ενέργειας (ήλιος), θα επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και μηδενική ρύπανση. Είναι σημαντικό όμως να ενισχυθεί και να προωθηθεί η βιωσιμότητα µέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, της έρευνας και της ενημέρωσης του κοινού. Η βιωσιμότητα, λοιπόν, προϋποθέτει συνεργασία, συμμετοχή και αλληλεπίδραση από πολλούς τομείς και επιχειρήσεις ταυτόχρονα. Έτσι, θα γεννηθεί μια υγιής πρόκληση για όλους μας», καταλήγει.


Πηγές:
[1] The Future of Elevators POST Covid-19.
[2] UN World Population Prospects 2019.