Στα πλαίσια του European Green Deal, ως απάντηση στη σημερινή μη βιώσιμη κατανάλωση πρωτογενών πόρων, μία από τις βασικές προτεραιότητες είναι η διαμόρφωση και εφαρμογή πολιτικών που αφορούν άμεσα και τον κλάδο της Δόμησης και της Ανακαίνισης.

Η Ευρώπη είναι η ήπειρος με το γηραιότερο κτιριακό απόθεμα, με την ιδιομορφία να έχει κτίρια που, από τη μία, δεν έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους και, παράλληλα, είναι κατασκευές μελετημένες με παλιούς κανονισμούς και τεχνολογίες κυρίως όσον αφορά τα συστήματα ψύξης θέρμανσης.

Βασικός στόχος που τίθεται είναι ως το 2050 η Ευρώπη να είναι η πρώτη παθητική ήπειρος. Ερχόμαστε έτσι, λοιπόν, μπροστά στο λεγόμενο Renovation Wave, έχοντας στο επίκεντρο την αντιμετώπιση του φαινομένου της Ενεργειακής Φτώχειας των μη αποδοτικών κτιρίων.

Το ζήτημα των ΑΕΚΚ
Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν την αυστηρή εφαρμογή των κατευθύνσεων του Ευρωπαϊκού Πρωτοκόλλου για τη Διαχείριση των Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ).

Τα ΑΕΚΚ είναι σήμερα το μεγαλύτερο ρεύμα αποβλήτων που παράγεται στην ΕΕ, αποτελώντας το 25%-30% του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων. Το Κύμα Ανακαίνισης μέσα από την μακροπρόθεσμη στρατηγική που έχει σχεδιαστεί για αυτό, αναμένεται να επιφέρει ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση του όγκου τους, και καθιστά επιτακτικότερη την ανάγκη για την διαχείρισή τους.

Το τελευταίο διάστημα, με πρωτοβουλία του ΤΕΕ-ΤΚΜ, και σε συνεργασία με την Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΝΑΚΕΜ και την εταιρεία Συμβούλων Μηχανικών Μελετώ ΙΚΕ, πραγματοποιήθηκαν δύο σεμινάρια, με θέμα το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των ΑΕΚΚ, τη λειτουργία των Μονάδων Διαχείρισης, και την Επιλεκτική Κατεδάφιση. Μέσα από αυτή την δράση δόθηκε η ευκαιρία να μοιραστούμε την εμπειρία μας με συναδέλφους, και να αναλυθεί πλήρως όλο το κεφάλαιο που αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση των ΑΕΚΚ.

Επιλεκτική Κατεδάφιση
Στο πεδίο της Δόμησης και της Ανακαίνισης, από τον σχεδιασμό μέχρι και την εφαρμογή, η ορθή πρακτική που μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση των υλικών, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, είναι η επιλεκτική κατεδάφιση. Με τον όρο επιλεκτική κατεδάφιση εννοούμε την οργανωμένη απομάκρυνση των υλικών και συστατικών, πριν την έναρξη της διαδικασίας της κατεδάφισης του βασικού σκελετού της κατασκευής.

Η μέθοδος της επιλεκτικής κατεδάφισης χρησιμοποιείται ευρέως στις περιπτώσεις που κύριος σκοπός είναι η ανάκτηση των υλικών που μπορούν να σωθούν από το κτίριο και η επαναχρησιμοποίηση τους. Το βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου απέναντι στη συμβατική κατεδάφιση είναι οι πολύ υψηλές επιδόσεις στον τομέα της ανάκτησης και ανακύκλωσης υλικών.

Επιπλέον, οι λεπτομερείς και ακριβείς διεργασίες διατηρούν τα δομικά υλικά σε πολύ καλή κατάσταση με αποτέλεσμα να μπορούν να εισαχθούν απευθείας στην αγορά. Χρησιμοποιούνται μικρά μηχανήματα και εργαλεία χειρός, εξοικονομώντας κεφάλαιο από την απουσία μίσθωσης βαρέων μηχανημάτων και εξοπλισμών.

Ταυτόχρονα, τα απόβλητα που παράγονται είναι πιο καθαρά με αποτέλεσμα να μπορούν να διοχετευτούν άμεσα στις δομικές εργασίες ως δευτερογενή υλικά. Σημαντικό είναι και το κέρδος μέσω της μείωσης των εξόδων μεταφοράς και της μη ανάγκης αγοράς νέων υλικών.

Ως αποτέλεσμα:

  • Εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή αγοραστική αξία για τα υλικά, και ειδικά των άμεσα επαναχρησιμοποιημένων υλικών αφού δεν υπεισέρχεται το κόστος της επεξεργασίας.
  • Παρέχει χαμηλότερο κόστος περαιτέρω διαχείρισης των υλικών.
  • Δεν απαιτείται ύπαρξη στο εργοτάξιο βαρέων εξοπλισμών με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη τεχνική βασίζεται κατά κύριο λόγο σε εργαλεία χειρός και σε μικρά μηχανήματα.
  • Με την άμεση επαναχρησιμοποίηση στο εργοτάξιο, αυτόματα μειώνονται οι οχλήσεις που προκαλούνται λόγω μεταφοράς των υλικών.
  • Τέλος, σε επίπεδο περιβαλλοντικού φόρτου η επιλεκτική κατεδάφιση μετριάζει τη ρύπανση του περιβάλλοντος χώρου συγκριτικά με τη συμβατική κατεδάφιση με δεδομένο ότι το επίπεδο της σκόνης στην ατμόσφαιρα και της μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα είναι κατά πολύ μικρότερο.

Κρίσιμοι παράγοντες
Από την άλλη μεριά, η αποτελεσματική ανάκτηση υλικών κατά τη διαδικασία κατεδάφισης εξαρτάται και από ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, μεταξύ των οποίων:

  • Η ασφάλεια, η οποία μπορεί να αυξάνει το κόστος του έργου.
  • Η δυνατότητα εφαρμογής από οικονομική άποψη και αποδοχή εκ μέρους της αγοράς, καθώς το κόστος της αφαίρεσης ενός στοιχείου θα πρέπει να αντισταθμίζεται από την τιμή του, ενώ, ταυτόχρονα, το επαναχρησιμοποιούμενο στοιχείο θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικό και αποδεκτό από τους μελλοντικούς χρήστες. Για ορισμένα υλικά, π.χ. σίδηρος/μέταλλα, οι τιμές της αγοράς παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις σε συνάρτηση επίσης με την εποχικότητα.
  • Οι περιορισμοί όσον αφορά τον χώρο που προϋποθέτουν άρτιο σχεδιασμό. Όταν υπάρχει περιορισμός χώρου σε ένα εργοτάξιο, ο διαχωρισμός των υλικών που συλλέγονται θα πρέπει να πραγματοποιείται σε μονάδα διαλογής.
  • Ο αριθμός των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης στην ευρύτερη περιοχή του εργοταξίου όπως και η παροχή τοπικών υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων ενδέχεται να περιορίζουν τις δυνατότητες ανάκτησης υλικών από ένα έργο αποδόμησης.
  • Τέλος, οι καιρικές συνθήκες, καθώς ορισμένες τεχνικές ενδέχεται να εξαρτώνται από ή να προϋποθέτουν συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες οι οποίες είναι πιθανό να μην συμπίπτουν με τον χρόνο εκτέλεσης του έργου.

Πολλά είναι αυτά που θα πρέπει να γίνουν το επόμενο διάστημα. Ενδεχομένως τροποποιήσεις και αναθεωρήσεις υφιστάμενων τεχνικών οδηγιών και κανονισμών, αλλά και αναζήτηση ευέλικτων διαδικασιών μέσα από το νομικό πλαίσιο.

Σίγουρο είναι, όμως, ότι θα απαιτηθεί η συστράτευση του κλάδου των Μηχανικών, καθώς και η ώριμη αντιμετώπιση από πλευράς ιδιοκτητών.

*Ο κ. Στέφανος Τικέλλης είναι Director Manager της Μελετώ ΙΚΕ (ΑΝΑΔΟΜΩ Group of Companies)