Του Γιάννη Φίλου, Καθηγητή Ελεγκτικής – Διεθνών Προτύπων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δεν είναι τυχαίο ότι οι επιχειρήσεις στους περισσότερους κλάδους, στις περισσότερες χώρες, αυξανόμενα κατά τα τελευταία έτη, επιθυμούν να δημιουργείται η εικόνα προς το εσωτερικό περιβάλλον τους, αλλά κυρίως προς το εξωτερικό περιβάλλον τους (δηλαδή προς τα συναλλασσόμενα με αυτές ενδιαφερόμενα μέρη/ stakeholders) ότι έχουν ενταχθεί στη λειτουργία τους τέτοιες δράσεις και έχουν δρομολογηθεί και άλλες, οι οποίες είναι επ’ ωφελεία του συστήματος ESG (Environment, Social, Governance) ήτοι των παραμέτρων Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση.
Οι τρεις αυτές έννοιες είναι αρκετές φορές σε κάποιο βαθμό αλληλο-εξαρτώμενες και αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι, παρά το γεγονός ότι οποιαδήποτε πρόσθετη σχετική δράση απαιτεί κόστος, εν τούτοις ανταμείβονται οι εταιρείες που έχουν καλό αποτέλεσμα (ESG score) σε όποια χρηματιστήρια αυτό υπολογίζεται. Μπορεί βεβαίως βασικός στόχος να είναι η κερδοφορία για κάθε εταιρεία, σημαντικότερη όμως είναι η βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξή της (sustainability), δηλαδή η δυνατότητα να λειτουργεί βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα, σεβόμενη μεταξύ άλλων και την κοινωνία στην οποία λειτουργεί.
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η αναφορά στις δράσεις ενός κλάδου (του κατασκευαστικού κλάδου) και ιδιαίτερα για την παράμετρο ‘κοινωνία’ (το ‘S’/social από το ESG). Ο κατασκευαστικός κλάδος στην Ελλάδα γνώρισε περιόδους σημαντικής ανάπτυξης πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 και για λίγα χρόνια αργότερα, ενώ υπέστη σημαντική ύφεση στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Εν τούτοις, επί του παρόντος, φαίνεται ότι η ελληνική οικονομία είναι σε φάση ανάπτυξης, με σημαντικές προοπτικές για τις εταιρείες του κατασκευαστικού κλάδου, εγχώρια αλλά και διεθνώς. Ο δε κατασκευαστικός κλάδος, ως γνωστόν, συμπαρασύρει ένα πολύ μεγάλο αριθμό επαγγελμάτων, τόσο σε περιόδους ανάπτυξης όσο και σε περιόδους κρίσης.
Όλες οι δράσεις ESG, άρα και αυτές της προσφοράς των εταιρειών του κατασκευαστικού κλάδου προς την κοινωνία, είναι δράσεις οι οποίες ξεπερνούν τα όρια της τήρησης της νομοθεσίας. Δεν μπορούν δηλαδή να θεωρηθούν ως τέτοιες (ESG δράσεις) πχ οι υποχρεωτικές καταβολές δημοτικών τελών ή άλλων υποχρεώσεων προς τις τοπικές αρχές. Παραδείγματα δράσεων προς την κοινωνία (τοπική ή ευρύτερη) αποτελούν κυρίως (α) η υποστήριξη πολιτειακών δομών που χρειάζονται ενίσχυση, όπως πχ στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην κατασκευή υποδομών μικρής κλίμακας και (β) η υποστήριξη του πολιτισμού και του αθλητισμού.
Τα δύο σημαντικότερα σημεία επί του θέματος, κατά τη γνώμη του γράφοντος, τα οποία έχουν σημαντική επίπτωση για την κοινωνία, ιδιαίτερα μεσο-μακροπρόθεσμα είναι: (1) η δημιουργία προδιαγραφών κτιρίων και έργων, τέτοιων ώστε να επιτυγχάνονται οι βέλτιστες λύσεις από πλευράς αναλώσεων ενέργειας, ύδατος κλπ – αν και φαίνεται να είναι περιβαλλοντική δράση εν πρώτοις – με προοπτική αποφυγής ή αντοχής σε ακραία καιρικά φαινόμενα) και (2) η μη κατασπατάληση πόρων – εθνικών ή κοινοτικών – για την οποία η ευθύνη κατά το παρελθόν είχε αρκετές συνιστώσες, ενώ έλειπαν η λεπτομερής εποπτεία και οι αυστηρές κυρώσεις.
Τέλος, ένα σημαντικό ερώτημα που έχει διερευνηθεί και επιστημονικά, είναι αν και σε τι βαθμό οι δράσεις αυτές των εταιρειών πρέπει να γνωστοποιούνται και περαιτέρω αν πρέπει να γνωστοποιούνται και τα σχετικά κονδύλια, όπου αυτά είναι γνωστά. Μια καλή πρακτική είναι να αναρτάται στις ιστοσελίδες των κατασκευαστικών εταιρειών έκθεση βιωσιμότητας ή να περιλαμβάνονται οι σχετικές πληροφορίες στην ετήσια έκθεση διαχείρισης του Διοικητικού Συμβουλίου τους. Αυτό είναι απαραίτητο ιδιαίτερα για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο κατασκευαστικές εταιρείες, προκειμένου να δίνουν την απαραίτητη πληροφόρηση στους μετόχους τους και σε κάθε ενδιαφερόμενο.