Κατά τη διάρκεια των επτά ημερών του World Tunnel Congress, ειπώθηκαν όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των σηράγγων και των υπόγειων έργων, αλλά και καινοτόμες λύσεις που θα συμβάλουν στην βελτίωση της λειτουργικότητας και της αντοχής των υποδομών.
ΗΕλλάδα φιλοξένησε για πρώτη φορά το Παγκόσμιο Συνέδριο Σηράγγων WTC 2023 υπό την αιγίδα της Ελληνικής Επιτροπής Σηράγγων & Υπόγειων Έργων (ΕΕΣΥΕ), της οποίας η Boussias Media αποτέλεσε χορηγός επικοινωνίας. Το συνέδριο διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία από τις 12 – 18 Μαΐου 2023 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αποτελώντας πόλο έλξης για πάνω από 2000 συνέδρους, πλήθος εταιρειών και φορέων που σχετίζονται με τις κατασκευαστικές δραστηριότητες, αλλά και με τη διαχείριση σηράγγων και υπογείων έργων.
Παράλληλα με τις ομιλίες καταξιωμένων επαγγελματιών του κλάδου, καθώς και ακαδημαϊκών με πολυετή εμπειρία στον χώρο, πραγματοποιήθηκε η 49η Γενική Συνέλευση του ITA-AITES (International Tunnelling and Underground Space Association). Το κύριο θέμα του WTC 2023 «Expanding Underground – Knowledge & Passion to Make a Positive Impact on the World» αντικατοπτρίζει την άμεση ανάγκη για καινοτομία προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Το συνέδριο υπογράμμισε τα πολλαπλά οφέλη και τις λύσεις που μπορεί να προσφέρει ο υπόγειος χώρος, αλλά και τις αναρίθμητες προοπτικές που ανοίγουν διάπλατα οι καινοτόμες τεχνολογίες και τα ψηφιακά εργαλεία στον σχεδιασμό των υπόγειων έργων. «Τη Δευτερά 15 Μαΐου θα ξεκινήσουν οι επίσημες εργασίες του συνεδρίου, με παράλληλες ομιλίες, όπου για τρεις μέρες θα συζητηθούν όλες οι τελευταίες εξελίξεις στον τομέα κατασκευής και λειτουργίας υπογείων έργων και σηράγγων» σημείωσε ο Ιωάννης Φίκιρης, μέλος της ΙΤΑ και πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου.
O I. Φίκιρης αντιπρόεδρος της παγκόσμιας επιτροπής σηράγγων
Οι διεργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με τη Γενική Συνέλευση της Παγκόσμιας Επιτροπής Σηράγγων και Υπόγειων Έργων, την Κυριακή 14 Μαΐου, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από παραπάνω από 60 χώρες από όλο τον κόσμο. Η ΕΕΣΥΕ ήταν ένας από τους διεκδικητές της διοργάνωσης, την οποία κατάφερε να εξασφαλίσει με σημαντική διαφορά ψήφων έναντι της Τουρκίας. Οι τακτικές συνελεύσεις αποτελούν μία μοναδική ευκαιρία ώστε η κάθε χώρα – μέλος να παρουσιάσει τους δικούς της προβληματισμούς σχετικά με την κατασκευή υπόγειων έργων, αλλά και να παρουσιάσει καινοτόμες λύσεις που θα τα καταστήσουν πιο αποδοτικά, ασφαλή και φιλικά προς το περιβάλλον. Μέσα από τον γόνιμο διάλογο ετερόκλιτων μερών, αναδύονται στρατηγικές που θα ενισχύσουν το μέλλον των υπόγειων κατασκευών τα επόμενα χρόνια.
Δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινότητας
Η παγκόσμια επιτροπή συζήτησε για κρίσιμα ζητήματα, όπως για τον προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους, αλλά και τους στρατηγικούς στόχους που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω ανάπτυξη τον θεσμό. Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας ήταν η υποδοχή του Πακιστάν, το οποίο είχε δηλώσει υποψηφιότητα στο προηγούμενο General Assembly, ως το 79 μέλος της ΙΤΑ. Η παγκόσμια επιτροπή και όλες οι επί μέρους επιτροπές είναι υπέρμαχοι του “one world”, καθώς όλοι αποτελούμε έναν κόλπο, έναν λαό» επισήμανε ο Νίκος Ρούσσος, Πρόεδρος της ΕΕΣΥΕ. Στόχος της ΙΤΑ είναι η ένταξη όλο και περισσότερων χωρών, αποβλέποντας στη δημιουργία μίας παγκόσμιας κοινότητας, στην οποία θα κυριαρχεί αλληλοσεβασμός και ισότητα μεταξύ τους.
Στη συνέχεια, ακολούθησαν οι παρουσιάσεις των δύο υποψήφιων χωρών για την φιλοξενία του WTC 2026. Πιο συγκεκριμένα, ο εκπρόσωπος του Καναδά πρότεινε ως διοργανώτρια πόλη του εν λόγω συνεδρίου το Μόντρεαλ, καθώς, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, η καναδική πρωτεύουσα κατέχει τις κατάλληλες υποδομές για τις ανάγκες ενός τέτοιου event, ενώ παρέχει εύκολη πρόσβαση στους συμμετέχοντες και υπέδειξε ως κύρια θεματική την «ένωση της κοινωνίας μέσω των υπόγειων υποδομών». Αντίστοιχα, η Νότιος Αφρική χαρακτήρισε το Cape Town ως ιδανικό μέρος για το WTC, καθώς η χώρα έχει τεράστια ανάπτυξη στα υπόγεια έργα την τελευταία δεκαετία. Ως βασικό θεματικό άξονα πρότειναν τον «ρόλο του υπόγειου χώρου στη διαμόρφωση των σύγχρονων μεγαλουπόλεων». Την Τετάρτη 17 Μαΐου, ο Ιωάννης Φίκιρης εκλέθηκε αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής Σηράγγων και Υπόγειων Έργων για το διάστημα 2023-2025. Έτερος υποψήφιος για τη θέση ήταν ο Τούρκος εκπρόσωπος Hamdi Aydin, ο οποίος τελικά αποσύρθηκε.
Περιορισμός των θανατηφόρων ατυχημάτων στις οδικές σήραγγες
Στο πλαίσιο της δεύτερης ημέρας των διαλέξεων του WTC 2023, μεταξύ άλλων συζητήθηκαν τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την προστασία των υπόγειων υποδομών και τη διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής σε περίπτωση ενός ατυχήματος. Η αντοχή των σηράγγων στα φαινόμενα πυρκαγιάς και εκρήξεων αποτελούν ένα κρίσιμο θέμα για την παγκόσμια κοινότητα των κατασκευών και γίνεται συνεχής προσπάθεια από τους επαγγελματίες του κλάδου για την εξεύρεση καινοτόμων λύσεων που θα αναβαθμίσουν την ποιότητα των εν λόγω υποδομών. Πιο αναλυτικά, ο Viktor Peterson, Phd Student, Kth Royal Institute Of Technology, παρουσίασε τα πορίσματα της έρευνάς του, τα οποία εξετάζουν τις επιδόσεις διαφορετικών κατασκευαστικών μεθόδων και την αντοχή των υλικών. Κατά τον ίδιο, πρέπει να υπάρξει ένα αξιόπιστο μοντέλο που θα προβλέπει με ακρίβεια την εξάπλωση της φωτιάς κατά τη διάρκεια μίας έκρηξης. Τα τοιχώματα ενός οδικού τούνελ -στα οποία συχνότερα συναντούμε τέτοια φαινόμενα- πρέπει να είναι καταλλήλως ενισχυμένα, ώστε αφενός να περιορίζουν την έκταση των εκρήξεων και αφετέρου να εξασφαλίζουν στον μέγιστο βαθμό την ακεραιότητα της υποδομής κατά τα πρώτα λεπτά.
Ανάγκη αναβάθμισης των υφιστάμενων υποδομών
Στη συνέχεια στο βήμα ανέβηκε ο Κώστας Τσιαμούρας, E/M Project Manager της Aegean Motorway, ο οποίος αναφέρθηκε στις διαδικασίες αναβάθμισης μίας υφιστάμενης υπόγειας υποδομής. Ειδικότερα, έκανε λόγο για τη σήραγγα της Κατερίνης, η οποία έχει κατασκευαστεί πριν είκοσι περίπου χρόνια και στόχος του υπό εξέλιξη project -το οποίο βάσει προγράμματος αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2024- είναι να αποκτήσει το έργο πιστοποίηση κατηγορίας Α. Όπως εξήγησε, για την ενίσχυση της ασφάλειας του υπόγειου οδικού τούνελ αντικαταστάθηκε όλος ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός και τοποθετήθηκαν ενισχυμένες πλάκες που απορροφούν την θερμότητα, ώστε στα πρώτα λεπτά μίας πυρκαγιάς να μην κινδυνεύει η υποδομή να καταρρεύσει και κατ΄ επέκταση ούτε η σωματική ακεραιότητα των ατόμων. «Η αναβάθμιση προσφέρει προστιθέμενη αξία στις υπάρχουσες υποδομές και βιώσιμες διεξόδους για την σύγχρονη κοινωνία» υπογράμμισε ο Κ. Τσιαμούρας κλείνοντας την παρουσίασή του.
Συνδυασμός μεθόδων για άρτιο αντιπυρικό σχεδιασμό
«Η φωτιά αποτελεί την μεγαλύτερη αδυναμία των οδικών τούνελ και πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στις διαδικασίες υλοποίησής τους» τόνισε χαρακτηριστικά κατά την παρουσίαση του ο Κωνσταντίνος Κηρυττόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ. Όπως εξήγησε, ο μονοδιάστατος σχεδιασμός μπορεί να οδηγήσει σε λάθος συμπεράσματα και αποφάσεις σε θέματα αντιπυρικής προστασίας, σε αντίθεση με την τρισδιάστατη απεικόνιση που μπορεί να φανερώσει περισσότερες πτυχές των κινδύνων. Ιδανική θεωρείται η χρήση και των δύο μεθόδων, ώστε να περιορίζονται τα ατοπήματα σε επίπεδου σχεδιασμού. Τέλος, ο καθηγητής του ΕΜΠ ανέδειξε τη σημασία της εκπαίδευσης, προκειμένου να περιορίζονται οι τραυματισμοί και τα θανατηφόρα ατυχήματα κατά την φάση της κατασκευής.
Ακολούθως, ο Silas Li, Senior Vice President της WSP USA, υπέδειξε ότι παγκοσμίως υπάρχει τεράστια αύξηση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια. Πιο αναλυτικά, μίλησε για τα ηλεκτρικά λεωφορεία, που σύμφωνα με την έρευνα του, παράγουν περισσότερα τοξικά αέρια και προκαλούν μεγαλύτερης έντασης πυρκαγιές σε σύγκριση με τα συμβατικά, σε περίπτωση κάποιου ατυχήματος.
Τα ευρήματα αυτά επιφέρουν έναν έντονο προβληματισμό στον κατασκευαστικό κλάδο, καθώς τα τούνελ θα πρέπει να σχεδιαστούν κατάλληλα για να προσαρμοστούν στα καινούρια δεδομένα.
Κλείνοντας την ενότητα που αφορά την ασφάλεια στα τούνελ και στις υπόγειες υποδομές, ο Marco Bettelini, Director Safety and Ventilation της Amberg Engineering, τόνισε ότι πρέπει τα άτομα που βρίσκονται μέσα σε μία σήραγγα να έχουν τη δυνατότητα να διαφύγουν σε περίπτωση κινδύνου, χωρίς να χρειάζονται εξωτερική βοήθεια από τις αρμόδιες σωστικές υπηρεσίες. Για τον λόγο αυτό απαραίτητη είναι η σύσταση ενός «σεναρίου ρίσκων» που θα προτείνει λύσεις για κάθε έκτακτη ανάγκη που μπορεί να προκύψει.
Συμπερίληψη των γυναικών στον κλάδο των κατασκευών
Κατά τις εργασίες του WTC 2023 τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα της συμπερίληψης των γυναικών στον κατασκευαστικό κλάδο και πιο συγκεκριμένα στον τομέα των τούνελ και των υπόγειων υποδομών. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι επαγγελματίες μηχανικοί θηλυκού γένους είναι αισθητά λιγότερες σε σχέση με τους άνδρες, ενώ συχνά δεν έχουν την ευκαιρία να λάβουν ηγετικές θέσεις στις εταιρείες στις οποίες εργάζονται, παρόλο που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα.
Αν και ο κόσμος των κατασκευών εξελίσσεται ταχέως, φαίνεται να έχει μείνει πίσω σε ζητήματα εργασιακής ισότητας, γεγονός που θα πρέπει να αλλάξει στο εγγύς μέλλον. Στην ενότητα «Women in Tunnelling» που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Συνεδρίου Σηράγγων, προτάθηκαν μέτρα τα οποία θα πρέπει να λάβουν τόσο οι ιδιωτικές εταιρείες, αλλά και η πολιτεία, ώστε να δοθούν κίνητρα στις νέες γυναίκες να ασχοληθούν με τον τομέα των εξορύξεων. Στόχος είναι μέσα στα επόμενα χρόνια να εξισορροπηθεί φυλετικά ο αριθμός των εργαζομένων του κατασκευαστικού κλάδου και να εκμηδενιστούν κάθε είδους διακρίσεις που υποβαθμίζουν τον ρόλο της γυναίκας.
Πρακτικές για την ενίσχυση της διαφορετικότητας
Η διαφορετικότητα και η συμπερίληψη θα πρέπει να τεθούν ως προτεραιότητα για όλες τις μεταλλευτικές εταιρείες, όπως τόνισε η Μεταλλειολόγος Μηχανικός και στέλεχος της «Ελληνικός Χρυσός», Ειρήνη Ψυχάρη, «όλες οι μεταλλευτικές και εξορυκτικές εταιρείες θα πρέπει να ωθηθούν στο να αναπτύξουν πολιτικές και διαδικασίες που εκτιμούν τη διαφορετικότητα και την ένταξη στους οργανισμούς τους», τόνισε η κ. Ψυχάρη και πρόσθεσε πως «οι εταιρείες θα μπορούσαν να αναπτύξουν συνεργασίες για να προωθήσουν τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη, στηρίζοντας τις γυναίκες που εργάζονται στη βιομηχανία, συζητώντας και αξιολογώντας μεταξύ τους βέλτιστες πρακτικές του κλάδου».
Επίσης, σύμφωνα με την ίδια, «οι μεταλλευτικές εταιρείες θα πρέπει να παράσχουν ευκαιρίες κατάρτισης και ανάπτυξης στις γυναίκες για να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους. Θα μπορούσαν, ακόμη, να οργανώσουν καμπάνιες σε συνεργασία με πανεπιστήμια και σχολεία για να παρακινήσουν νεαρά κορίτσια και γυναίκες να εργαστούν στον κλάδο της εξόρυξης και να εξαλείψουν κάθε προκατάληψη που σχετίζεται με το φύλο».
Καταλήγοντας, η κ. Ψυχάρη επεσήμανε πως «οι εταιρείες θα πρέπει να καθιερώσουν συστήματα για να επέλθει ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και μαζί ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις.
Συνολικά, η προώθηση της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης στη μεταλλευτική και εξορυκτική βιομηχανία όχι μόνο είναι το σωστό που πρέπει να γίνει, αλλά οδηγεί επίσης σε βελτιωμένα επιχειρηματικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της υψηλότερης παραγωγικότητας και της καλύτερης φήμης για τις εταιρείες».
Παροχή κινήτρων στις νέες εργαζόμενες
Με τη σειρά της, η κ. Έλενα Μαρνίκα, Μηχανικός Μεταλλευτικών Δικαιωμάτων και Αδειών στην Imerys Βωξίτες Α.Ε., στάθηκε στα κίνητρα που θα μπορούσαν να δοθούν στις νέες εργαζόμενες και γυναίκες, ώστε να εργαστούν στον κλάδο των εξορύξεων. Αρχικά, η ίδια τόνισε πως θα μπορούσε να υλοποιείται «ενίσχυση των κρατικών κινήτρων προς τις εταιρείες όσον αφορά στην επιδότηση μισθού/ασφάλισης, ή να δίνονται σε αυτές φορολογικές ελαφρύνσεις για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ενώ πρέπει να δημιουργηθούν οι απαραίτητες δομές (νηπιαγωγεία, κατοικίες, καταστήματα, κ.λπ.) σε απομονωμένες τοποθεσίες εξόρυξης, όπου είναι δυνατόν, ώστε η μητρότητα, η επαγγελματική και η κοινωνική ζωή να συνδυάζονται πιο εύκολα».
Κλείνοντας την ομιλία της η Ε. Μαρνίκα διευκρίνησε πως «οι εταιρείες θα μπορέσουν να δελεάσουν τις νέες εργαζόμενες με τα κατάλληλα, για την ηλικία τους προνόμια, για να εργαστούν σε απομακρυσμένες περιοχές, μακριά από τον πολιτισμό» και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «το κράτος θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο διεύρυνσης των επιδομάτων μητρότητας, ειδικά για τις γυναίκες που εργάζονται στον εξορυκτικό τομέα». Για την επίτευξη της συμπερίληψης και της εργασιακής ισότητας είναι απαραίτητο να υπάρχει μία δυναμική ισορροπία μεταξύ της μητρότητας και των επαγγελματικών υποχρεώσεων.