Της Μαρίας Τσιομπάνου

 

Η ενίσχυση και η ανάπτυξη του Κατασκευαστικού Κλάδου θα φέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη, και όχι μόνο οικονομικά, για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

 

Ο τομέας των κατασκευών ανέκαθεν αποτελούσε έναν από τους κινητήριους μοχλούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, όπως εξάλλου ισχύει και διεθνώς. Εάν δε, συμπεριληφθούν σε αυτόν και οι συναφείς κλάδοι της βιομηχανίας, του εμπορίου και των επαγγελματικών υπηρεσιών,  τότε αυξάνεται σημαντικά η συνεισφορά του στη διαμόρφωση του ΑΕΠ.

 

Πέραν, όμως, από τη δυναμική του κατασκευαστικού κλάδου στη διαμόρφωση της οικονομίας μίας χώρας, είναι εξίσου σημαντική και η συμβολή του στη γενικότερη ανάπτυξη μιας χώρας και έχει να κάνει με τη συνεισφορά του στην υλοποίηση επενδυτικών έργων σε τομείς όπως ο Τουρισμός, η Βιομηχανία, η Αστική Ανάπτυξη και Ανάπλαση, ο Πολιτισμός κ.ά. Τα δημόσια έργα ειδικότερα είναι έργα υποδομής μιας χώρας που καλύπτουν βασικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, συμβάλλουν στην ανάπτυξη των κύριων παραγωγικών δραστηριοτήτων, στην ασφάλεια της χώρας και γενικά αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.

 

Ο κατασκευαστικός τομέας σημείωσε ταχεία ανάπτυξη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι το 2007, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η δημιουργία σύγχρονων τεχνικών εταιρειών, μελετητικών γραφείων, εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού, τεχνογνωσίας και τεχνικού εξοπλισμού. Ωστόσο, η ύφεση στον τομέα των κατασκευών, από το 2007 και μετά, είναι βαθιά και κινδυνεύει να πάρει μόνιμα χαρακτηριστικά.

 

Η περικοπή των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, η έλλειψη ρευστότητας και τραπεζικής χρηματοδότησης, οι υψηλότατες προσφερόμενες εκπτώσεις και η δραστική αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, άμεσης και έμμεσης, έχουν οδηγήσει τον τομέα των κατασκευών σε δεινή θέση. Οι προσπάθειες της δημοσιονομικής προσαρμογής των τελευταίων ετών είχαν άμεση επίδραση στον κλάδο και, μάλιστα, δυσανάλογη με άλλους κλάδους.

 

Συνεπώς, η δυναμικότητα του τομέα σε ανθρώπινους πόρους, κεφαλαιουχικό εξοπλισμό και τεχνογνωσία, υπό τις υφιστάμενες συνθήκες, σταδιακά απαξιώνεται. Πολλές επιχειρήσεις, και όχι αποκλειστικά εργοληπτικές, είτε οδηγούνται σε παύση της λειτουργίας τους είτε υπολειτουργούν.

 

ΚΟΜΒΙΚΗ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ

Ως χώρα, δε, βρισκόμαστε σε μια από τις κρισιμότερες καμπές της ιστορίας μας, εξαιτίας της πολυετούς οικονομικής κρίσης, αλλά και της πρόσφατης υγειονομικής κρίσης. Οι παθογένειες που παρουσιάζουμε ως Κράτος φάνηκαν τα τελευταία χρόνια με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, και αφορούν κάθε πτυχή της ελληνικής κοινωνίας.

 

Συγκεκριμένα, η πολυνομία, από τις πιο σημαντικές παθογένειες,  με μια πληθώρα ρυθμιστικών κειμένων, χωρίς κωδικοποίηση, οδηγεί σε ένα απολύτως δαιδαλώδες θεσμικό οικοδόμημα δίχως εσωτερική ανοχή. Εάν, δε, προστεθεί και  η μεγάλη ανοχή στη μη τήρηση των θεσμικών υποχρεώσεων και την καταστρατήγησή τους, πρώτα από το ίδιο το Κράτος και μετά από τους πολίτες, όλοι αντιλαμβανόμαστε τι είναι αυτό που κρατά μια ολόκληρη χώρα καθηλωμένη.

 

Σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, ο τομέας των κατασκευών αναζητά κατεύθυνση και προοπτική για το μέλλον. Η ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου θα φέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη και όχι μόνο οικονομικά. Συγκεκριμένα,

  • Ο κλάδος συνδέεται άμεσα με την εργασία, άρα και με τη μείωση της ανεργίας μεγάλου εύρους επαγγελμάτων όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.
  • Οι επιχειρήσεις του κλάδου έχουν παρουσία σε όλη την περιφέρεια και, κατά συνέπεια, συμβάλλουν στη δημιουργία εισοδήματος ανά τη χώρα.
  • Διευκολύνεται η ανάπτυξη και άλλων παραγωγικών κλάδων (Βιομηχανία, Τουρισμός, Εμπόριο κ.ά.).
  • Ο κλάδος συμβάλλει στην ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων και συνεπώς στη δημιουργία «πλούτου των νοικοκυριών» αυξάνοντας τις δυνατότητες χρηματοδότησης των πολιτών.
  • Τέλος, συνεισφέρει σημαντικά στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών, υλοποιώντας έργα υποδομής και πολιτισμού.

 

Είναι, επομένως, προφανές ότι η βελτίωση του κλάδου των κατασκευών θα έχει μόνο θετικά αποτελέσματα για την ελληνική οικονομία και για την ελληνική κοινωνία.

 

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ

Πολύ συνοπτικά, οι απαιτούμενες διορθωτικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να δούμε άμεσα να ανακάμπτει ο κατασκευαστικό κλάδος είναι οι εξής παρακάτω:

  • Απλοποίηση και σταθεροποίηση του φορολογικού πλαισίου, και κυρίως, μείωση των φορολογικών συντελεστών. Είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος, η απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, με την καθιέρωση λίγων και διακριτών φόρων, η δημιουργία φορολογικών κινήτρων σε επιχειρήσεις που αυξάνουν τις θέσεις εργασίας ή επενδύουν στον τόπο. Αντιθέτως, η υψηλή φορολογική επιβάρυνση λειτουργεί επιβαρυντικά στην ανάπτυξη του τομέα, και φυσικά, κανένας σοβαρός επενδυτής δεν θα έρθει να βάλει τα λεφτά του στη χώρα μας όταν είναι αβέβαιος για τα φορολογικά βάρη.
  • Κωδικοποίηση, απλοποίηση και σταθεροποίηση του συνόλου της νομοθεσίας. Οι θεσμοί αποτελούν τα θεμέλια πάνω στα οποία μία σύγχρονη κοινωνία θα «χτίσει» τη λειτουργία της, την ευημερία της και τη θέση της στην παγκόσμια κοινότητα. Επομένως, η ανάπτυξη αλλά και η ανεξαρτησία μιας χώρας στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, στην ποιότητα των θεσμών της, που δίνουν τα κίνητρα και τα αντικίνητρα για την συμπεριφορά των πολιτών και των πολιτικών.
  • Επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης. Η βραδύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς ανασταλτικούς παράγοντες στην ανάπτυξη της οικονομίας και στην προσέλκυση επενδύσεων.
  • Αναβάθμιση των υπηρεσιών από τη μεριά της Πολιτείας με εφαρμογή δράσεων εκσυγχρονισμού της Δημόσιας Διοίκησης. Η Δημόσια Διοίκηση είναι αυτή που θα ενισχύει τους θεσμούς, θα παρακολουθεί και θα βελτιώνει τη λειτουργία τους και θα κατευθύνει συντονισμένες δράσεις, που θα έχουν ως στόχο την ανάπτυξη της χώρας.
  • Η προώθηση επενδυτικών σχεδίων. Για παράδειγμα, η αξιοποίηση του Ελληνικού αφορά αποκλειστικά κατασκευαστική δραστηριότητα, από την οποία, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, αναμένεται να δημιουργηθούν πάνω από 35 χιλ. θέσεις εργασίας, ενώ το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,2% λόγω επενδυτικής ζήτησης και ιδιωτικής κατανάλωσης. Έτσι, σε συνδυασμό με τα παραπάνω, θα δοθεί επιτελούς το μήνυμα στη διεθνή επενδυτική κοινότητα ότι η Ελλάδα είναι μια φιλική προς τις επενδύσεις χώρα.
  • Στήριξη του τομέα δημοσίων έργων με την αξιοποίηση των δημοσίων επενδύσεων ως βασικό εργαλείο αναθέρμανσης της οικονομίας, με όλα τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα που επιφέρουν στην απασχόληση, στην τόνωση της αγοράς και στα δημόσια έσοδα. Για παράδειγμα, έργα ανάπλασης των αστικών μας κέντρων τονώνουν την αξία των ακινήτων στο κέντρο, αναβαθμίζουν το περιβάλλον, βοηθούν στην ανάπτυξη του τουρισμού και της εμπορικής δραστηριότητας.

 

Η χρηματοδότηση τέτοιων αλλά και άλλων έργων υποδομών, μπορεί να επιτευχθεί με την συντονισμένη δράση των ΟΤΑ και των κεντρικών υπηρεσιών εκμεταλλευόμενοι όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία. Θα επιτευχθεί, δε, το μέγιστο όφελος όταν αυτά τα έργα προκύψουν μέσα από έναν προσεκτικό σχεδιασμό και προγραμματισμό, με ιεράρχηση έργων υποδομής σε τοπικό επίπεδο και με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

 

Η εμπειρία ήδη υπάρχει, τόσο από τους εμπλεκόμενους φορείς όσο και από τον τεχνικό κόσμο. Είναι αναγκαία η, σε απόλυτο βαθμό, απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων και σε αυτόν τον τομέα ο ρόλος της κεντρικής διοίκησης αλλά και των περιφερειών είναι καταλυτικός.  Η εκκίνηση μικρών και μεσαίων έργων στην περιφέρεια θα συμβάλει στη δραστηριοποίηση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας που κινδυνεύει με μόνιμη απραξία.

 

Τέλος, και εξίσου σημαντικό για την αποτελεσματική συμμετοχή των Κατασκευών στο επιδιωκόμενο νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας, είναι η βελτίωση των ίδιων των κατασκευαστικών επιχειρήσεων. Η συσσωρευμένη εμπειρία τόσο των χρόνων της ευμάρειας όσο και των χρόνων της κρίσης πρέπει με κάποιο τρόπο να αξιολογηθεί και να επενδυθεί μέσα στις επιχειρήσεις του κλάδου και ιδιαίτερα από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

 

Η αύξηση και βελτίωση της παραγωγικότητάς μας (ως προς τους παράγοντες του κόστους, του χρόνου αποπεράτωσης, της ποιότητας και της καινοτομίας), η συμμετοχή μας στη διαρκή αναβάθμιση (ενεργειακή και όχι μόνο) της κατασκευής κατοικιών/κτισμάτων με στόχο την αύξηση της ζήτησης, η στροφή των μεγάλων και μεσαίων εταιρειών στη διεθνή αγορά των κατασκευών και η διασφάλιση της παροχής ευκαιριών στο ανενεργό ανθρώπινο δυναμικό, είναι αναγκαίες διαδικασίες, ώστε εμείς οι ίδιοι να συμμετάσχουμε και να ενισχύσουμε την ανάκαμψη του τομέα.

 

*Η κυρία Μαρία Τσιομπάνου είναι Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ)