Επαναπροσδιορίζοντας την ταυτότητα του κόσμου μέσα από τον πολιτισμό

Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο διοργάνωσε με ιδιαίτερη επιτυχία το 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο TMM_CH με θέμα «Καινοτόμος, Διεπιστημονική, Ψηφιακή Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς – Επαναπροσδιορίζοντας την ταυτότητα του κόσμου σε κρίση, μέσα από τον Πολιτισμό».

Η έναρξη των εργασιών κηρύχθηκε από τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, Παναγιώτη Πικραμμένο, με τις ευλογίες και χαιρετισμό του Παναγιώτατου Οικουμενικού Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίου, που μετέφερε ο εκπρόσωπός του, Μητροπολίτης Λαοδικείας, κ. Θεοδώρητος, και του Μακαριώτατου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κ. Ιερωνύμου, μετά την εναρκτήρια ομιλία της Προέδρου του Συνεδρίου, Καθηγήτριας Τώνιας Μοροπούλου, και τους εναρκτήριους χαιρετισμούς από τον Πρύτανη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Καθηγητή Ανδρέα Μπουντουβή, και τον Πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Γιώργο Στασινό.

Το Διεθνές Συνέδριο TMM_CH διοργανώνεται από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, το National Geographic, την Cultural Heritage Finance Alliance CHiFA, το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS, τη Διεθνή Επιτροπή CIPA Heritage Documentation, τον Οργανισμό Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς OWHC, την Ευρωπαϊκή Ένωση Εκπαίδευσης Μηχανικών SEFI, την AHEPA Hellas, και άλλους διεθνείς οργανισμούς, συμβούλια, επιστημονικές ενώσεις και φορείς προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Πρόεδρος του Διεθνούς Συνεδρίου TMM_CH είναι η Καθηγήτρια Τώνια Μοροπούλου, επικεφαλής της Διεπιστημονικής Ομάδας του ΕΜΠ, επιστημονικά υπεύθυνης για τη μελέτη, το σχεδιασμό, το συντονισμό των εργασιών και την επιστημονική παρακολούθηση του εμβληματικού έργου αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου στα Ιεροσόλυμα, ως υποδειγματικής εφαρμογής διεπιστημονικής συνεργασίας, που τέμνει οριζόντια όχι μόνο τις ειδικότητες των μηχανικών και των θετικών επιστημόνων, αλλά και ανοίγει το διάλογο με τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.

Ειδικότερα, στην εναρκτήρια συνεδρία, μετέφεραν επίσης χαιρετισμούς, ο Πρόεδρος του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου, Κωνσταντίνος Κωνσταντή, ο Δρ. Fredrik Hiebert από τη National Geographic Society, η ιδρύτρια και Πρόεδρος της Cultural Heritage Finance Alliance CHiFA, Bonnie Burnham, ο Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS, Καθηγητής Mario Santana Quintero, ο Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής CIPA Heritage Documentation, Αναπληρωτής Καθηγητής Ευστράτιος Στυλιανίδης, η Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς OWHC, Lee Minaidis, ο Διευθυντής της Έδρας UNESCO “Digital Cultural Heritage”, Δρ. Μαρίνος Ιωαννίδης, και ο Ταμίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εκπαίδευσης Μηχανικών SEFI, Καθηγητής του Παν. στο Delft, Pieter de Vries.

Η έναρξη των εργασιών.  Στο πάνελ διακρίνονται η Πρόεδρος του Συνεδρίου Καθηγήτρια ΕΜΠ κ. Τώνια Μοροπούλου, ο Πρύτανης του ΕΜΠ, Καθηγητής κ. Ανδρέας Μπουντουβής. Αριστερά της Προέδρου η Bonnie Burnham, Ιδρύτρια και Επίτιμη Πρόεδρος του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων, ο κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντής, Πρόεδρος του Επιστημονικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου. Δεξιά του Πρυτάνεως ο Καθηγητής ΕΜΠ Ανδρέας Γεωργόπουλος, Μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου του ICOMOS, και ο Δρ Μαρίνος Ιωαννίδης, επικεφαλής της έδρας της UNESCO για Digital Cultural Heritage στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Ο κομβικός ρόλος της διεπιστημονικότητας
Συμπέρασμα του 2ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου TMM_CH είναι η επείγουσα αναγκαιότητα να εφαρμοστούν οι εξελίξεις της έρευνας και της καινοτομίας που εφαρμόστηκαν πρωτοποριακά στον Πανάγιο Τάφο και σε άλλα εμβληματικά έργα, ώστε να συμβάλλουν στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με διεπιστημονικότητα, αξιοποιώντας ολιστικά την τρισδιάστατη ψηφιακή τεκμηρίωση με συμβατότητα με τα ιστορικά υλικά και δομήματα, διατηρώντας την αρχιτεκτονική αυθεντικότητα. Η αξιοποίηση των μνημείων, ιστορικών πόλεων και συνόλων με επανάχρηση σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας διαμορφώνει στο πεδίο της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης στο πλαίσιο της αειφόρου διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, με όρους σεβασμού και προστασίας των αξιών, και με την κοινωνία ενημερωμένη και ικανή να μετέχει ουσιαστικά στις πολιτικές που απαιτεί ο νέος σχεδιασμός.

Σήμερα, στη συγκυρία της πάνδημης υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο TMM_CH συντάσσεται με την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της Ταυτότητας του Κόσμου σε κρίση μέσα από τον πολιτισμό, και καταθέτει τις προτάσεις του.

Το 2ο Διεθνές Συνέδριο TMM_CH διεξήχθη υβριδικά με φυσική παρουσία εκατό πενήντα σύνεδρων στο Ίδρυμα Ευγενίδου και με διαδικτυακή συμμετοχή πεντακοσίων σύνεδρων σε πραγματικό χρόνο μέσω πλατφόρμας με δυνατότητα ανάδρασης. Έλαβαν χώρα δεκατέσσερις Συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης με ανοιχτή πρόσβαση, οι οποίες παραμένουν προσβάσιμες από την ιστοσελίδα του συνεδρίου https://tmm-ch.com/open_access.php

Παράλληλα, παρουσιάστηκαν εκατό είκοσι τέσσερις επιστημονικές εργασίες που δημοσιεύονται σε επιστημονικούς τόμους και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, μετά από αξιολόγηση τριακοσίων δέκα εργασιών που υπεβλήθησαν από τριακόσιους εβδομήντα επτά συγγραφείς από τριάντα τρεις χώρες από όλο τον κόσμο.

Το εμβληματικό έργο-υπόδειγμα στον Πανάγιο Τάφο
Κατά την πρώτη μέρα εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου TMM_CH, στις Συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης 1 και 2 με θέματα “The Holy Sepulchre rehabilitation project: An emblematic source of innovation” και “Novel Educational Approach for the Preservation of Cultural Heritage” αντίστοιχα, υπογραμμίστηκε η δυναμική των καινοτομιών που εισήγαγε η έρευνα, η μελέτη, η επιστημονική επιστασία και το έργο για την αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου σε όλα τα επίπεδα. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη μεταφορά τεχνογνωσίας που επιχειρείται με την Erasmus+ Στρατηγική Συμμαχία EDICULA “Educational Digital Innovative CUltural heritage Learning Alliance” του ΕΜΠ με το Πανεπιστήμιο της Sapienza της Ρώμης και την Ακαδημία Τεχνών και Σχεδίου Bezalel στα Ιεροσόλυμα. Αξιολογήθηκε ως υπόδειγμα το ομόλογο σεμιναριακό μάθημα του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΕΜΠ στην «Προστασία Μνημείων», το οποίο παρακολούθησαν από κοινού μεταπτυχιακοί φοιτητές και των τριών Πανεπιστημίων. Η μεταφορά τεχνογνωσίας θα συνεχιστεί επί τόπου στα Ιεροσόλυμα, καθώς και στην ανασκαφή στους κήπους Shallalat στην Αλεξάνδρεια, με ευθύνη του Ελληνικού Ινστιτούτου Αλεξανδρινού Πολιτισμού, με επικεφαλής την αρχαιολόγο κ. Καλλιόπη Παπακώστα.

Τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 1 με θέμα “The Holy Sepulchre rehabilitation project: An emblematic source of innovation” συντόνισε η Καθηγήτρια ΕΜΠ Τώνια Μοροπούλου και συμμετείχαν ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Χρίστος Δήμας, ο Υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό, Ανδρέας Κατσανιώτης, η Βίκυ Μπαφατάκη από τα Διεθνή Βραβεία Sciacca, η Bonnie Burnham από την Cultural Heritage Finance Alliance CHiFA και το World Monuments Fund, ο Fulgencio Sanmartín ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Επίκουρος Καθηγήτρια Adi Sela Wiener από την Ακαδημία Τεχνών και Σχεδίου Bezalel, η Δρ. Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αλεξανδρινού Πολιτισμού, ο Δρ. Yotam Asscher από την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, ο Παναγιώτης Φούζας από την εταιρεία PerpetielSI, και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Gabriele Favero από το Πανεπιστήμιο της Sapienza της Ρώμης, ο οποίος και συνόψισε τη συζήτηση.

«Στο πρώτο διεθνές συνέδριο συζητήθηκε με συστηματικό τρόπο το έργο της αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου από το Πολυτεχνείο, στο πλαίσιο της ιστορικής απόφασης των τριών χριστιανικών κοινοτήτων. Στο δεύτερο συνέδριο η έμφαση δόθηκε κυρίως στις καινοτομίες οι οποίες χαρακτήρισαν ως διεπιστημονική και παραδειγματική την πρότυπη επέμβαση στο Ιερό Κουβούκλιο για την αποκατάστασή του. Ιδιαίτερη σημασία αποδόθηκε τόσο στην τρισδιάστατη αποτύπωση σε όλες τις φάσεις του έργου, που επέτρεψε να λειτουργήσει ως βάση της διεπιστημονικότητας καθώς μπορούσαμε εκεί να ‘‘ανεβάζουμε’’ τα αρχεία των υλικών, της δόμησης, της αρχιτεκτονικής, ακόμη και της ιστορίας, ώστε να έχουμε μια ενιαία διαχείριση δεδομένων αλλά και μια οπτικοποίηση των δεδομένων, για να μπορούν να την παρακολουθούν οι τρεις επικεφαλής των χριστιανικών κοινοτήτων, ως φύλακες των αρχών και των αξιών του Παναγίου Τάφου», σχολίασε στο Construction η Πρόεδρος του Διεθνούς Συνεδρίου, Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΜΠ, Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ, Τώνια Μοροπούλου.

«Ταυτόχρονα, σημαντική ήταν και η συνεδρία για την εκπαίδευση όπου στο επίκεντρο ήταν η μεταφορά τεχνογνωσίας από το πρότυπο έργο του Παναγίου Τάφου μέσα από τον ακαδημαϊκό χώρο και τις επαγγελματικές ενώσεις που μετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus+ στο Πανεπιστήμιο της Sapienza, αυτό δηλαδή που αρχίζει την επέμβαση στον υπόγειο χώρο, την ακαδημία Bezalel της Ιερουσαλήμ, την Εφορία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, την Hellenic Research Institute for Alexandria Heritage και την Perpetial Srl. Αυτό συζητήθηκε και ως υπόδειγμα συνεργασίας των τριών διατμηματικών προγραμμάτων των πανεπιστημίων για τον Πανάγιο Τάφο», πρόσθεσε. Τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 2 με θέμα “Novel Educational Approach for the Preservation of Cultural Heritage” συντόνισε η Καθηγήτρια ΕΜΠ Τώνια Μοροπούλου, και συμμετείχαν η Καθηγήτρια Μαρία Αρακαδάκη από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο Καθηγητής Κώστας Καραδήμας από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, διευθυντές των διεπιστημονικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων για την προστασία μνημείων στα δύο πανεπιστήμια, η Αντωνία Λαμπροπούλου από την Erasmus+ Στρατηγική Συμμαχία EDICULA, η Λέκτορας Anna Koboviko-Katz από το Technion Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Ισραήλ, η Δρ. Παρασκευή Πουλή από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, ο Καθηγητής Mike Turner από την έδρα UNESCO “Urban Design and Conservation” στα Ιεροσόλυμα, η Καθηγήτρια Elisabetta Zendri από το Πανεπιστήμιο Ca’ Foscari της Βενετίας, και ο Καθηγητής Gabriele Favero από το Πανεπιστήμιο της Sapienza της Ρώμης, ο οποίος και συνόψισε τη συζήτηση.

Στη συζήτηση με θέμα «Πράσινη και Γαλάζια Συμφωνία για τοπική και περιφερειακή αειφόρο ανάπτυξη», διακρίνονται ο Γ.Γ. Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών του ΥΠΑΑΤ, Δημήτριος Παπαγιαννίδης, ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Δωδεκανήσου, Αντώνης Γιαννικουρής, η Πρόεδρος του Συνεδρίου, Τώνια Μοροπούλου, ο Γ.Γ. Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ, Κωνσταντίνος Αραβώσης, ο Επίτιμος Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Σύμβουλος του Πρωθυπουργού σε θέματα της Κλιματικής Αλλαγής, Γιώργος Κρεμλής, η Πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, Αθηνά Χατζηπέτρου, και ο Δήμαρχος Χάλκης, Ευάγγελος Φραγκάκης.

Η απάντηση του πολιτισμού στην κλιματική – υγειονομική κρίση
Στις Συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης 3 και 4 με θέματα “Resilience to Climate Change, Natural Hazards and Pandemic Risks – Biosafety” και “Preserving Compatibility, the Materiality and Integrity of Structures and Architectural Authenticity” αντίστοιχα, δόθηκε έμφαση στη διασφάλιση της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς με ενίσχυση της αυθεντικότητάς της απέναντι στην κλιματική κρίση, τις φυσικές καταστροφές και την πανδημία με βιοασφάλεια. Εκτιμήθηκε ότι η προτεραιότητα να κρατηθεί η πολιτιστική κληρονομιά ζωντανή απαιτείται να τεθεί στο επίκεντρο μέτρων, πολιτικών και πρωτοβουλιών. Η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς απαιτεί συμβατότητα και επιτελεστικότητα υλικών και επεμβάσεων με τα ιστορικά υλικά και δομήματα, με βασικό κριτήριο τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής αυθεντικότητας.

Τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 3 με θέμα “Resilience to Climate Change, Natural Hazards and Pandemic Risks – Biosafety” συντόνισε ο Καθηγητής Χρήστος Ζερεφός, Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, και συμμετείχαν ο Δρ. Γιώργος Αλεξανδράκης από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, ο στρατηγός Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, από το Κυρίαρχο Ιπποτικό Τάγμα του Ναού των Ιεροσολύμων – μκο ΟΗΕ-, η Δρ. Αναστασία Χασάπη από την DNASequence Srl, ο Δρ. Ευάγγελος Γερασόπουλος από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Καθηγήτρια Τώνια Μοροπούλου από το ΕΜΠ, η Giuseppina Padeletti από το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών της Ιταλίας, ο Καθηγητής Βαγγέλης Παπαδάκης από το Πανεπιστήμιο Πατρών, ο Δρ. Emanuele Piaia από το Πανεπιστήμιο της Ferrara, και η Καθηγήτρια Φοίβη Κουντούρη από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, η οποία και συνόψισε τη συζήτηση.

«Η πρόκληση αυτή απαιτεί διεπιστημονικότητα και πρόληψη, και η πρόληψη για να επιτευχθεί απαιτεί την κατάλληλη διάγνωση. Στην εποχή της πανδημίας η βιοασφάλεια είναι ισχυρή συνιστώσα της προστασίας. Στο συνέδριο λοιπόν συζητήσαμε για μεθόδους και τεχνικές οι οποίες είναι πάρα πολύ σύγχρονες και στηρίζονται στη διαχείριση των μεταδεδομένων του DNA. Είχαμε την πρωτοπόρο startup, την DNA Sequence, είχαμε τις πρωτοπόρες μελέτες των Πολυτεχνείων, του υπουργείου Πολιτισμού, για την προστασία και διαχείριση έναντι φυσικών καταστροφών και σεισμών. Όλα αυτά συνθέτουν τη διεπιστημονική διάγνωση και προστασία των μνημείων».

Τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 4 με θέμα “Preserving Compatibility, the Materiality and Integrity of Structures and Architectural Authenticity” συντόνισε ο Καθηγητής Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, και συμμετείχαν η Ομότιμη Καθηγήτρια Ειρήνη Εφεσίου από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, η Βασιλική Ελευθερίου, Διευθύντρια της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, ο Καθηγητής Άγγελος Παπαγεωργίου από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μαρία Φιλοκύπρου από το Πανεπιστήμιο της Κύπρου, η Καθηγήτρια Vlatka Rajčić από το Πανεπιστήμιο του Zagreb, ο Καθηγητής Παναγιώτης Σπαθής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο Θεμιστοκλής Βλαχούλης, Διευθυντής Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, και η Καθηγήτρια Παγώνα-Νόνη Μαραβελάκη από το Πολυτεχνείο Κρήτης, η οποία και συνόψισε της συζήτηση.

Στην καταληκτική Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης διακρίνονται ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας, που συντόνισε το πάνελ, η Πρόεδρος του Συνεδρίου κ. Τώνια Μοροπούλου και η Δρ Πανεπιστημίου Σορβόνης Σοφία-Ελίζα Μπουράτση.

Η συμβολή των μη καταστροφικών μεθόδων
Κατά τη δεύτερη μέρα εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου TMM_CH, στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 5 με θέμα “Advanced non destructive and structural techniques for diagnosis, redesign and health monitoring”, διαπιστώθηκε η ανάγκη θέσπισης, τόσο σε επίπεδο πολιτείας, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, της παρακολούθησης και του ελέγχου με μη καταστρεπτικές τεχνικές της κατάστασης διατήρησης μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, πολιτικών υποδομών και δομημένου περιβάλλοντος. Τη συζήτηση συντόνισε ο Αντιπρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Καθηγητής Ευάγγελος Σαπουντζάκης, και συμμετείχαν ο Καθηγητής Ahmad Osman από το Πανεπιστήμιο του Saarbrucken και το ΕΙ Fraunhofer, ο Ομότιμος Καθηγητής Βασίλης Χρηστάρας από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο Δρ. Γεώργιος Καραγιάννης από το Ίδρυμα «ΟΡΜΥΛΙΑ», ο Δρ. Κυριάκος Λαμπρόπουλος, ΕΔΙΠ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Θεόδωρος Λούτας από το Πανεπιστήμιο Πατρών και ο Καθηγητής Θεόδωρος Ματίκας από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Η συζήτηση οργανώθηκε στη μνήμη του πρωτοπόρου στις μη καταστρεπτικές τεχνικές, Καθηγητή Ιωάννη Πρασιανάκη, για το έργο του οποίου μίλησε η Καθηγήτρια Τώνια Μοροπούλου.

«Οι μη καταστροφικοί έλεγχοι αποτελούν καινοτόμο τεχνολογικό εργαλείο που συμβάλλει στη διάγνωση, στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση έργων πολιτιστικής κληρονομιάς. Το έργο στον Πανάγιο Τάφο είναι υποδειγματικό από αυτή την άποψη, και συζητήθηκαν ευρέως οι εφαρμογές των μη καταστροφικών μεθόδων που επιτρέπουν να διαχειριστούμε δεδομένα σε τρισδιάστατα ψηφιακά σχέδια, ώστε να υπολογίσουμε, βάσει των ευρημάτων, τον σχεδιασμό των επεμβάσεων, με στόχο την ακριβή και έγκαιρη υλοποίηση των έργων», επισημαίνει η κ. Μοροπούλου.
Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 6 με θέμα “Earthquake and structural rehabilitation” διαπιστώθηκε η ανάγκη αποτίμησης της σεισμικής τρωτότητας και δομικής ακεραιότητας ιστορικών κτιρίων και μνημείων. Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 7 με θέμα “Archaeology – Archaeometry – Archaeogene” διαπιστώθηκαν οι μεγάλες δυνατότητες που δίνουν οι σύγχρονες τεχνολογίες της αρχαιομετρίας και της μεταγενομικής ιστορικών υλικών στην αρχαιολογική έρευνα στη βάση της διεπιστημονικής συνεργασίας. Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 8 με θέμα “Bridging Heritage Stakeholders, Science and Technology” διαπιστώθηκε ότι η συμμετοχή των φορέων διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς μαζί με τους φορείς έρευνας, επιστήμης και της τεχνολογίας, καθώς και τους φορείς της βιομηχανίας (βιομηχανία υλικών, κατασκευή, κ.ά.) μπορεί να αποτελέσει μια σταθερή, αποτελεσματική και υγιή βάση για τη διάγνωση, το σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 9 με θέμα “Transdisciplinary dialogue for World Heritage at risk: The exemplary HagiaSophia”, με χαιρετισμό της UNESCO και συμμετοχή εκπροσώπων του ICOM και του ICOMOS συνομολογήθηκε η παραβίαση των διεθνών συμφωνιών με τη μονομερή αναγόρευση από τον Πρόεδρο Ερντογάν της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί, και τονίστηκε η ιδιαίτερη σημασία που έχει η διεθνής διπλωματία, καθώς και η επιστημονική συνεργασία για την αποκατάσταση του διεθνούς καθεστώτος αναγνώρισης των μνημείων και στην περίπτωση αυτή.

Μια ολιστική προσέγγιση στην ψηφιακή κληρονομιά
Κατά την τρίτη μέρα εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου TMM_CH, στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 10 με θέμα «Digital Heritage a holistic approach”, διαπιστώθηκε ότι η ανάγκη για ολιστική προσέγγιση προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της ψηφιακής τεκμηρίωσης και αναπαράστασης των μνημείων μπορεί σήμερα να αρθρωθεί με κοινή διεπιστημονική γλώσσα με την υποστήριξη και των ψηφιακών μηχανών της τεχνητής νοημοσύνης. Τη συζήτηση συντόνισε ο Δρ. Μαρίνος Ιωαννίδης από το Πανεπιστήμιο της Κύπρου και την Έδρα UNESCO “Digital Cultural Heritage”, και συμμετείχαν ο Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης, Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, ο Καθηγητής Ανδρέας Γεωργόπουλος από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS, ο Καθηγητής Ευστράτιος Στυλιανίδης από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τη Διεθνή Επιτροπή CIPA Heritage Documentation, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοσθένης Κυριαζής από το Πανεπιστήμο Πειραιώς, ο Δρ. Άγγελος Αμδίτης από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ο Καθηγητής Roberto di Giulio από το Πανεπιστήμιο της Ferrara, ο Καθηγητής Ιωάννης Φούντος από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο Καθηγητής Μιχάλης Ζερβάκης από το Πολυτεχνείο Κρήτης, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Αναστάσιος Δουλάμης από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Alfredo Ronchi, ο οποίος και συνόψισε τη συζήτηση.

Στις Συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης 11, 12 και 13 με θέματα “Green and blue deal for local and regional Sustainable Development – Revealing and Preserving Cultural and Natural Assets for Isolated Areas Development with Social Participation”, “Sustainable Land Management, Rural and Urban Development through Preserving” και “Historic cities and centers: New Reuse and preservation strategies applying Circular Economy” αντίστοιχα, διαπιστώθηκε ότι για να μπορεί να υλοποιηθεί η πράσινη και γαλάζια συμφωνία για την αειφόρο τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη είναι απαραίτητη η αξιοποίηση των πολιτιστικών και φυσικών πόρων και μάλιστα με εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, ώστε η επανάχρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς να δημιουργεί πρόσοδο, που με τη σειρά του θα συμβάλει στη διατήρηση και προστασία.

«Η κυκλική οικονομία όπως τέθηκε στο συνέδριο είχε ευρύτερη σημασία και έννοια από αυτήν που αντιστοιχεί στην επανάχρηση των υλικών. Η επανάχρηση των υλικών αποτελεί ένα μικρό τμήμα μόνο. Η κυκλική οικονομία στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς συνδέεται  με την εισαγωγή μιας στρατηγικής επανάχρησης ιστορικών κτιρίων και τόπων με τέτοιο τρόπο που να δημιουργεί πρόσοδο αλλά και να είναι συμβατή με τον χαρακτήρα και τις αξίες της πολιτιστικής κληρονομιάς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να δημιουργούνται κεφάλαια στο πεδίο της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δηλαδή πρόσοδος και το κεφάλαιο που να μπορεί να επενδυθεί να μπορεί να προστατεύσει την πολιτιστική κληρονομιά. Η κυκλική οικονομία συζητήθηκε έντονα στο πεδίο των ιστορικών πόλεων, με τη σύμβουλο του γενικού γραμματέα του διεθνούς οργανισμού των ιστορικών πόλεων, η κυρία Αμναϊδη, ενώ στο επίκεντρο τέθηκε η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου η οποία αποτέλεσε υπόδειγμα σύμπραξης τοπικής αυτοδιοίκησης και κεντρικής διοίκησης, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του Παγκόσμιου Οργανισμού, που σήμερα αριθμεί 400 πόλεις», σχολίασε η κυρία Μοροπούλου.

Τη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 14 με θέμα “Recapturing the World in Crisis through Culture” συντόνισε ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας, και συμμετείχαν ο Καθηγητής Παναγιώτης Ροϊλός από το Πανεπιστήμιο του Harvard, η Πρόεδρος του Συνεδρίου, Καθηγήτρια Τώνια Μοροπούλου, η Πρόεδρος της Cultural Heritage Finance Alliance CHiFA, Bonnie Burnham, ο Δρ. Σπύρος Παππάς, Δικηγόρος Ευρωπαϊκών Θεμάτων, ο Δρ. Fredrik Hiebert από τη National Geographic Society, ο Επίκουρος Καθηγητής Pieter de Vries από την Ευρωπαϊκή Ένωση Εκπαίδευσης Μηχανικών SEFI, o Αντικυβερνήτης της AHEPA Hellas, Χρήστος Καραπιπέρης, ο Αναπληρωτής Καθηγητής Κώστας Θεολόγου από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και η Σοφία Ελίζα Μπουράτση, Θεωρητικός Τέχνης και Σύμβουλος Πολιτιστικών Πολιτικών, η οποία και συνόψισε τη συζήτηση.

Στη καταληκτική Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης Panel 14 με θέμα “Recapturing the World in Crisis through Culture” επισημάνθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει συμπεριλάβει στο πρόγραμμα ανασυγκρότησης τη χρηματοδότηση των Ταμείων της Εκπαίδευσης και του Πολιτισμού. Όμως από όλους τους μετέχοντες διαπιστώθηκε η ανάγκη «επαναπροσδιορισμού της Ταυτότητας του Κόσμου σε κρίση, μέσα από τον Πολιτισμό», οι μεγάλες δυνατότητες που ανέδειξε πολύπλευρα το 2ο Διεθνές Συνέδριο TMM_CH στην κατεύθυνση αυτή και τελικά πως η μεγάλη δυναμική του Πολιτισμού μπορεί να δώσει το έναυσμα της Επανεκκίνησης. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η υπογράμμιση ότι η κατακερματισμένη κοινωνία και ο άνθρωπος της κρίσης, μπορούν να ξαναβρούν την ενότητα και το νόημά τους αποκαθιστώντας την ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή, αλλά και τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από τον Πολιτισμό που έτσι επαναπροσδιορίζει την ταυτότητα του κόσμου σε κρίση.