Όλες οι μεγάλες εξελίξεις που θα θεαθούμε τα επόμενα χρόνια στον χώρο των κατασκευών, όπως ακριβώς ειπωθήκαν από τους ομιλητές του Energy Efficiency in Buildings Conference.
Με μεγάλη επιτυχία διοργανώθηκε το συνέδριο Energy Efficiency in Buildings από την BOUSSIAS Events. την Τρίτη 4 Απριλίου, στο αμφιθέατρο της ΟΤΕAcademy,. Κύριο θέμα του συνεδρίου ήταν τα μέτρα και οι τεχνοτροπίες που μπορούν να εφαρμοστούν στα σύγχρονα κτίρια, ώστε να βελτιωθεί η ενεργειακή τους απόδοση. Τα κτίρια αποτελούν έναν από τους κυριότερους παράγοντες ρύπων με αποτέλεσμα η υιοθέτηση βιώσιμων στρατηγικών σχεδιασμού να θεωρείται σήμερα επιτακτική.
Η Ελλάδα είναι γεγονός ότι έχει ένα τεράστιο και γηραιό κτιριακό απόθεμα, το οποίο πρέπει άμεσα να αναβαθμιστεί, προκειμένου να γίνει ένα σημαντικό βήμα για τη δημιουργία «πράσινων» ελληνικών πόλεων, που θα σέβονται τους πολίτες και το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου, έδωσαν το παρών σημαντικοί επαγγελματίες του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς και ακαδημαϊκοί με μεγάλη τεχνογνωσία, οι οποίοι αμφότεροι μέσα από τις ομιλίες τους, παρουσίασαν πώς θα κινηθούν τα επόμενα χρόνια οι κατασκευές, η αρχιτεκτονική και το Real Estate, τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς.
Προηγμένες τεχνολογικές προτάσεις για «έξυπνα» και αποδοτικά κτίρια
ΗΧριστίνα Μυκονίου, R&D Project Management Associate της IsZEB, εξήγησε στην παρουσίασή της ότι η εταιρεία επιδίδεται στην δημιουργία εξειδικευμένων σύγχρονων εργαλείων και στην παροχή συμβουλών για την κατασκευή ή ανακατασκευή «έξυπνων» και αποδοτικών κτιρίων, σε όλο τον κύκλο ζωής τους.
Το πρότυπο ενεργειακής πιστοποίησης IsZEB
Στη συνέχεια, έκανε αναφορά στο πρότυπο IsZEB, το οποίο είναι ένα πρότυπο για τα «έξυπνα» κτίρια μηδενικού ή θετικού ισοζυγίου.
Το συγκεκριμένο μοντέλο περιλαμβάνει διαφορετικά επίπεδα αξιολόγησης με επιμέρους τομείς το καθένα. Μακροσκοπικά, εξετάζονται η ενεργειακή αποδοτικότητα του κτιρίου, οι ιδιότητες του κελύφους, η ποιότητα του αέρα εντός των εσωτερικών χώρων, η θερμική άνεση, η δομική και αντισεισμική προστασία, η ηχορύπανση, η διαχείριση των απορριμμάτων και η επάρκεια σε ευφυή συστήματα.
Αφού αξιολογηθούν οι παραπάνω παράμετροι, μπαίνει βαθμολογία ανά επίπεδο και ανά τομέα, και διαμορφώνεται ένα τελικό IsZEB score, βάσει του οποίου δίδεται η αντίστοιχη πιστοποίηση.
Ολιστικός κτιριακός έλεγχος με εξειδικευμένα ψηφιακά εργαλεία
Η εταιρεία διαθέτει ένα πλήθος ψηφιακών εργαλείων συγκεντρωμένα στο IsZEB HUB, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην ορθή διαχείριση ενός κτιρίου καθ’ όλο τον κύκλο ζωής του. Αρχικά έχουμε το IsZEB Certify, που υπολογίζει την ευφυία ενός κτιρίου (SRI), καθώς και την ενεργειακή του απόδοση. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να χρησιμοποιήσει δεδομένα ΒΙΜ και με αυτοματοποιημένο τρόπο να κάνει τις διεργασίες του, παρέχοντας προτάσεις για την ενεργειακή απόδοση μίας κατασκευής. Έπειτα, υπάρχει το IsZEB Charge το οποίο είναι ένα σύστημα για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων.
Πιο αναλυτικά, είναι ένα σύστημα με ειδικό εξοπλισμό που συνδέεται εντός ή εκτός του φορτιστή και προσφέρει ασύρματη επικοινωνία στο διαδίκτυο.
Ακόμη, υπάρχει το ΙsZEB Assist που είναι ένα σύστημα υποστήριξης ενεργειών με τεχνολογίες AR για την επιτόπια βοήθεια με οπτικές οδηγίες, απευθείας στο φυσικό αντικείμενο των εργασιών. Εξίσου σημαντικό εργαλείο αποτελεί το IsZEB Hydrothermal, το οποίο είναι μία διαδικτυακή πλατφόρμα για τη μοντελοποίηση της θερμικής συμπεριφοράς των δομικών στοιχείων, λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση της υγρασίας και των επιμέρους υλικών.
Τέλος, έχουμε το ΙsZEB Flexify που πρόκειται για ένα σύστημα δυναμικής κτιριακής αξιολόγησης με αυτοματοποιημένο λογισμικό ευελιξίας κατασκευών, για δυνατότητα συμμετοχής σε σύστημα απόκρισης από πάροχο ή διαχειριστή δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.
Κλείνοντας την ομιλίας της η Χ. Μυκονίου, τόνισε ότι όλα τα συστήματα της εταιρείας έχουν ελεγχθεί και πιστοποιηθεί για την αποδοτικότητα τους στο πιλοτικό σπίτι IsZEB Smart Home του ΕΚΕΤΑ.
Καινοτόμα συστήματα υψηλής ενεργειακής απόδοσης ιδανικά για κάθε έργο
Ακολούθως, ο Χρήστος Γκέκας, ΑS Spec In & Academy Assistant Manager της LG Electronics, παρουσίασε προηγμένες λύσεις της εταιρείας για τον κλιματισμό, τη θέρμανση, τον εξαερισμό και την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. Πιο συγκεκριμένα, μίλησε για πολυζωνικά συστήματα τα οποία μπορούν να συνδεθούν σε μία εξωτερική μονάδα, με ανώτατο όριο τις 64 εσωτερικές συσκευές.
Θερμική άνεση σε αντίξοο περιβάλλον
Η παρουσίαση ξεκίνησε με τη νέα σειρά προϊόντων Multi Vi, η οποία διαθέτει προηγμένη τεχνολογία ψυκτικού κύκλου προσφέροντας μεγάλη εξοικονόμηση, ενώ έχει έξυπνες και αυτοματοποιημένες λειτουργίες που εξασφαλίζουν θερμική άνεση με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Τα συστήματα αυτά μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες και το μέγεθος κάθε κτιρίου, όσο περίπλοκο και αν είναι. Το Multi Vi έχει εντυπωσιακή θερμική επίδοση, αφού αποδίδει 100% σε θερμοκρασία -10 oC , ενώ μπορεί να προσφέρει σπουδαία ψύξη στο κτίριο, ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες καύσωνα που μπορεί να αγγίξουν τους 52 o C. Επιπλέον, τα μηχανήματα διαθέτουν την ειδική επίστρωση Βlack Fin, που προστατεύει τις συσκευές από την υγρασία και τη διάβρωση.
Εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και «έξυπνες» λειτουργίες
«Βασική καινοτομία αποτελεί η τεχνητή νοημοσύνη που είναι ενσωματωμένη στην πλακέτα της εξωτερικής μονάδας, καθιστώντας το σύστημα έξυπνο» υπογράμμισε ο Χ. Γκέκας. Το AI Smart Care είναι μία αυτοματοποιημένη λειτουργία η οποία βασίζεται στη μηχανική μάθηση. Με τη χρήση αποκτά εμπειρία και εξοικειώνεται με τη λειτουργία του συστήματος, βρίσκοντας λειτουργικές λύσεις που αυξάνουν την απόδοση και μειώνουν το ενεργειακό κόστος. Επίσης, με το ΑΙ Energy Management γίνεται μέτρηση και πρόβλεψη της κατανάλωσης του ρεύματος, ώστε να μην γίνεται υπέρβαση των επιθυμητών στόχων. Στις εσωτερικές μονάδες έχουν τοποθετηθεί «έξυπνοι» αισθητήρες διαρροής ψυκτικού υλικού, οι οποίοι σε περίπτωση σχετικής βλάβης στέλνουν ηχητική και οπτική ειδοποίηση στους διαχειριστές, ενώ παράλληλα κλείνουν τις βαλβίδες του κυκλώματος. Μέσω ειδικών εφαρμογών που μπορούν να εγκατασταθούν εύκολα σε κινητά, υπολογιστές και tablets είναι εφικτός ο απομακρυσμένος έλεγχος, καθώς και η λήψη δεδομένων που σχετίζονται με την ποιότητα του αέρα.
Προηγμένα συστήματα παραγωγής ζεστού νερού και εξαερισμού
Τα συστήματα LG μπορούν να συνδεθούν με τις εξωτερικές μονάδες Hydro Kit, οι οποίες δίνουν κρύο ή ζεστό νερό. Υπάρχουν τα Hydro Kit δαπέδου, τα οποία απευθύνονται κυρίως σε επαγγελματικούς χώρους και μπορούν να παράγουν τεράστιες ποσότητες ζεστού νερού από 50o C έως 80 oC, με ελάχιστο περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Αντίστοιχα, για οικιακή χρήση υπάρχουν τα Hydro Kit τοίχου που προσφέρουν ζεστό νερό έως και 50 oC. Επιπρόσθετα, ο Χ. Γκέκας παρουσίασε τους πρωτοποριακούς εναλλάκτες αέρα της εταιρείας, οι οποίοι φροντίζουν για τον εξαερισμό του κτιρίου, απορροφώντας τη θερμότητα του απορριπτόμενου αέρα με στόχο τη προστασία του περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα τροφοδοτούν τους εσωτερικούς χώρους με νωπό.
Δομικά υλικά και συστήματα διαχείρισης για τον περιορισμό των ενεργειακών δαπανών
ΟΓιώργος Κυριακίδης, CEO της PCN Materials, εξήγησε ότι η βιωσιμότητα δεν σχετίζεται μόνο με τον περιορισμό των ενεργειακών δαπανών, αλλά και με την υγιεινή ενός χώρου.
Φυσικός τρόπος για την καταπολέμηση των παθογόνων
H PCN προσφέρει στην αγορά μία καινοτόμο τεχνολογία που μπορεί να επιφέρει εξοικονόμηση ενέργειας έως και 50% στη ψύξη ενός κτιρίου και μείωση των παθογόνων οργανισμών έως και 80%, βάσει μετρήσεων που έγιναν από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η όλη διαδικασία γίνεται με φυσικό τρόπο, δίχως να παράγονται ρύποι, καθώς στηρίζεται στο φαινόμενο της φωτοκατάλυσης. Το προϊόν, εξήγησε ο Γ. Κυριακίδης, εμπεριέχει οξείδιο του τιτανίου, το οποίο έχει τροποποιηθεί κατάλληλα, ώστε να μην χρειάζεται ηλιακό φως και υπεριώδη ακτινοβολία κατά την αντίδρασή του, αλλά να λειτουργεί και με οικιακό φως, καθιστώντας το ιδανικό για εσωτερικούς χώρους. Το τιτάνιο αντιδρά με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας και τα προϊόντα που παράγονται καταστρέφουν τους μικροοργανισμούς πιο αποτελεσματικά ακόμη και από το χλώριο. Η τοποθέτηση τέτοιων υλικών σε επιφάνεια 100τμ ισοδυναμεί με 10 δέντρα.
Γκάμα προϊόντων που καλύπτει κάθε κατασκευή
Το προϊόν της PCN παράγεται σε σκόνη και σε μορφή διαλύματος, ώστε να είναι εύκολη η εφαρμογή του σε κάθε επιφάνεια. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε υφάσματα που αποτελούν κατεξοχήν εστίες μικροβίων, σε μέταλλα και ως πρόσθετο σε δομικά υλικά, όπως τσιμεντόπλακες πισινών. Εξίσου αποτελεσματικά μπορεί να τοποθετηθεί σε τζάμια και γυάλινες επιφάνειες, καθώς και σε συστήματα κλιματισμού. Σε συνεργασία με τη Vitex το υλικό έχει ενσωματωθεί σε χρώματα τοίχων. Μάλιστα, έχει γίνει πρόταση στην Ολυμπία Οδό να καλυφθεί με τον προϊόν επιφάνεια 170.000τμ σε τούνελ από την Αθήνα έως τον Πύργο. Σπουδαία συνεργασία έχει συνάψει η PNC με την Αττικό Μετρό, σύμφωνα με την οποία θα τοποθετηθούν τα προϊόντα της σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους της Γραμμής 4.
Έξυπνη διαχείριση ενέργειας με το eco structure
Είναι κρίσιμο, αναφέρει ο Αντώνης Ποθητός, Commercial Manager της Schneider Electric, οι κατασκευές να γίνουν ανθρωποκεντρικές και να διαθέτουν «έξυπνα» συστήματα που θα παράγουν πολύτιμα δεδομένα για την ορθή διαχείριση των υποδομών. Η Schneider Electric διαθέτει το ECO Structure, ένα προηγμένο σύστημα διαχείρισης, που μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στον περιβαλλοντικό αντίκτυπο ενός κτιρίου, εξοικονομώντας χρήματα και ενέργεια. Η εταιρεία διαθέτει μία ευρεία γκάμα διασυνδεδεμένων προϊόντων τα οποία είναι συμβατά με το ψηφιακό σύστημα διαχείρισης. Καθεμία από τις διασυνδεδεμένες συσκευές παράγει χρήσιμα και έγκυρα δεδομένα για το κτίριο, που συλλέγονται και αναλύονται από το πρόγραμμα. Στο Edge Control o διαχειριστής μπορεί εύκολα και σε πραγματικό χρόνο να δει την απεικόνιση των δεδομένων που σχετίζονται με την κατανάλωση ενέργειας, αλλά και τις πιθανές δυσλειτουργίες που μπορεί να παρουσιαστούν. Το software της Schneider, σύμφωνα με τον Α. Ποθητό, χρησιμοποιεί εξελιγμένο αλγόριθμο με τεχνητή νοημοσύνη, παρέχοντας 24ωρη κάλυψη. Τα δεδομένα ανεβαίνουν στο cloud και στη συνέχεια δίνονται στον πελάτη οι κατάλληλες συμβουλές για τον περιορισμό της ενεργειακής κατανάλωσης του κτιρίου.
Οικονομικά οφέλη σε νοσοκομειακές υποδομές
«Έξυπνες» λύσεις έχουν εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία στο Ωνάσειο νοσοκομείο, επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση ενέργειας έως και 15%, ποσοστό που μεταφράζεται σε 60.000 ευρώ ετησίως. Τα συστήματα που προτείνει η Schneider Electric, προσδίδουν πόντους για την απόκτηση κτιριακών ενεργειακών πιστοποιήσεων, οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για την αγοραστική αξία ενός ακινήτου.
Η αξία των ενεργειακών πιστοποιήσεων για την βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων
Στη συνέχεια στο βήμα ανέβηκε ο Ματθαίος Βλαχάκης, Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ και Διευθυντής Κτιριακών-Τεχνικών Έργων της TÜV HELLAS, μιλώντας για τη σπουδαιότητα των ενεργειακών πιστοποιήσεων. Έκανε λόγο για τη σχετική Ευρωπαϊκή οδηγία 2013/12/ΕΕ η οποία έγινε αργότερα εθνική στρατηγική με τον νόμο 4342/2015. Μάλιστα, πρόσθεσε ότι από το ΥΠΕΝ έχει εκδοθεί ένα περιεκτικός οδηγός που αναλύει βήμα- βήμα πώς θα διεκπεραιώνεται η ολοκλήρωση των ελέγχων. Το πρότυπο ISO 50001 αναφέρεται σε συστήματα ενεργειακής διαχείρισης, ενώ το ISO 50006 στους δείκτες ενεργειακής απόδοσης.
Διαδικασίες ελέγχου και ισοζύγιο ενέργειας
Κατά τον Μ. Βλαχάκη υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες ελέγχων. Η πρώτη περιλαμβάνει τα γραφεία, τις κατοικίες και τα καταστήματα, η δεύτερη τα κτίρια του τριτογενούς τομέα και η τρίτη -η οποία έχει τα πιο αυστηρά κριτήρια- τις μεγάλες βιομηχανίες με ισχύ μεγαλύτερη του 1MW. Η αξιολόγηση ξεκινά με μια πρώτη επαφή και γνωριμία με την επιχείρηση, ώστε να γίνουν κατανοητές οι δραστηριότητές της, έπειτα γίνεται συλλογή πολύτιμων δεδομένων για τον τρόπο λειτουργίας της από αξιόπιστα εργαλεία, τα οποία αφού αναλυθούν ενδελεχώς, προκύπτουν προτάσεις για την ενεργειακή βελτίωση της. Κατά αυτόν τον τρόπο διαμορφώνεται ένα ισοζύγιο ενέργειας -που αναπαρίσταται με το διάγραμμα Sankey- στο οποίο καταγράφονται όλες οι πηγές ενέργειας που χρησιμοποιεί μία βιομηχανία, καθώς και πώς δαπανάται η κάθε μία στο πλαίσιο της παραγωγικής διαδικασίας.
Επιπλέον, συντάσσεται μία ενεργειακή γραμμή βάσης με την οποία μπορούν να γίνουν ακριβείς προβλέψεις για τις μελλοντικές καταναλώσεις, ενώ με τον ενεργειακό δείκτη επίδοσης μπορεί να γίνει σύγκριση των ενεργειακών καταναλώσεων με άλλες επιχειρήσεις του κλάδου.
Τα οφέλη της βιώσιμης επιχειρηματικής στρατηγικής
«Σύμφωνα με την Οδηγία 2012/27/EE Παράρτ. VI, οι ενεργειακοί έλεγχοι βασίζονται, όπου είναι δυνατόν, σε ανάλυση κόστους κύκλου ζωής (LCCA) και όχι σε απλές περιόδους επιστροφής (SPP), προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι μακροπρόθεσμες εξοικονομήσεις, οι εναπομένουσες αξίες των μακροπρόθεσμων επενδύσεων και τα ποσοστά αναπροσαρμογής» τόνισε ο Μ. Βλαχάκης και συμπλήρωσε ότι στο μέλλον οι επενδύσεις θα βασίζονται στην εν λόγω ανάλυση.
Για να ενισχυθεί η βιωσιμότητα των κατασκευών ο κτιριοδομικός κανονισμός δίνει 10% επιπλέον δόμηση σε κτίρια με: LEED Gold, BREEAM V. Good και DGNB Silver. Οι παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας θα πρέπει να γίνονται στα πρώτα στάδια υλοποίησης ενός έργου, ιδανικά στο στάδιο σχεδιασμού, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικά και να επιφέρουν τις αντίστοιχες πιστοποιήσεις. Η TÜV υποστηρίζει το γερμανικό σύστημα πιστοποίησης DGNB, καθώς είναι το μόνο που δίνει εξίσου βαρύτητα στα περιβαλλοντικά, κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά κριτήρια.
Ακόμη, το DGNB εστιάζει στην εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων καθ’ όλο τον κύκλο ζωής του κτιρίου, γεγονός που το διακρίνει, επισήμανε ο Μ. Βλαχάκης κλείνοντας την παρουσίαση του.
Σύγχρονες στρατηγικές για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων
Οι διαδικασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με το Fireside chat μεταξύ της Στέλλας Πιερή, Architect & Partner του γραφείου Pieris Architects και του Ron Bakker, Founding Partner του γραφείου PLP Architecture. Στον εν λόγω διάλογο, οι συμμετέχοντες έχοντας μεγάλη εμπειρία στον κλάδο, εξέθεσαν όλες τις τεχνοτροπίες που μπορούν να εφαρμοστούν στον σχεδιασμό, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων.
Αξιοποίηση των οικοδομικών αποβλήτων
Πιο αναλυτικά, Ο R. Bekker, υπογράμμισε ότι οι έξυπνες συσκευές μπορούν να οργανώσουν τις λειτουργίες ενός κτιρίου, κυρίως την ψύξη και τη θέρμανση, που είναι ιδιαίτερα κοστοβόρες. Μία τάση που εφαρμόζεται στα σύγχρονα αποδοτικά κτίρια είναι η τοποθέτηση φυσικών μηχανισμών, που λειτουργούν φυσικά και αυτόματα, δροσίζοντας καθ΄ όλη τη διάρκεια της ημέρας το κτίριο. Όπως επισήμανε ο ίδιος, τεράστιο πρόβλημα αποτελεί ο τεράστιος όγκος των οικοδομικών αποβλήτων, ο οποίος συχνά αποθηκεύεται σε μάντρες μολύνοντας το περιβάλλον.
Τα δομικά υπολείμματα δεν θα πρέπει να πετιούνται, αλλά να ανακυκλώνονται, ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν σε επόμενες κατασκευές. Ήδη στην παγκόσμια αγορά υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις σε πολλά προϊόντα, γεγονός που επιφέρει ραγδαία άνοδο των τιμών. Η ανακύκλωση μπορεί να συμβάλλει στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας, επιφέροντας σημαντικό όφελος στους κατασκευαστές.
Σύμφωνα με τον ιδρυτή της PLP Architecture, η αντικατάσταση του παλαιού κτιριακού αποθέματος δεν αποτελεί βιώσιμη επιλογή, καθώς η κατεδάφιση δημιουργεί θόρυβο, τεράστιες ποσότητες σκόνης και περιττές μετακινήσεις οχημάτων, που επιβαρύνουν σημαντικά το φυσικό περιβάλλον. Στόχος είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων μέσω μίας προσεγμένης αρχιτεκτονικής μελέτης, αξιοποιώντας τα υφιστάμενα δομικά υλικά του οικοδομήματος.
Για να προσδιοριστεί αν ένα project πρέπει να υλοποιηθεί ή όχι, θα πρέπει να υπολογιστούν με ακρίβεια οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που θα παραχθούν κατά την κατασκευαστική διαδικασία και ο όγκος των πρώτων υλών που θα απαιτηθεί. «Χρέος του αρχιτέκτονα είναι να αρνείται στους πελάτες του την ολοκλήρωση έργων, που δεν κρίνονται αποδοτικά» είπε ο R. Bekker κλείνοντας την ομιλία του.
Βιώσιμη προσέγγιση και κοινωνικοί παράμετροι
Με τη σειρά της η Σ. Πιερή, σημείωσε πως το γραφείο της έχει μεγάλη εμπειρία στον σχεδιασμό κτιρίων με μηδενικές εκπομπές άνθρακα και χώρων γραφείων με υψηλή ενεργειακή απόδοση.
Πρόβλημα στην χώρα μας αποτελεί, κατά την ίδια, το δυσβάστακτο κόστος των Ιοt, καθιστώντας τα αποτρεπτικά για τους περισσότερους κατασκευαστές. Εξίσου σημαντικές δυσκολίες συναντήθηκαν και σε περιπτώσεις έργων που η Pieris Architects προσπάθησε να τα ολοκληρώσει με υλικά που είναι καθαρά ανακυκλωμένα. Είναι σημαντικό να αξιοποιούνται στο έπακρο τα οικοδομικά απόβλητα μέσω της ανακύκλωσης και να μην σπαταλούνται ασκόπως.
Πρέπει να ενταχθεί στην ελληνική νοοτροπία, ότι ένα κτίριο δεν αξιολογείται μόνο βάσει του κόστους του, αλλά και με τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό του αντίκτυπο. Κάθε κατασκευή θα πρέπει να ενσωματώνεται αρμονικά στο αστικό ή φυσικό περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται, χωρίς να το αλλοιώνει ή να το καταστρέφει.
Για τον λόγο αυτό ένα έργο πρέπει να υιοθετεί φυσικά στοιχεία, κάτι το οποίο συμβαίνει σε περιορισμένο βαθμό στις περισσότερες περιπτώσεις, κυρίως με μικρές εστίες πρασίνου στα αίθρια ή στους διαδρόμους μεταξύ των γραφείων. Κλείνοντας, η Σ. Πιερή διευκρίνισε πως με τη χρήση των καινοτόμων τεχνολογιών και τον υπολογισμό των κοινωνικών παραμέτρων, μπορούν να σχεδιαστούν κτίρια που θα είναι πλήρως φιλικά για τον άνθρωπο και τον πλανήτη.
Το μέλλον της ενεργειακής αναβάθμισης των κατασκευών στην Ελλάδα
Στο ακόλουθο πάνελ συμμετείχαν ο Άγης Παπαδόπουλος, Καθηγητής Ενεργειακών Συστημάτων στο τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ και Πρόεδρος του ΕΥΑΘ, ο Χάρης Δούκας, Αναπληρωτής Καθηγητής στη σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΕΜΠ, ο Βαγγέλης Μαρινάκης, Επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ και η Μαργαρίτα Ασημακοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εφαρμοσμένης Φυσικής ΕΜΠ, ενώ συντονίστρια του πάνελ ήταν η Ντένια Κολοκοτσά, Κοσμήτορας στη σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Η ενεργειακή φτώχεια στη νότια Ευρώπη
Ο Χ. Δούκας, υπογράμμισε ότι η ενεργειακή φτώχεια είναι πολύ έντονη στην Νότια Ευρώπη, με την Ελλάδα να κατέχει τα πρωτεία τα τελευταία χρόνια. Αναμφίβολα, τα προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ» βοηθούν την κατάσταση, αλλά δεν αποτελούν ουσιαστική λύση, καθώς το κόστος της ενεργειακής αναβάθμισης παραμένει ιδιαίτερα υψηλό για τον μέσο πολίτη. Στην Ευρώπη έχει ξεκινήσει πιλοτικά ένα πρόγραμμα -στο οποίο συμμετέχει και το πανεπιστήμιο- όπου καταρτισμένοι σύμβουλοι εντοπίζουν τους ενεργειακά φτωχούς και τους παρέχεται δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα. Στο πρόγραμμα αυτό έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα εκατοντάδες νοικοκυριά.
Κτιριακό απόθεμα προς εκμετάλλευση
Ο Α. Παπαδόπουλος τόνισε ότι η χώρα μας καλείται μέχρι το 2030 να μειώσει τις δαπάνες ενέργειας του κατασκευαστικού τομέα. Στο πλαίσιο αυτό ξεκίνησε η εκ βάθρων ανακατασκευή του κτιρίου του ΕΥΑΘ στη Θεσσαλονίκη, που αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιούλιο. Τοποθετήθηκε στο υφιστάμενο κτίριο ηλιοπροστασία, νέα συστήματα κλιματισμού, μόνωση και ενισχύθηκε ο καταπονημένος φέροντας οργανισμός. Το κτίριο θα είναι ενεργειακής κατηγορίας Α, μίας και δεν ήταν εφικτό να γίνουν επιπλέον παρεμβάσεις. Τέλος, υποστήριξε ότι η Ελλάδα έχει τεράστιο κτιριακό απόθεμα που μπορεί να εκμεταλλευθεί άμεσα.
Εξοικονόμηση και τεχνολογία
Η Ν. Κολοκοτσά έκανε λόγο για το ερευνητικό πρόγραμμα αναβάθμισης κτιρίων Zero Plus, που ξεκίνησε το 2015. Στο πλαίσιο αυτού, κατασκευάστηκαν 4 πιλοτικά έργα στην Ιταλία, την Κύπρο, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ειδικότερα, στο συγκρότημα κατοικιών της Ιταλίας τοποθετήθηκαν φωτοβολταϊκά, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες και σύγχρονα συστήματα διαχείρισης ενέργειας. Τα αποτελέσματα μετά από μετρήσεις 2 ετών ήταν εντυπωσιακά, καθώς καταγράφηκε θετικό ισοζύγιο ενέργειας και μείωση του αρχικού κόστους επένδυσης κατά 24%.
Ένα ολιστικό σχέδιο ανακατασκευής
Η Μ. Ασημακοπούλου μίλησε για το έργο Projetone, στο πλαίσιο του οποίου ανακαινίστηκε ένα κτίριο φοιτητικών εστιών στην περιοχή του Ζωγράφου. Στόχος ήταν η ενεργειακή αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιρίου και η στατική του ενίσχυση, δίχως να χρειαστεί να κατεδαφιστεί. Όλες οι παρεμβάσεις έγιναν μέσω ενός εξωσκελετού, με σκοπό να βελτιωθεί αισθητικά το οίκημα, αλλά και να μεγαλώσει ο εσωτερικός χώρος των εστιών κατά 1,5 μέτρο σε κάθε πλευρά. Πλέον, κάθε δωμάτιο θα έχει ιδιωτικό μπάνιο, ενώ στο κτίριο τοποθετήθηκαν φωτοβολταϊκά και σύγχρονα συστήματα ψύξης-θέρμανσης. Για τις εργασίες, χρησιμοποιηθήκαν σε ανακυκλωμένη μορφή υλικά του υπάρχοντος οικοδομήματος.
Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης
Ο Β. Μαρινάκης εξέθεσε ότι συχνό είναι και το φαινόμενο κλειστών συστημάτων, που δεν δίνουν πρόσβαση στα δεδομένα τα οποία συλλέγουν για νέες υπηρεσίες και λειτουργίες.
Το Energy Home System, εμπεριέχει πλήθος μετρητών και αισθητήρων, πλήρως απαραίτητων για ένα «έξυπνο» κτίριο. Μέσω μίας ειδικής εφαρμογής, μπορεί να γίνει διαρκής παρακολούθηση της κατανάλωσης και της παραγωγής ενέργειας, έλεγχος του φωτισμού και των υπόλοιπων συσκευών. Μάλιστα, διαθέτει μία λειτουργία η οποία ενημερώνει τον χρήστη για το ποιες συσκευές είναι ιδιαίτερα κοστοβόρες και προτείνει το κλείσιμο τους, χειροκίνητα ή αυτοματοποιημένα.
Κοινωνικοπεριβαλλοντική προσέγγιση στον σχεδιασμό των υποδομών
Στο επόμενο πάνελ έλαβαν μέρος ο Julian Lipscombe, διευθυντής στην Bennetts Associates, η Xristina Argyros διευθύντρια στην Neiheiser Argyros, ο Θωμάς Δοξιάδης, ιδρυτής της Doxiadis+, ενώ συντονίστρια του πάνελ ήταν η Sandra Bär, Head of Sustainability της DIMAND.
Ενσωμάτωση της βιώσιμης κουλτούρας στο περιεχόμενο του κτιρίου
ο J. Lipscombe υποστήριξε ότι πρέπει να υπάρχει άμεση σύνδεση της κουλτούρας με το κλίμα και το περιεχόμενο του κτιρίου. Η ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών και ο μακροσκοπικός σχεδιασμός αποτελούν τα κλειδιά για μία πιο βιώσιμη προσέγγιση.
Στην συνέχεια ο J. Lipscombe, παρουσίασε το Syggrou Office Complex, στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν τοπικά υλικά, ενώ αποτελείται κατά 40% από γυαλί. Διαθέτει σύγχρονο σύστημα ψύξης, το οποίο εξοικονομεί σημαντικό ποσοστό ενέργειας το καλοκαίρι, και ενεργειακή πρόσοψη. Το συγκρότημα γραφείων στη Συγγρού είναι ένα από τα ελάχιστα κτίρια που έχει λάβει στην Ελλάδα πιστοποίηση LEED Platinum.
Ανανέωση κτιριακού αποθέματος μέσω ανακατασκευής
Η Χ. Argyros παρουσίασε την ανακατασκευή ενός κτιρίου γραφείων στο Μαρούσι, το οποίο ήταν για χρόνια εγκαταλελειμμένο. Για την βέλτιστη διαχείριση του project, το έργο χωρίστηκε σε 12 μέρη, τα οποία στην πορεία ενώθηκαν. Σήμερα, στο πίσω μέρος του οικοδομήματος η πρόσοψη διαθέτει ποικιλία χρωμάτων που προσδίδουν ζωντάνια, ενώ η μπροστινή όψη είναι πιο αυστηρή και συμπαγής. Περισσότερη βαρύτητα δίδεται στον πύργο, που αποτελεί την κύρια είσοδο του κτιρίου. Στην οροφή έχουν τοποθετηθεί πράσινα δώματα και στο κέντρο της υπάρχει μία ξύλινη πέργκολα ιδανική για events. Στο εσωτερικό δημιουργήθηκαν επιπλέον ανοίγματα και υπερυψώθηκαν τα ταβάνια. Κλείνοντας, η Χ. Argyros υπογράμμισε ότι με σχετικά οικονομικό προϋπολογισμό είναι εφικτό να κατασκευαστούν ενεργειακά αποδοτικά κτίρια.
Συνδυασμός φύσης και ανθρωπίνων παρεμβάσεων
Σύμφωνα με τον Θ. Δοξιάδη, η σύγχρονη αρχιτεκτονική αναζητά δυναμικές λύσεις και φυσικά συστήματα τα οποία θα αυτοσυντηρούνται. «Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το green washing και η εμπορευματοποίηση των βιώσιμων στρατηγικών» σημείωσε ο ιδρυτής του γραφείου Doxiadis+. Στο Marina Tower έγινε προσπάθεια ενσωμάτωσης στοιχείων πρασίνου στην πρόσοψη.
Ο σχεδιασμός του πύργου τον καθιστά τον πρώτο πράσινο ουρανοξύστη στην χώρα μας. Γενικότερα στον χώρο του Ελληνικού, διατηρήθηκαν στοιχεία του παλαιού αεροδρομίου, δείχνοντας σεβασμό στην ιστορία του τόπου. Πιο συγκεκριμένα στο Experience Park επαναχρησιμοποιήθηκαν τα υλικά του χώρου για την κατασκευή οδών και καθισμάτων, εξοικονομώντας πολύτιμες πρώτες ύλες και ενέργεια.
«Εξίσου σημαντικός είναι και ο κοινωνικός αντίκτυπος του έργου, διότι το Ελληνικό είναι και θα γίνει ακόμη πιο έντονα ένας τόπος συνάντησης και ψυχαγωγίας για όλους του πολίτες» εξέφρασε ο Θ. Δοξιάδης.
Η συμβολή του facility management στην ενεργειακή απόδοση
Εξέχοντα ρόλο στην αποδοτικότητα ενός κτιρίου δεν έχει μόνο ο σχεδιασμός του, αλλά και η μετέπειτα διαχείριση του από τους χρήστες, διευκρίνισε η Sandra Bär. Οι τεχνολογίες αιχμής μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στον ορθό σχεδιασμό και στη σωστή διαχείριση των κτιρίων. Σημαντικές πληροφορίες για βιώσιμες παρεμβάσεις μπορούμε να αντλήσουμε από τα δεδομένα παλαιών κατασκευών, καθώς και από στοιχεία που συλλέγουν οι εξειδικευμένοι αισθητήρες και οι έξυπνες συσκευές. Πλέον, για τη διαχείριση των ακινήτων υπάρχουν εφαρμογές που επισημαίνουν πότε και που πρέπει να γίνει κάποια συντήρηση, μετρούν αναλυτικά την κατανάλωση ενέργειας, προτείνουν βελτιωτικές λύσεις, επιτρέπουν τον απομακρυσμένο έλεγχο και κρατούν πλήρες αρχείο του ιστορικού του οικοδομήματος.
Επιταχύνοντας τις διαδικασίες ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων
Στο πάνελ που θα παρουσιάσουμε, συμμετέχουν ο Andrew Knight, Global Data & Tech Lead της RICS, o Stephen Richardson, Director – Europe, World Green Building Council, o Lee Layton Director of Operational Real Estate Research στη Colliers, Hugh Garnett, Senior Program Manager – Real Estate στο Institutional Investors Group on Climate Change, η Paula Booras Asset Management Director της Delfi Partners και ο Dirk Paelinck, Chairman of the European PropTech Association, ενώ συντονιστές στο πάνελ ήταν ο Franco Faraudo Co-Founder στη Propmodo και ο Vincent Dermody, Chief Innovation & Technology Officer στη Sunio One.
O εκδημοκρατισμός απαιτεί μείωση του κόστους
«Βασική προϋπόθεση για τον εκδημοκρατισμό των proptech είναι η μείωση του κόστους των προηγμένων τεχνολογιών, ώστε κάθε κτίριο να καταστεί έξυπνο και αποδοτικό» υπογράμμισε ο Α. Knight και συμπλήρωσε πως «κάνοντας ένα ακίνητο βιώσιμο, αυξάνεται η αγοραστική του ισχύς. Η αξία μίας κατασκευής θα προσδιορίζεται από μετρήσιμα δεδομένα που θα καταγράφουν εξειδικευμένοι αισθητήρες και δεν θα επαρκεί μόνο η ενεργειακή πιστοποίηση».
Δυσβάστακτο το κόστος για την ενεργειακή αναβάθμιση
Η Ευρώπη έχει θέσει υψηλούς στόχους για την βιωσιμότητα των κτιρίων, γεγονός που θα επηρεάσει ιδιαίτερα τους μικροϊδιοκτήτες, είπε η P. Booras. Οι χρηματοδοτήσεις που θα δοθούν για την ενεργειακή αναβάθμιση των οικοδομημάτων, θα είναι προσβάσιμες κατά κύριο λόγο από τις μεγάλες εταιρείες. Μέχρι το 2033 θα πρέπει να αναβαθμιστούν ενεργειακά όλες οι κατοικίες, κάτι το οποίο θα είναι οικονομικά δυσβάστακτο για τους ιδιοκτήτες. Στη συνέχεια, η ίδια πρότεινε να δοθούν χρηματοδοτήσεις, οι οποίες θα αποπληρώνονται σταδιακά από τα οφέλη της ενεργειακής εξοικονόμησης.
Τα proptech εκτινάσσουν την αξία των ακινήτων
H. Garnett επισημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση στην αγορά για πιστοποιημένα κτίρια, παρά το αυξημένο κόστος τους. Όσο πιο «έξυπνο» και αποδοτικό είναι ένα ακίνητο, τόσο μεγαλύτερη είναι και η αξία του. Συνεπώς έχει αναδυθεί μία νέα τάση, κατά την οποία οι επενδυτές αγοράζουν παλαιά οικοδομήματα, τα ανακαινίζουν και έπειτα τα ενοικιάζουν ή τα μεταπωλούν με μεγάλα κέρδη. Καθοριστική για το Real Estate είναι η ύπαρξη αξιόπιστων δεδομένων, που καθορίζουν την απόδοση του κτιρίου και κατ΄ επέκταση την αξία του.
Οι αποφάσεις στον χώρο του Real Estate λαμβάνονται ύστερα από καταγραφή της συμπεριφοράς των προτιμήσεων του αγοραστικού κοινού, ώστε να αποφεύγονται τα κοστοβόρα επιχειρηματικά λάθη, αναφέρει ο L. Layton. Καίριο πρόβλημα για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων αποτελούν οι χρήστες, οι οποίοι δεν έχουν μυηθεί στην οικολογική συνείδηση
Ανάγκη για βιώσιμη χρηματοδότηση
Ο Stephen Richardson, υποστήριξε ότι αρχίζουν να διαδίδονται τα «πράσινα» δάνεια, τα οποία έχουν χαμηλό επιτόκιο, ενώ μεγάλη απήχηση φαίνεται να έχουν τα ESCO Contracts. Τα οφέλη της ενεργειακής εξοικονόμησης χρησιμοποιούνται για την αποπληρωμή του δανείου, με σπουδαία οφέλη για την κοινωνία και το περιβάλλον. Είναι κρίσιμο τα επόμενα χρόνια να καθιερωθεί ένας βιώσιμος τρόπος χρηματοδότησης, που θα απευθύνεται στο ευρύ κοινό
Proptech και real estate
Σύμφωνα με τον D. Paelinck, ως proptech ορίζονται όλα τα εργαλεία αιχμής που σχετίζονται με τη διαχείριση των ακινήτων και έχουν στόχο την αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου και της ποιότητας ζωής του χρήστη, καθώς και την καταμέτρηση των ενεργειακών δαπανών, που αποσκοπούν στην καλύτερη λειτουργία του ακινήτου. Τα επόμενα χρόνια, οι χρηματοδοτήσεις θα εγκρίνονται με βάση την βιωσιμότητα ενός project και τα proptech μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά σε αυτό.
Λύσεις για τη διαχείριση του υψηλού κόστους ανακατασκευής
Στο πάνελ που ακολουθεί, έλαβαν μέρος ο Ευθύμιος Μπακογιάννης Γ.Γ. Χωροταξίας/Πολεοδομίας ΥΠΕΝ, ο Αντώνης Ζαπουνίδης, Αντιπρόεδρος ΠΣΕΜ, ο Ιωάννης Λαδόπουλος, Αντιπρόεδρος ΣΕΓΜ, ο Χρήστος Λούσης, Πρόεδρος ΠΟΕΒΥ, ο Δημήτρης Παπαστεργίου, Δήμαρχος Τρικκαίων και Πρόεδρος ΚΕΔΕ και ο Στράτος Παραδιάς, Πρόεδρος ΠΟΜΙΔΑ, ενώ συντονιστής του πάνελ ήταν ο Αρμόδιος Γιαννίδης, CEO της Vitex και Πρόεδρος ΣΕΧΒ.
Αναβάθμιση κάθε κατοικίας έως το 2033
Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το κόστος της ενεργειακής αναβάθμισης, το οποίο εκτιμάται στα 1000 ευρώ ανά τμ σημείωσε ο Σ. Παραδιάς. Προγράμματα ενίσχυσης όπως το «Εξοικονομώ» δεν μπορούν να καλύψουν δαπάνες τέτοιου βεληνεκούς. Στα πλάνα είναι να εκδοθεί διαβατήριο ανακαίνισης κτιρίου, το οποίο θα εμπεριέχει πληροφορίες για την ενεργειακή του απόδοση και τις παρεμβάσεις που είναι προγραμματισμένες να γίνουν. Όσα κτίρια δεν συμμορφωθούν με τις ευρωπαϊκές διατάξεις δεν θα μπορούν να ενοικιαστούν ή να πωληθούν. Συνεπώς, κατά τον Σ. Παραδιά, πρέπει να υπάρξουν επιπλέον μέτρα χρηματοδότησης για να γίνει εφικτή η εφαρμογή των οδηγιών.
Χρηματοδοτήσεις για την επόμενη δεκαετία
Το κόστος για την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας είναι μεγάλο και για αυτό η κυβέρνηση δίνει πολεοδομικά κίνητρα εξήγησε ο Ε. Μπακογιάννης. Πιο αναλυτικά, προσφέρει αυξημένο συντελεστή δόμησης σε κτίρια της κατηγορίας Α+, πλεονέκτημα που μπορεί να αντισταθμίσει το αρχικό κόστος επένδυσης. Μεγάλο πρόβλημα αποτελούν τα υφιστάμενα οικοδομήματα, τα οποία είναι ιδιαιτέρως παλαιά. Είναι αναγκαίο να βρεθούν χρηματοδοτήσεις στις οποίες θα εμπλέκονται και οι τράπεζες.
Εξετάζεται μία μορφή δανειοδοτήσεων, κατά την οποία το δάνειο αποπληρώνεται από τα ενεργειακά οφέλη. Το μόνο βέβαιο, είπε ο Γενικός Γραμματέας, είναι ότι τα επόμενα 7-10 χρόνια θα δοθούν σημαντικές επιδοτήσεις που θα ανακουφίσουν τους πολίτες.
Παραδείγματα βιώσιμου σχεδιασμού
Ο Δ. Παπαστεργίου εξέθεσε ως παραδείγματα βιώσιμου σχεδιασμού, το πρώτο παθητικό νηπιαγωγείο και την ανακαίνιση του 5ο Δημοτικού σχολείου στα Τρίκαλα και την περίπτωση του παλαιού αρχοντικού που μετατράπηκε σε μουσείο με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα ενεργειακής απόδοσης. Τέλος, τόνισε την αξία της επαναχρησιμοποίησης των υφιστάμενων κτιρίων, έναντι της κατεδάφισής τους.
Συνολική αναβάθμιση των υποδομών
Σύμφωνα με τον Ι. Λαδόπουλο η ενεργειακή αναβάθμιση και η συμμόρφωση στην Ευρωπαϊκή οδηγία αποτελεί μονόδρομο. Σημαντική πρωτοβουλία αποτέλεσε η ενεργειακή αναβάθμιση από το ΤΑΙΠΕΔ 80 νοσοκομείων και 186 κέντρων υγείας σε όλη την ελληνική επικράτεια, καθώς τέθηκαν για πρώτη φορά ζητήματα στατικής επάρκειας και πυροπροστασίας. «Η χώρα έχει την απαιτούμενη τεχνογνωσία και οι μηχανικοί μπορούν άνετα να ανταπεξέλθουν στα νέα κατασκευαστικά δεδομένα» επεσήμανε ο αντιπρόεδρος του ΣΕΓΜ.
Ο Χ. Λούσης υπογράμμισε τη σημασία που έχουν τα υαλοπετάσματα στην εξοικονόμηση της ενέργειας. Χαρακτηριστικά υποστήριξε ότι τα ενεργειακά κουφώματα 3ης γενιάς, θα μπορούσαν μέσα σε ένα χρόνο να αποσβέσουν το κόστος τοποθέτησής τους, μέσω της σημαντικής εξοικονόμησης χρημάτων που θα επιφέρουν στη θέρμανση και στην ψύξη του κτιρίου.
Έλλειψη εργατικού δυναμικού
«Υπάρχει στην αγορά μεγάλη ζήτηση για μονωτές», δήλωσε ο Α. Ζαπουνίδης. Ωστόσο υφίσταται μεγάλη έλλειψη προσωπικού, διότι πολλά συνεργεία σταματήσαν να λειτουργούν την περίοδο της πανδημίας, ενώ αρκετά δεν είναι πιστοποιημένα. Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» εκτίναξε τη ζήτηση, δίχως να είναι επαρκώς έτοιμος ο κλάδος. Κλείνοντας, ο αντιπρόεδρος του ΠΕΣΜ εξήγησε ότι η βιωσιμότητα ενός κτιρίου σχετίζεται με τη θερμική άνεση, τον μηχανικό εξαερισμό και την ποιότητα αέρα μέσα στον χώρο.