Σημαντικές ρυθμίσεις και μεταβολές επίκεινται στο νομοθετικό πλαίσιο που αφορά στη βιομηχανία των χρωμάτων και το Build συζήτησε για αυτές με τον Δρ. Ευριπίδη Τσαούσογλου, Managing Director του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Χρώματος.
Ο κ. Τσαούσογλου στάθηκε, επίσης, στις νομοθετικές αλλαγές που έρχονται με κατεύθυνση προς τη βιωσιμότητα των χρωμάτων αλλά και στα κενά που υπάρχουν τώρα στη νομοθεσία για αυτά.
Σε τι αφορούν οι επικείμενες νομοθετικές ρυθμίσεις και μεταβολές που αφορούν στα χρώματα;
Η νομοθεσία που διέπει την παραγωγή και χρήση χημικών ουσιών και μειγμάτων (συμπεριλαμβανομένων επιχρισμάτων και μελανιών) αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς. Το νομοθετικό πλαίσιο προέρχεται ως επί το πλείστον από την Ευρωπαϊκή Ένωση με άμεση εφαρμογή στην Ελλάδα καθώς πρόκειται για κανονισμούς (regulations), δηλαδή δεσμευτικές νομοθετικές πράξεις που πρέπει να εφαρμόζονται στο σύνολό τους σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ορισμένες από τις βασικότερες επερχόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις είναι οι εξής:
Μικροπλαστικά
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ολοκληρώνει επί του παρόντος τον κανονισμό για τα πρωτογενή μικροπλαστικά (αυτά που προστέθηκαν σκόπιμα). Για τα επιχρίσματα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νέες απαιτήσεις αναφοράς και επισήμανσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται επίσης σε μέτρα για τη μείωση των δευτερογενών μικροπλαστικών (αυτών που προστέθηκαν ακούσια ή δημιουργούνται λόγω φθοράς), τα οποία ενδέχεται να περιλαμβάνονται επίσης σε χρώματα και επιχρίσματα. Αφορά κυρίως στις ρητίνες.
– Πρόταση περιορισμού πολυφθοροαλκυλικών ουσιών
Η πρόταση περιορισμού υποβλήθηκε στον ECHA στις 13/1/2023. Στόχος του είναι να μειώσει τις εκπομπές PFAS στο περιβάλλον και να καταστήσει τα προϊόντα και τις διαδικασίες ασφαλέστερα για τους ανθρώπους. Αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το 2025 ή το 2026. Αφορά κυρίως σε ορισμένα χρωστικά πιγμέντα. Επίσης, οι διαρκείς αλλαγές στην ταξινόμηση των χημικών ουσιών ως προς την επικινδυνότητά τους, λόγω νέων ερευνών και αποτελεσμάτων, δημιουργεί συνεχώς αλλαγές στην χρήση τους και την ανάγκη για νέες πρώτες ύλες φιλικότερες ως προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Οι αλλαγές αυτές είναι τακτικότατες.
Θα επέλθουν νομοθετικές μεταβολές και ρυθμίσεις σχετικές με τη βιωσιμότητα των χρωμάτων;
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal) αποσκοπεί στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, μια κυκλική οικονομία και μια κοινωνία ελεύθερη από τοξικά έως το 2050. Ασφαλή και βιώσιμα από τον σχεδιασμό (SSbD) υλικά και χημικά είναι η βασική προσέγγιση πρόληψης στο πλαίσιο της Στρατηγικής Χημικών για την Αειφορία και την φιλοδοξία για μηδενική ρύπανση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Το SSbD είναι μια στρατηγική προσέγγιση για την ανάπτυξη και αξιολόγηση νέων χημικών ουσιών και υλικών και την αξιολόγηση των υπαρχόντων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) ανέπτυξε ένα πλαίσιο για να αξιολογήσει εάν μια χημική ουσία ή υλικό μπορεί να θεωρηθεί SSbD, πλαίσιο που παρέχει μια προσέγγιση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των κινδύνων, των περιβαλλοντικών και κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων.Παράλληλα, η Οδηγία οικολογικού σχεδιασμού για αειφόρα προϊόντα (ESPR) θα αντικαταστήσει την τρέχουσα Οδηγία οικολογικού σχεδιασμού, εισάγοντας περισσότερα κριτήρια οικολογικού σχεδιασμού για ένα ευρύτερο φάσμα προϊόντων. Στόχος, να καταστήσει τα βιώσιμα προϊόντα τον κανόνα στην αγορά της ΕΕ. Ο οικολογικός σχεδιασμός ελαχιστοποιεί τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του κύκλου ζωής ενός προϊόντος μέσω σχεδιαστικών λύσεων που βασίζονται σε περιβαλλοντικά δεδομένα.
Ακόμη, στις 30/3/2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια ευρείας εμβέλειας πρόταση ESPR, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ψηφιακού διαβατηρίου προϊόντος (DPP) της ΕΕ. Τώρα βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για έγκριση στη νομοθετική διαδικασία. Το ESPR θα μπορούσε να αρχίσει να εφαρμόζεται από το 2024. Επιπλέον, η Εκτεταμένη Ευθύνη Παραγωγού (EPR) είναι μια προσέγγιση πολιτικής που αναθέτει στους παραγωγούς την ευθύνη για το τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τόσο οικονομική όσο και λειτουργική ευθύνη. Οι παραγωγοί υποχρεούνται να παρέχουν χρηματοδότηση ή/και υπηρεσίες που βοηθούν στη διαχείριση καλυπτόμενων προϊόντων μετά τη φάση χρήσης.
Σήμερα, τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ διαθέτουν συστήματα EPR, μα η οδηγία για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας υποχρεώνει όλα τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν συστήματα EPR για τις συσκευασίες έως το 2024. Η οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα έχει εισαγάγει γενικές ελάχιστες απαιτήσεις για τη βελτίωση της εναρμόνισης, την αύξηση της διαφάνειας και του κόστους-αποτελεσματικότητα, λογοδοσία και καλύτερη επιβολή των υποχρεώσεων EPR σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, η οικολογική διαφοροποίηση των τελών EPR έχει καταστεί υποχρεωτική με σκοπό την ενίσχυση της δυνατότητας ανακύκλωσης.
Στις νομοθετικές μεταβολές που αφορούν στα χρώματα περιλαμβάνονται και τα παρακάτω:
Πρόταση για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας
Τον Νοέμβριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε την αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Η πρόταση στοχεύει στη μείωση των απορριμμάτων συσκευασίας στην Ευρώπη και στην προώθηση εναλλακτικών λύσεων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. Ο κανονισμός για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας τώρα επανεξετάζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Product Environmental Footprint (PEF)
Η μεθοδολογία PEF επιτρέπει την καλύτερη σύγκριση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης του κύκλου ζωής και έχει δοκιμαστεί σε 24 πιλοτικές κατηγορίες υλικών σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων, σε μια πιλοτική φάση τεσσάρων ετών που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2013. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο για τα χρώματα συμμετείχε στην πιλοτική φάση με τα οικοδομικά χρώματα
Χρωματοπωλεία
Βάσει του νόμου 4819/2021, από 1/1/2024 τα απόβλητα από χρώματα και βερνίκια θα συλλέγονται υποχρεωτικά στα χρωματοπωλεία. Οι φορείς λειτουργίας των χρωματοπωλείων υποχρεούνται να οργανώσουν τη συλλογή των αποβλήτων σε κατάλληλους περιέκτες, εντός των χώρων λειτουργίας τους. Οι ΟΤΑ α’ βαθμού θα μεριμνούν για τη συλλογή και μεταφορά των απόβλητων. Αυτός ο νόμος αναμένεται να προκαλέσει αναστάτωση, ειδικά στα συνοικιακά χρωματοπωλεία που ο διαθέσιμος χώρος είναι περιορισμένος.
Πώς επηρεάζουν οι νέες νομοθετικές ρυθμίσεις τις ελληνικές επιχειρήσεις χρωμάτων;
Δημιουργείται ένα νέο τοπίο για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Οι συνεχείς αλλαγές της νομοθεσίας, με σκοπό την ενεργειακή ουδετερότητα και την ασφάλεια ανθρώπων και περιβάλλοντος, ωθούν τις εταιρείες στη δημιουργία τμημάτων που θα ασχολούνται αποκλειστικά με την εναρμόνιση με τις νέες νομοθεσίες. Τα νέα τμήματα ή οι εξωτερικές συνεργασίες, μαζί με τα κόστη των αναλύσεων και τις απαραίτητες πιστοποιήσεις, αναμένεται να αυξήσουν τα λειτουργικά έξοδα των εταιρειών. Υπάρχουν φόβοι, ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα δυσκολευτούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις νέες εξελίξεις.
Σε ποια σημεία του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου για τα χρώματα εντοπίζετε κενά;
Κατ’ αρχάς, ενδέχεται να υπάρχουν κενά στην εναρμόνιση των κανονισμών σε διάφορες περιοχές, δημιουργώντας προκλήσεις για τους παγκόσμιους κατασκευαστές επιχρισμάτων – απαιτείται μεγαλύτερη διεθνής συνεργασία και τυποποίηση. Επίσης, η ταχεία πρόοδος στις τεχνολογίες επιχρισμάτων μπορεί να ξεπεράσει τους υπάρχοντες κανονισμούς – οι ρυθμιστικοί φορείς θα πρέπει να προσαρμόζονται στις νέες εξελίξεις για να διασφαλίζουν τόσο την καινοτομία όσο και την ασφάλεια. Ακόμη, οι κανονισμοί πρέπει να είναι σαφείς, ώστε οι κατασκευαστές να μπορούν εύκολα να κατανοήσουν και να συμμορφωθούν. Τέλος, η διασφάλιση της συμμόρφωσης και η επιβολή των κανονισμών μπορεί να είναι πρόκληση και ίσως να απαιτούνται ισχυρότεροι μηχανισμοί επιβολής για την αποτροπή της μη συμμόρφωσης.
Είναι επαρκές το νομοθετικό πλαίσιο για τη σήμανση και τη συσκευασία των προϊόντων βαφής;
Η βασική νομοθεσία σχετικά με την σήμανση των επιχρισμάτων (μείγματα ουσιών) είναι παγιωμένη εδώ και χρόνια, ενώ τακτικά εκδίδονται αναθεωρήσεις σχετικά με νέες έρευνες για τις χημικές ουσίες που περιέχουν. Η επισήμανση των επιχρισμάτων καλύπτεται από πολλούς κανονισμούς και είναι επαρκέστατη. Βέβαια, οι πρόσφατες συζητήσεις για να γίνουν οι γραμματοσειρές μεγαλύτερες δημιουργούν έναν πρόσθετο προβληματισμό, καθώς σε μικρές συσκευασίες (συνηθισμένες στο do it yourself) η ετικέτα δεν θα χωρά όλη την πληροφορία. Ως Ινστιτούτο, θα προτείναμε την ευαισθητοποίηση των ιδιωτών και των επαγγελματιών, που οφείλουν να διαβάζουν και να κατανοούν την υπάρχουσα πληροφορία στις ετικέτες, καθώς παρατηρείται ότι σπανίως γίνεται αυτό.
Πρώτη δημοσίευση της είδησης στο καθημερινό newsletter Build