Πότε παραδίδεται το τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας ενεργειακό έργο που αφορά όχι μόνο τα Βαλκάνια, αλλά και ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, εξασφαλίζοντας ενεργειακή ασφάλεια.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αναζωπύρωσε την ενεργειακή κρίση και αποκάλυψε την έκθεση της Ευρώπης στις ενεργειακές πηγές της Ρωσίας. Την ίδια στιγμή, όμως, έδρασε ως καταλύτης εξελίξεων προκειμένου να δρομολογηθούν οι απαραίτητες πρωτοβουλίες για το… κόψιμο του ομφάλιου λώρου με τη ρωσική ενεργειακή Gazprom. Σε αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνεται η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως παρουσιάστηκε από τον αντιπρόεδρο της Ευρ. Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς και την Επίτροπο Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, του REPowerEU που προβλέπει τον περιορισμό κατά 2/3 των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Πλέον, περισσότερο από ποτέ, η αναζήτηση εναλλακτικών ενεργειακών πηγών βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των Βρυξελλών.
Σε αυτό το πλαίσιο συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί, υπάρχει ένα έργο που ξεχωρίζει για τον ρόλο και τη γεωπολιτική του σημασία. Ο λόγος για τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, έναν από τους ενεργειακούς διαδρόμους που έρχεται να προσφέρει φυσικό αέριο από διαφορετική πηγή.

Ο αγωγός που θα μεταφέρει αζέρικο αέριο
Ο Διασυνδετήριος Ελληνοβουλγαργικός Αγωγός, αλλιώς Interconnector Greece-Bulgaria (IGB), σε πρώτη φάση θα μεταφέρει (μέσω της σύνδεσής του με τον αγωγό TAP) στη Στάρα Ζαγκόρα της Βουλγαρίας αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, επιτρέποντας έτσι ταυτόχρονα τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Ελλάδας προς την Ιταλία και την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Διαχειρίστρια του Έργου είναι η εταιρεία ICGB AD, μέτοχοι της οποίας είναι η βουλγαρική κρατική εταιρεία Bulgarian Energy Holding (BEH) (50%) και η ελληνική εταιρεία ΥΑΦΑ Ποσειδών (50%), στην οποία συμμετέχουν ισομερώς η ΔΕΠΑ και η ιταλική Edison.

Οι κατασκευαστικές εργασίες, τις οποίες έχει αναλάβει ο ελληνικός όμιλος Avax, προχωρούν με αμείωτο ρυθμό, όπως άλλωστε επιβεβαιώθηκε κατά την επιθεώρηση των εργασιών (21 Μαρτίου) από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, και τον Βούλγαρο πρωθυπουργό, Κίριλ Πέτκοφ. Ο αγωγός βρίσκεται στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση της κατασκευής του, κάτι που αποτυπώθηκε και στη δήλωση του Βούλγαρου πρωθυπουργού ο οποίος, όπως είπε, έλαβε την υπόσχεση από την ελληνική κατασκευαστική εταιρεία ότι το έργο θα έχει περατωθεί ως τον Ιούνιο. «Για μένα είναι πολύ σημαντικό το να τηρηθεί αυτή η υπόσχεση κι έχω πλήρη εμπιστοσύνη ότι έτσι θα γίνει». Μάλιστα, η σύνδεση του IGB με τον TAP πραγματοποιήθηκε πριν λίγες ημέρες με την υλοποίηση δύο χρυσών συγκολλήσεων στον σταθμό μέτρησης της Κομοτηνής, μια εξέλιξη που σηματοδοτεί ένα ακόμη βασικό βήμα για την ολοκλήρωση και έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του IGB, βάσει χρονοδιαγράμματος την 1η Ιουλίου 2022.

Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο IGB είναι ένα έργο που ενισχύει την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα και ασφάλεια της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής. Η υλοποίησή του αποτελεί σημαντικό βήμα για την καθιέρωση της χώρας ως διαμετακομιστικού κόμβου φυσικού αερίου για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά και για τη διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων προμήθειας, περιορίζοντας την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κ. Σκρέκας, «την ώρα που οι δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν πυροδοτήσει την πιο σοβαρή γεωπολιτική κρίση των τελευταίων δεκαετιών στην Ευρώπη, ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB αποτελεί ένα έργο που προάγει την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Θεμελιώνει τον ρόλο της χώρας μας ως διαμετακομιστικού κόμβου φυσικού αερίου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και αναβαθμίζει γεωπολιτικά την περιοχή. Απέναντι στις εύθραυστες διεθνείς συγκυρίες, ενισχύουμε την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας και δημιουργούμε νέες εξαγωγικές προοπτικές. Σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση έως το τέλος του έτους της νέας ηλεκτρικής διασύνδεσης των δύο χωρών, το έργο σηματοδοτεί μια νέα εποχή, ενισχυμένης και πολυδιάστατης ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Με κοινό άξονα την ευημερία των πολιτών μας, σχεδιάζουμε και αναβαθμίζουμε από κοινού το μέλλον των δύο χωρών σε μια βιώσιμη και ανταγωνιστική κατεύθυνση».

Ο IGB σε αριθμούς
Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB ακολουθεί τα υψηλότερα πρότυπα κατασκευής ενεργειακών υποδομών μεγάλης κλίμακας, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη γεωμορφολογία που θα διασχίζει. Σημειώνεται πως το πιο υψηλό σημείο του αγωγού βρίσκεται στα 800 μέτρα περίπου στην οροσειρά της Ροδόπης και το χαμηλότερο σημείο περίπου 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στο Φράγμα Kladenec.

Το έργο, που όπως προαναφέρθηκε κατασκευάζεται από τον όμιλο Avax, αποτελείται από έναν αγωγό μήκους περίπου 182 χλμ. -εκ των οποίων περίπου 31 χλμ. εντός της ελληνικής επικράτειας- καθώς και τις αναγκαίες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις (2 μετρητικοί σταθμοί, 8 βανοστάσια, 2 κέντρα λειτουργίας). Με διάμετρο 32 ιντσών και πάχος που κυμαίνεται από 11 έως και 20 χιλιοστά, θα επιτρέπει τη μεταφορά -αρχικώς- 3 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου με δυνατότητα αντίστροφης ροής (reverse flow), αλλά η ετήσια δυναμικότητά του θα μπορεί να αυξηθεί σε 5 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου με την κατασκευή σταθμού συμπίεσης.

Πέραν της ενεργειακής-γεωπολιτικής σημασίας του, η συμβολή του έργου σε κοινωνικό-επίπεδο είναι ιδιαίτερα σημαντική, αν υπολογίσουμε πως για την κατασκευή του έχουν απασχοληθεί περίπου 450 εργαζόμενοι για περισσότερες από 2.000.000 ώρες εργασίας.

Είναι μόνο η αρχή…
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Βουλγαρία υποστηρίζουν ενεργά το έργο του διασυνδετήριου αγωγού, χαρακτηρίζοντάς το ως έργο εθνικής σημασίας και δημοσίου συμφέροντος. Στόχος των δύο χωρών είναι να αναδείξουν το συγκεκριμένο πρότζεκτ ως ενδεικτικό της σημασίας των εναλλακτικών πηγών ενέργειας της Ε.Ε. που διασφαλίζουν τον εφοδιασμό της ενιαίας αγοράς. Ο αγωγός όμως που σε λίγους μήνες θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία αποτελεί ένα κομμάτι του παζλ της ευρωπαϊκής στρατηγικής για ενεργειακή ανεξαρτησία. Μελλοντικά αναμένεται να χρησιμοποιηθεί και για τον εφοδιασμό και με αέριο από τον τερματικό σταθμό (FSRU) Αλεξανδρούπολης, δηλαδή στόχος είναι να αποτελέσει τον πρώτο κρίκο μιας αλυσίδας… διασυνδετήριων αγωγών που θα μεταφέρουν αέριο στη Ρουμανία ακόμα και μέχρι την Ουκρανία.

Η πορεία του αγωγού

  • Η Τελική Επενδυτική Απόφαση για την υλοποίηση του Έργου IGB ελήφθη στις 10 Δεκεμβρίου 2015.
  • Το 2018, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τη συμβατότητα του οικονομικού σχεδιασμού του έργου καθώς και του φορολογικού του καθεστώτος, σύμφωνα με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Αναμένεται να χορηγηθούν συνολικές επιχορηγήσεις ύψους 84 εκατ. € από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Πρόγραμμα Ανάκαμψης (ΕΕΠΑ – EEPR) και τα Διαρθρωτικά Ταμεία Βουλγαρίας (European Structural & Investment Funds – ESIF). Επιπρόσθετα, οι Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές της Ελλάδας και της Βουλγαρίας με τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χορήγησαν στον αγωγό καθεστώς Εξαίρεσης από την πρόσβαση Τρίτων μερών (TPA Exemption).
  • Σε συνέχεια της ολοκλήρωσης των σχετικών Διεθνών Διαγωνισμών, τον Μάρτιο του 2019, ανατέθηκαν οι υπηρεσίες Owner’s Engineer- Υπηρεσίες Διοίκησης Έργου, Επίβλεψης (Supervision) και Επιθεώρησης (TPI), ενώ τον Μάιο 2019 ολοκληρώθηκαν οι διαγωνισμοί και ανατέθηκαν οι υπηρεσίες για την Προμήθεια Σωλήνων και την Εργολαβία Κατασκευής (EPC – Engineering Procurement & Construction).
  • Στις 22 Μαΐου 2019, έλαβε χώρα στο Κίρκοβο της Βουλγαρίας η τελετή έναρξης κατασκευής.
  • Στις 10 Οκτωβρίου 2020 υπεγράφη η Διακυβερνητική Συμφωνία για το έργο από τον τότε Υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος της Ελλάδας, Κωστή Χατζηδάκη, και από την Υπουργό
  • Ενέργειας της Βουλγαρίας, Temenuzhka Petkova. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέταξε το Έργο στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCIs) της ισχύουσας λίστας (4η λίστα) βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 347/2013. Επίσης, το Έργο περιλαμβάνεται στον κατάλογο των έργων προτεραιότητας της πρωτοβουλίας για την Ενεργειακή Διασύνδεση των χωρών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Central and South Eastern Europe Gas Connectivity – CESEC).
  • Η κατασκευή του έργου, βάσει χρονοδιαγράμματος, ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2020, ωστόσο το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, περίπου έναν μήνα αργότερα, ανάγκασε την εταιρεία να αλλάξει τον σχεδιασμό της ώστε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που ανέκυψαν σε μια κατάσταση άνευ προηγουμένου σε διεθνές επίπεδο.