Αντιπλημμυρικά έργα: Μια ασπίδα προστασίας για την Ελλάδα

Ποια φιλόδοξα αντιπλημμυρικά έργα θωρακίζουν τη χώρα μας, σε δήμους και περιφέρειες, απέναντι στις οικονομικές καταστροφές και τις τραγικές απώλειες ζωών που προκαλούν οι συνεχώς αυξανόμενες σε ένταση και διάρκεια νεροποντές;

Είμαστε σε ένα γιγαντιαίο αυτοκίνητο που κατευθύνεται σε έναν τοίχο και όλοι μαλώνουμε για το πού θα καθίσουμε, είπε κάποτε ο Καναδός περιβαλλοντολόγος David Suzuki και καθώς ολόκληρος ο πλανήτης έρχεται αντιμέτωπος με τις ποικίλες επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής, η παρακάτω φράση αποδεικνύεται κάτι παραπάνω από εύστοχη. Με τα σοβαρά πλημμυρικά φαινόμενα συνεχώς να οξύνονται, αξιοσημείωτη είναι η νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, σύμφωνα με την οποία ο πληθυσμός που εκτίθεται στον κίνδυνο των πλημμυρών παγκοσμίως εμφανίζεται 10 φορές υψηλότερος σήμερα από ό,τι το 2000, ενώ πολλά άτομα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν ακόμη και τον τόπο τους προκειμένου να μεταναστεύσουν σε περιοχές λιγότερο ευάλωτες σε πλημμυρικά φαινόμενα. Δεδομένου του γεγονότος ότι η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα με μεσογειακό κλίμα, που μαστίζεται συχνά από τις πλημμύρες, πώς οι δήμοι και οι περιφέρειές μας μπορούν να θωρακιστούν απέναντι στον κίνδυνο και ποια φιλόδοξα αντιπλημμυρικά έργα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη;

Ανοδική τάση στους ετήσιους θανάτους από πλημμύρες
Όπως επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία της Έκθεσης Sigma της Swiss Re, το σύνολο των ζημιών από φυσικές καταστροφές το 2021 ανήλθε στα $270 δις, με τα $111 δις να αντιστοιχούν στις ασφαλισμένες ζημιές, ενώ οι συνολικές απώλειες από πλημμύρες άγγιξαν τα $80 δις, με τα $20 δις να συγκαταλέγονται στις ασφαλισμένες. Ενδεικτικό είναι πως, σύμφωνα με την έρευνα, τα τελευταία είκοσι χρόνια μόλις το 7% των συνολικών οικονομικών ζημιών από πλημμύρες στις αναδυόμενες αγορές και το 31% στις προηγμένες οικονομίες έχουν καλυφτεί από την ασφάλεια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία διεθνούς επιστημονικής έρευνας, εστιασμένης στη βάση δεδομένων EUFF (EUropean Flood Fatalities), με πολύ αναλυτικά στοιχεία σχετικά με το προφίλ κάθε θύματος που έχασε τη ζωή του κατά την περίοδο 1980-2018 σε πλημμυρικά επεισόδια λόγω βροχοπτώσεων σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Τσεχία, το Ισραήλ και η Τουρκία.

Όπως πιστοποιείται στην εν λόγω μελέτη, που διεξήχθη με τη συμμετοχή επιστημόνων του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ) και παρουσιάστηκε αρχικά στο περιοδικό “Water” και κατόπιν στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης (AGU), η Ελλάδα εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από πλημμύρες σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, με αρκετά ισχυρή ανοδική τάση ωστόσο στους ετήσιους θανάτους αλλά και στο πλήθος των θανάτων ανά περιστατικό πλημμύρας. Την ίδια στιγμή, σε άλλες χώρες ο αριθμός των περιστατικών παρουσιάζει σταδιακή αύξηση ωστόσο ταυτόχρονα υπάρχει τάση μείωσης στον αριθμό των θυμάτων ανά πλημμύρα. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η πιο θανατηφόρα εποχή αποδεικνύεται ο Νοέμβριος ενώ οι νεκροί ανά πλημμύρα αγγίζουν τους 2,8 κατά μέσο όρο (και τέσσερις ανά έτος) σε σύγκριση με το 3,8 της Τουρκίας, η οποία διατηρεί το υψηλότερο ποσοστό, και το 2,1 της Τσεχίας που έχει το χαμηλό. Σύμφωνα με την έρευνα του Αστεροσκοπείου Αθηνών και του meteo.gr, την περίοδο 2000-2020 συνολικά 132 άνθρωποι έπεσαν θύματα των καταστροφικών πλημμυρών στην Ελλάδα της χώρας μας, ενώ τα επεισόδια πλημμύρας με έντονες οικονομικές, κοινωνικές επιπτώσεις αλλά και απώλειες ζωών ήταν περισσότερα από 380. Στο 30% των περιπτώσεων, στο στόχαστρο των σφοδρών νεροποντών βρέθηκε η Αττική, με την πλειοψηφία των επεισοδίων (65%) να σημειώνονται στις ιδιαίτερα αστικές περιοχές, όπως της Αθήνας, του Πειραιά και των προαστίων.

Μεγαλόπνοα αντιπλημμυρικά έργα τίθενται σε εφαρμογή
Δεδομένου του γεγονότος ότι οι καιρικές συνθήκες και οι έντονες βροχοπτώσεις μπορούν να αποδειχθούν καταστροφικές χωρίς την απαραίτητη πρόληψη, κομβικός αποδεικνύεται ο ρόλος των αντιπλημμυρικών έργων που προστατεύουν τους δήμους και τις περιφέρειες. Νωπές είναι οι μνήμες της κακοκαιρίας «Ελπίδα» του φετινού Γενάρη που ανάμεσα σε άλλες περιοχές έπληξε ιδιαίτερα και την Αττική, με οδηγούς και επιβάτες να εγκλωβίζονται στην Αττική οδό για περισσότερες από 20 ώρες. Επιχειρώντας την υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής στρατηγικής απέναντι σε ανάλογα σφοδρά φαινόμενα που ενδεχομένως μας απασχολήσουν στο μέλλον, η Περιφέρεια Αττικής, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ και το κέντρο Beyond του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, κατήρτισε ένα master plan, στο οποίο χαρτογράφησε τους κινδύνους και την επικινδυνότητα κάθε περιοχής αναφορικά με τις πλημμύρες, τις πυρκαγιές και γενικότερα τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής τέθηκε σε εφαρμογή και το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έργο αντιπλημμυρικής προστασίας για τον Δήμο Φυλής, προϋπολογισμού 14.915.000,00 €, που αναμένεται να αποδειχθεί σταθμός στην επίλυση όσων ζωτικών ζητημάτων απασχολούν εδώ και δεκαετίες τους κατοίκους.

Η υπογραφή της προγραμματικής σύμβαση από τον Περιφερειάρχη Αττικής Γ. Πατούλη με τον ανάδοχο εργολάβο, και παρόντες τον Δήμαρχο Φυλής Χρ. Παππούς και τον Αντιπεριφερειάρχη Δυτικής Αττικής Λ. Κοσμόπουλος, σηματοδοτεί την τελική φάση στην υλοποίησή του έργου που σχετίζεται με την κατασκευή διαφόρων ειδών αγωγών ομβρίων και φρεατίων υδροσυλλογής, ώστε να εξασφαλιστεί η αντιπλημμυρική προστασία – θωράκιση της Ανατολικής Λεκάνης της Δημοτικής Ενότητας Άνω Λιοσίων του Δήμου Φυλής και της ευρύτερης περιοχής. Σημαντικά είναι τα νέα και για την Περιφέρεια της Κρήτης, καθώς κατόπιν απόφασης του υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννη Τσακίρη, τίθεται σε εφαρμογή η πράξη «Έργα Διευθέτησης – Αντιπλημμυρικής Προστασίας και Υποστηρικτικές Δράσεις στην Περιφέρεια Κρήτης».Αισιοδοξία επικρατεί και στην Περιφέρεια Αχαΐας καθώς στις 2 Σεπτεμβρίου του 2022 ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας, Νεκτάριος Φαρμάκης, προχώρησε στην υπογραφή συμβάσεων με τον ανάδοχο και έτσι έργα προϋπολογισμού ύψους 1,2 εκατ. ευρώ που αφορούν σε συντήρηση και αποκατάσταση των βλαβών υφισταμένων τεχνικών έργων κατά μήκος του ποταμού Γλαύκου και κλάδων ή όμορων χειμάρρων αυτού μπαίνουν σε τροχιά υλοποίησης.

Οι αξιόλογες δράσεις του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας
Για την πρόληψη πλημμυρικών φαινομένων στον Δήμο Μαρκοπούλου Μεσογαίας, ήδη από το τέλος Αυγούστου γίνεται περιοδικός, εβδομαδιαίος, επιφανειακός καθαρισμός των εσχαρών των φρεατίων, από φερτά υλικά, μας πληροφορεί ο Δήμαρχος Μαρκοπούλου Μεσογαίας, Κωνσταντίνος Δ. Αλλαγιάννης, προσθέτοντας πως επίσης, βρίσκεται σε εξέλιξη ετήσια σύμβαση, που προβλέπει τον καθαρισμό 612 φρεατίων υδροσυλλογής και Αγωγών Όμβριων Υδάτων μήκους 2.392 χιλιομέτρων. Αναφορικά με τα ρέματα εντός των διοικητικών μας ορίων, ενώ η αρμοδιότητα του καθαρισμού τους ανήκει αποκλειστικά στην Περιφέρεια Αττικής, γνωρίζοντας ότι αφενός η Περιφέρεια καλύπτει ένα τεράστιο και προβληματικό δίκτυο ρεμάτων σε όλη την Αττική και αφετέρου η ασφάλεια των κατοίκων δεν αποτελεί μόνο θέμα αρμοδιοτήτων, ο Δήμος Μαρκοπούλου, όπως κάθε χρόνο, συνάπτει σύμβαση με εξωτερικό συνεργάτη για τον καθαρισμό ρεμάτων και περιοχών με προβλήματα απορροής όμβριων, επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Αλλαγιάννης. Όπως μας εξηγεί, ο ανάδοχος προβαίνει στον καθαρισμό αρκετών καναλιών και ρεμάτων, που του ανατίθενται από τον δήμο, βάσει των ετήσιων αναγκαιοτήτων. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τα κανάλια απορροής ομβρίων στις περιοχές «Πρασσιές» και «Βουρλέζας», το Ρέμα Αγίου Γεωργίου, στη θέση της Πυροσβεστικής, το ρέμα της «Χιλίστρας» κ.α., συμπληρώνει τονίζοντας πως σε περιπτώσεις ακραίων καιρικών φαινομένων, η Πολιτική Προστασία του Δήμου εποπτεύει, ελέγχει και επεμβαίνει ώστε να υπάρχει αδιάκοπη απορροή των ομβρίων υδάτων».

Παρεμβάσεις με επίκεντρο την ασφάλεια των πολιτών στον Πειραιά
Στον Πειραιά βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο αντιπλημμυρικό έργο στην περιοχή των οδών Χαλκίδος και Βαλαωρίτου στην Παλαιά Κοκκινιά, το οποίο χρηματοδοτεί η Περιφέρεια Αττικής, μας ενημερώνει ο Γιάννης Μώραλης, δήμαρχος του Πειραιά, σημειώνοντας πως με την ολοκλήρωσή του το έργο αυτό θα συμβάλλει καταλυτικά στην αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής. Η συγκεκριμένη γειτονιά της Δ’ Δημοτικής Κοινότητας πλήττονταν έντονα από τα καιρικά φαινόμενα, γεγονός που είχαμε βιώσει, ευτυχώς, για τελευταία φορά πριν από οχτώ χρόνια -το 2014- όταν οι πλημμύρες στην περιοχή είχαν προκαλέσει μεγάλες ζημιές σε οικίες, επιχειρήσεις και οχήματα, αναφέρει εκφράζοντας την ικανοποίηση του για το διαδημοτικό αυτό αντιπλημμυρικό έργο, καθώς με την ολοκλήρωσή του επιλύεται ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για τους κατοίκους της Παλαιάς Κοκκινιάς και την ευρύτερη περιοχή. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ την Περιφέρεια, τον κ. Πατούλη και την κα Αντωνάκου για την προσπάθεια και τις ενέργειές τους, καθώς και όλους όσοι συνέβαλαν έτσι ώστε να προχωρήσει άμεσα αυτό το μεγάλο έργο υποδομής, μας λέει ο Γιάννης Μώραλης και μοιράζεται μαζί μας τη χαρά του για το γεγονός ότι υλοποιούνται παρεμβάσεις με επίκεντρο την ασφάλεια των πολιτών, την προστασία της περιουσίας τους και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινότητάς τους.

Η διευθέτηση του Μεγάλου Ρέματος προτεραιότητα για τον Δήμο Ραφήνας
Η διευθέτηση του Μεγάλου Ρέματος της Ραφήνας αποτελεί για τη Δημοτική Αρχή του Δήμου Ραφήνας Πικερμίου βασική προτεραιότητα, στο πλαίσιο ενός ολιστικού σχεδίου αντιπλημμυρικής προστασίας, δηλώνει στο Construction o Ευάγγελος Μπουρνούς, δήμαρχος Ραφήνας. Πλέον είμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε ότι το μεγάλο αυτό αντιπλημμυρικό έργο στον Δήμο μας, αλλά και σε ολόκληρη την Αν. Αττική, παίρνει «σάρκα και οστά» υπογραμμίζει πληροφορώντας μας ότι η σύμβαση υπογράφεται εντός του φθινοπώρου και αναμένεται η ανάδοχος εταιρεία ΙΝΤΡΑΚΑΤ να αναλάβει άμεσα δράση για την αναμόρφωση του Μεγάλου Ρέματος, η οποία θα παρέχει ασφάλεια, διασφαλίζοντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες. Θα απαλλάξουμε το ποτάμι από τα μπαζώματα ενώ με φυσικά υλικά, όπως συρματοκιβώτια με πέτρες, θα δώσουμε ικανό πλάτος για την ανεμπόδιστη ροή των ορμητικών νερών, μας λέει ο Ευάγγελος Μπουρνούς επισημαίνοντας πως παράλληλα στο κατάντι τμήμα προβλέπεται 3 μέτρα πεζόδρομος, 3 μέτρα ποδηλατόδρομος και 3 μέτρα φύτευση ώστε η ανάπλαση να ενταχθεί ομαλά στον κοινωνικό ιστό της πόλης και να αποτελέσει πνεύμονα ζωής και αναψυχής. Όμως δεν σταματάμε εδώ, τονίζει αποκαλύπτοντάς μας πως οι αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις θα συνεχιστούν σε όλα τα επίπεδα, με περιβαλλοντική συνείδηση και ευαισθησία, για τη βελτίωση της καθημερινότητας και πάνω απ’ όλα την ασφάλεια των πολιτών.

Στόχος η θωράκιση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας το 2030
Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το θέμα της αντιπλημμυρικής προστασίας και θωράκισης είναι ψηλά στις προτεραιότητες μας και, έτσι, εργαζόμαστε εντατικά προκειμένου να ωριμάσουμε μελέτες και έργα που θα μειώσουν τον κίνδυνο καταστροφών από έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, αναφέρει ο Πάρις Μπίλλιας, Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών & Δικτύων ΠΚΜ. Ήδη, από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», χρηματοδοτούμε έργα προϋπολογισμού περίπου 30 εκατ. ευρώ στους δήμους Παύλου Μελά, Πυλαίας – Χορτιάτη, Νέας Προποντίδας και Πολυγύρου, μας λέει προσθέτοντας πως παράλληλα, έχουνε έτοιμες μελέτες για υλοποίηση έργων προϋπολογισμού περίπου 25 εκατ. Ευρώ, προκειμένου να τα εντάξουνε στο επιχειρησιακό πρόγραμμα της Περιφέρειας 2021 -2027. Επίσης, βρίσκονται σε εξέλιξη 14 μελέτες, οι οποίες στοχεύουμε να έχουν ολοκληρωθεί έως το 2025, σημειώνει ο Πάρις Μπίλλιας τονίζοντας πως τα έργα που θα προκύψουν από τις μελέτες θα χρηματοδοτηθούν είτε από το Επιχειρησιακό του πρόγραμμα είτε από οποιοδήποτε διαθέσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο. Στόχος μας είναι το 2030 η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να είναι θωρακισμένη απέναντι σε πλημμυρικά φαινόμενα, αποκαλύπτει.

Με πρόγραμμα και όραμα αναπτύσσεται η Καλαμαριά
H Καλαμαριά τα τελευταία τρία χρόνια έχει ξεκινήσει έναν αγώνα δρόμου για να καλύψει το χαμένο έδαφος και να προχωρήσει σε έργα που είχαν βαλτώσει, μας λέει ο δήμαρχος Καλαμαριάς, Γιάννης Δαρδαμανέλης σημειώνοντας πως σε αυτά τα έργα συγκαταλέγονται τα αντιπλημμυρικά, που πρόκειται να αλλάξουν τον αναπτυξιακό χάρτη της περιοχής. Μετά την ολοκλήρωση της Α’ φάσης ομβρίων υδάτων, δημοπρατήθηκε η Β΄ φάση, ένα έργο προϋπολογισμού περίπου 10.520.000€, με το οποίο θα μεταφέρονται τα όμβρια ύδατα της ευρύτερης περιοχής της οδού Πόντου έως της Περιφερειακή Τάφρο του Δήμου Καλαμαριάς και θα καταλήγουν στον Θερμαϊκό κόλπο, αναφέρει. Παρεμβάσεις για μικρά προβληματικά σημεία του δικτύου έχουν ζητηθεί από την ΕΥΑΘ, που τα μελετάει, σημειώνει. Αναγνωρίζοντας τους κινδύνους που κρύβει η κλιματική κρίση, κινούμαστε με χρονοδιάγραμμα ώστε σε 5-6 χρόνια η Καλαμαριά να είναι θωρακισμένη, υπογραμμίζει ο Γιάννης Δαρδαμανέλης, τονίζοντας πως επιπλέον έχει κατατεθεί πρόταση και αναμένεται η έγκριση χρηματοδότησης στο πρόγραμμα Αντώνης Τρίτσης, για τη μελέτη της Γ’ Φάσης που θα περιλαμβάνει όλη την υπολειπόμενη περιοχή του δήμου, δηλαδή το κέντρο και την Κηφισιά-Βότση. Η Καλαμαριά αναπτύσσεται με πρόγραμμα και όραμα, επισημαίνει χαρακτηριστικά.