Το… silo effect, δηλαδή το φαινόμενο οι συμμετέχοντες σε ένα πρότζεκτ να εργάζονται απομονωμένα, συχνά αγνοώντας ή παραγνωρίζοντας την επίδραση και συμβολή άλλων συμμετεχόντων στην ολοκλήρωση αυτού είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δομοστατικοί αλλά και άλλοι μηχανικοί, όπως επισημαίνει ο ιδρυτής της Torsion Structural Engineering και μέλος του Δ.Σ. του ΣΕΓΜ, Αλέξανδρος Νικήτας. Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες που ενσωματώνονται στο οικοσύστημα των κατασκευών αλλά και η συνολική εμπειρία που αποκτά ο κλάδος από σημαντικά κτιριακά έργα και έργα υποδομής, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διαχείριση της πρόκλησης αυτής. Καθώς και το να «κερδίσει» ο κλάδος των κατασκευών το μεγάλο παγκόσμιο στοίχημα της αειφορίας.

Ποιες ιδιαίτερες προκλήσεις αντιμετωπίζει ένας δομοστατικός κάνοντας μελέτη για έργα στην Ελλάδα, μια έντονα σεισμογενή χώρα;

Πώς διαχειρίζεσαι αυτές τις προκλήσεις; Οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στην ειδικότητά μας θα έλεγα ότι για την πλειοψηφία των μελετητών σχετίζονται όχι μόνο με τεχνικά ζητήματα, αλλά και με την απλή κατανόηση του αντικειμένου μας από τρίτους. Σε αυτό θεωρώ ότι φέρουμε μεγάλη ευθύνη εμείς οι ίδιοι, διότι ως «τρελοί επιστήμονες» δεν φροντίζουμε να επικοινωνούμε προς τα έξω τι ακριβώς είναι αυτό που κάνουμε και πόσο απαραίτητο είναι. Έτσι, για παράδειγμα οι αρχιτέκτονες, που είναι οι κύριοί μας πελάτες στα κτιριακά έργα καταλήγουν να μην καταλαβαίνουν πάντα το βάθος του αντικειμένου μας ή πόση βαρύτητα έχει ένα «όχι» ή ένα «ίσως» που θα πούμε για το πού ακριβώς θα μπει μια κολώνα ή μια δοκός και τι διαστάσεις θα έχουν αυτά.

Ο τρόπος που εγώ προσωπικά διαχειρίζομαι τις προκλήσεις της επικοινωνίας αυτής και της εξωτερίκευσης του αντικειμένου μας είναι με πολύ διάλογο και ενσυναίσθηση. Κύριό μας motto άλλωστε είναι: «Ο Δομοστατικός Σχεδιασμός με Ενσυναίσθηση». Μπαίνω πρώτα στα «παπούτσια» του πελάτη μου είτε αυτός είναι αρχιτέκτονας είτε κατασκευαστής, καταλαβαίνω τις ανάγκες του και φροντίζω τον σχεδιασμό μου με βάση αυτές, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν την ασφάλεια και την οικονομία της όποιας κατασκευής μελετώ. Είναι σημαντικό να πούμε ότι οι προκλήσεις της επικοινωνίας αυτής στην οποία πάσχει η συντριπτική πλειοψηφία των μελετητών, θεωρώ ότι έχει βοηθηθεί σημαντικά από την ενσωμάτωση του Building Information Modeling (ΒΙΜ) ολοένα και περισσότερο στις μελέτες μας. Έχει βοηθήσει πάρα πολύ σε αυτό που ονομάζουμε interdisciplinary workflow.

Θα μπορούσες να φέρεις ένα παράδειγμα καινοτόμων λύσεων/πρακτικών που έχεις εφαρμόσει σε κάποιο έργο και σχετίζεται με τις ιδιαίτερες αυτές προκλήσεις;

Θα σας πω καταρχάς για την τεχνολογία ΒΙΜ και πώς αυτή μας βοήθησε να υλοποιήσουμε ένα πολύ απαιτητικό έργο στον κλάδο του Oil & Gas. Είχαμε να μελετήσουμε μια προσωρινή μεταλλική κατασκευή μεγάλων διαστάσεων (περίπου 40x40m), η οποία έπρεπε να αναρτήσει πολύ σημαντικό βάρος, το οποίο μάλιστα αν υπήρχε η οποιαδήποτε αστοχία στην κατασκευή μας θα οδηγούσε σε τεράστια οικολογική καταστροφή. Ο χώρος έδρασης αυτής της μεταλλικής κατασκευής ήταν πάρα πολύ περιορισμένος και φυσικά δεν υπήρχαν καθόλου σχέδια της υφιστάμενης κατάστασης. Χωρίς την τεχνολογία ΒΙΜ δεν θα μπορούσαμε να έχουμε προχωρήσει τη μελέτη μας ούτε βήμα. Λόγω του σκαναρίσματος όλου του site με drones και την τεχνολογία point cloud μπορέσαμε να περάσουμε όλο το site σε ΒΙΜ περιβάλλον και έτσι να μελετήσουμε την κατασκευή μας με ακρίβεια χιλιοστού. Επίσης, επειδή προέκυπταν αλλαγές κατά την διάρκεια της κατασκευής, χάρη στη μεγάλη ευελιξία που παρέχει η ΒΙΜ τεχνολογία, μπορούσαμε να αλλάζουμε πολλά από τα δεδομένα της κατασκευής μας, κάτι που σε άλλη περίπτωση παραδοσιακού τρόπου μελέτης, θα ήταν τόσο χρονοβόρο που θα καθιστούσε το έργο μη υλοποιήσιμο μελετητικά.

Στην εποχή της κλιματικής αλλαγής και της έντονης αστικοποίησης, ποιος ο ρόλος των δομοστατικών;

Η αλήθεια είναι ότι εν γένει ο κατασκευαστικός κλάδος έχει πολλά ακόμα βήματα να κάνει προς την κατεύθυνση της αειφορίας και της μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος των κατασκευών. Προσωπικά θεωρώ ότι σε σχέση με τον δομοστατικό σχεδιασμό υπάρχουν αρκετά υλικά των οποίων τις δομικές δυνατότητες οφείλουμε να εξερευνήσουμε και τα οποία έχουν σαφώς πολύ μικρότερο ανθρακικό αποτύπωμα από αυτό που έχουν τα παραδοσιακά υλικά, όπως ο χάλυβας και το μπετόν. Ένα ακόμα μέσον το οποίο αποτελεί κατά την άποψή μου σημαντική μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος στις κατασκευές είναι η ίδια η επανάχρηση των παλαιών κτιρίων. Αυτό συμβαίνει για τον απλούστατο λόγο ότι δεν γίνεται όλος ο κύκλος της κατεδάφισης και της επανακατασκευής ενός νέου κτιρίου, παρά αξιολογείται στατικά το υφιστάμενο κτίριο και απλώς γίνονται στοχευμένες επεμβάσεις για την αύξηση της αντοχής του.

Πώς οι σύγχρονες απαιτήσεις της μηχανικής μπορούν να συνδυαστούν με τις ειδικές απαιτήσεις έργων που σχετίζονται με την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά (αρχαιολογικοί χώροι κλπ);

Τα μνημεία αποτελούν ένα αντικείμενο που έχει πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ειδικότητά μας. Μια τέτοια μελέτη έχει πάντα αυξημένες απαιτήσεις γιατί πρώτα απ’ όλα πρέπει κανείς να κατανοήσει πλήρως τον τρόπο δόμησης της εποχής και μέσα από αυτόν να διαγνώσει την παθολογία και στη συνέχεια να καταλήξει στη θεραπεία του κτιρίου, δηλαδή στις όποιες επεμβάσεις χρειάζονται. Ωστόσο, οι επεμβάσεις αυτές έχουν πολλούς περιορισμούς κυρίως ως προς τα υλικά και τον τρόπο δόμησης, καθώς δεν επιτρέπεται να επέμβει κανείς με τους σύγχρονους τρόπους δόμησης, γιατί έτσι θα αλλοιώσει τον χαρακτήρα του μνημείου. Αυτό ακριβώς όμως είναι και η ομορφιά του αντικειμένου των επεμβάσεων σε κτίρια που είναι είτε διατηρητέα είτε μνημεία.

Νομίζω ότι τα εργαλεία που έχουμε πλέον στα χέρια μας εμείς οι μελετητές είναι πάρα πολλά για να αντιμετωπίσουμε με πολύ μεγάλη ασφάλεια ένα υφιστάμενο κτίριο όσο πολύπλοκο και αν είναι και σε όσα διαφορετικά στάδια και αν έχει κατασκευαστεί. Καταρχάς τα εργαλεία της αποτύπωσης είναι πλέον τόσο λεπτομερή που μπορεί κανείς να έχει ακρίβεια χιλιοστού (laser scanners). Επίσης, υπολογιστικά τα λογισμικά έχουν εξελιχτεί τόσο πολύ που μέσα σε λίγα λεπτά μπορεί ο μελετητής με πολύ μεγάλη ακρίβεια να προσομοιώσει έναν πραγματικό σεισμό που ασκείται σε ένα κτίριο και να μελετήσει την απόκριση αυτού του κτιρίου ακόμα και τις φάσεις που μπορούν να οδηγήσουν στη σταδιακή του κατάρρευση καθώς και τα μέτρα που μπορεί να πάρει για να αποτρέψει κάτι τέτοιο.

Μπορείς να μας δώσεις ένα παράδειγμα ενός εν Ελλάδι έργου με σημαντικές απαιτήσεις sustainability; Πώς μπορεί η εμπειρία αυτή να εφαρμοστεί πιο καθολικά στο εξής στα εγχώρια έργα;

Γενικώς όσο πιο μεγάλης κλίμακας είναι ένα έργο, τόσο μεγαλύτερη σημασία έχει ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του στα πλαίσια του sustainability. Κατά συνέπεια, τα μεγάλα έργα όπως οι νέοι οδικοί άξονες, οι επεκτάσεις του μετρό, αλλά και μεγάλα οικιστικά έργα όπως αυτό του Ελληνικού έχει μεγάλη σημασία να είναι σχεδιασμένα με όρους βιωσιμότητας, κάτι το οποίο βέβαια ήδη γίνεται. Θεωρώ ότι η εμπειρία που αποκτάται από τις μεγάλες κατασκευαστικές και μελετητικές εταιρίες που εμπλέκονται σε αυτά τα έργα είναι θέμα χρόνου να περάσει και στα πιο απλά έργα μέσω των μηχανικών που έχουν εμπλακεί σε αυτά και θα μεταφέρουν την εμπειρία τους. Ωστόσο δεν αρκεί μόνο αυτό. Θα πρέπει να δημιουργηθεί και το θεσμικό πλαίσιο προκειμένου η βιωσιμότητα σε μικρομεσαία αλλά και σε μικρά έργα να γίνει υποχρεωτική.

Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας κάποια έργα που δουλεύετε στην Torsion αυτή τη στιγμή καθώς και σχέδια για το μέλλον;

Στην Torsion μας αρέσει πάρα πολύ να έχουμε μεγάλο diversity στα έργα μας. Έτσι ασχολούμαστε ταυτόχρονα με οικιστικά projects, μελέτη νέων κτιρίων, μελέτες υφιστάμενων κτιρίων που χρήζουν επισκευών και ενισχύσεων και βέβαια με αρκετά τεχνικά έργα, ή αλλιώς έργα πολιτικού μηχανικού όπως λέγονται, δηλαδή έργα Υποδομής όπως γέφυρες, και συνοδευτικά τεχνικά έργα οδοποιίας καθώς επίσης και κάποια έργα από τον κλάδο του oil & gas. Τους τελευταίους μήνες συμμετέχουμε στη μελέτη εφαρμογής μερικών σταθμών του ΟΣΕ, ολοκληρώσαμε με επιτυχία κάποιες γέφυρες και κάτω διαβάσεις στην Κύπρο καθώς και τις μελέτες ενίσχυσης πολλών κτιρίων που μετατρέπονται από κτίρια γραφείων σε κτίρια ξενοδοχειακής χρήσης. * Ο Αλέξανδρος Νικήτας είναι επιστημονικός συνεργάτης του πρώτου συνεδρίου Engineering in Buildings and Infrastructure που συνδιοργανώνει η Boussias Events με τον ΣΕΓΜ.
Μάθετε περισσότερα εδώ.