Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος: Το νέο έργο που το «απογειώνει»

Tα αεροδρόμια αποτελούν σημεία αναφοράς μιας πόλης, μιας και πρόκειται για κτίρια που, λόγω του όγκου τους, ξεχωρίζουν, ενώ εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό ταξιδιωτών καθημερινά. Σε κανονικές συνθήκες τουλάχιστον, καθώς η πανδημία έβαλε «φρένο» σε αυτή την κινητικότητα. Έτσι και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» θεωρείται ένα σημείο αναφοράς για την Αθήνα, αλλά και την Ελλάδα εν γένει.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΝΟΤΙΑΣ ΠΤΕΡΥΓΑΣ
Το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» εξυπηρετεί έναν σημαντικό αριθμό επιβατών, που ταξιδεύουν είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε για ψυχαγωγικούς, ειδικά σε περιόδους αιχμής αλλά και καθημερινά. Προ κορονοϊού, η επιβατική κίνηση στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» είχε αυξηθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα το 2018 και το 2019 να «αγγίξει» τους 24,13 και 25,57 εκατ. επιβάτες αντίστοιχα, γεγονός που δημιούργησε νέες, αυξημένες απαιτήσεις για την αποτελεσματική εξυπηρέτηση των επιβατών.

Έτσι, επιβεβλημένη κρίθηκε η επέκταση του αεροδρομίου, και συγκεκριμένα της νότιας πτέρυγας του Κεντρικού Κτιρίου του αεροσταθμού, ένα έργο προϋπολογισμού 26 εκατ. ευρώ. Υπεύθυνοι για την αρχιτεκτονική μελέτη της νέας πτέρυγας είναι τα γραφεία Alexandros N. Tombazis & AssociatesArchitects και AVW Architecture. Η σύμβαση για την εργολαβία υπογράφηκε το 2018 με την ανάδοχο εταιρία, την ΑΚΤΩΡ.

Την ίδια χρονιά ξεκίνησαν οι εργασίες, ενώ η κατασκευή της πτέρυγας ολοκληρώθηκε το 2020. Η επέκταση ολοκληρώθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα λόγω της προαναφερθείσας συνεχιζόμενης αύξησης της επιβατικής κίνησης, αλλά και για να εφαρμοστεί ο κανονισμός της Ε.Ε. για τους ελέγχους διαβατηρίων και διασταύρωσης στοιχείων ταυτοτήτων, με χρήση βάσης δεδομένων, σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες που ταξιδεύουν από και προς χώρες που δεν είναι μέλη της Συνθήκης Σένγκεν.

ΣΗΜΑΣΙΑ
Η επέκταση της νότιας πτέρυγας του Κεντρικού Κτιρίου είναι μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή για το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», καθώς αποτελεί την πρώτη επέκταση από την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης το 1995. Το έργο, όμως, έχει «τραβήξει» το διεθνές αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Η επέκταση της νότιας πτέρυγας είναι υποψήφια για το βραβείο Mies van der Rohe2022, γεγονός που δείχνει την αναγνώριση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των γραφείων Tombazis& Associates Architects και AVW Architecture, προβάλλοντας θετικά τη χώρα μας στο εξωτερικό.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Στις προκλήσεις και τη φιλοσοφία που διέπει τον σχεδιασμό της επέκτασης στάθηκαν οι αρχιτέκτονες Αγγελική Αθανασιάδου, Κατερίνα Βασιλάκου (AVW Architecture) και Γιάννης Ρωμάνος (Alexandros N. Tombazis & Associates Architects). Οι ίδιοι δήλωσαν: «Το κτίριο της επέκτασης βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του υφιστάμενου τερματικού αεροσταθμού του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών.

Προσαυξάνει τη συνολική επιφάνειά του κατά περίπου 10%, προσθέτοντας περίπου 98 m στα 330 m τρέχοντα μέτρα πρόσοψης, και αποτελεί πλέον το πρώτο τμήμα που αντικρίζει κανείς προσεγγίζοντας τον χώρο του αεροδρομίου από τον δρόμο και το curbside, διαμορφώνοντας έτσι μια νέα αντίληψη στην εισαγωγή του επισκέπτη στον χώρο του αεροδρομίου.

Στόχος του σχεδιασμού της επέκτασης ήταν να αποδοθεί μια νέα ταυτότητα στο σύνολο του αεροσταθμού. Υλοποιημένη 20 χρόνια αργότερα από την αρχική λειτουργία του αεροδρομίου, μπορεί να ιδωθεί ως κτίριο/επέμβαση “προοίμιο” που σχεδιάστηκε για να αποτελέσει το «σημείο εκκίνησης» ολόκληρης της αρχιτεκτονικής σύνθεσης.

Η συνθετική επίλυση αντλεί από τις αρχές και τη γεωμετρία του αρχικού σχεδιασμού του κτιρίου και τον «ολοκληρώνει», συμπληρώνοντας την αρχιτεκτονική γλώσσα με σύγχρονα στοιχεία και δυναμικές γεωμετρίες. Αναπαράγοντας το πυργόσχημο στοιχείο της όψης, το επιμηκύνει και εν συνεχεία το «αποφλοιώνει» με 77 αναδιπλούμενες και σε αντιμετάθεση περσίδες με ειδικό φωτισμό, που αποκαλύπτουν σταδιακά το διπλό κέλυφος του κτιρίου και μέσα από το οπτικό παιχνίδι που προσφέρει η αντανάκλαση του ουρανού στα υαλοστάσια της όψης «απουλοποιούν» το στιβαρό όγκο του.

Το άκρο της επέκτασης καταλήγει σε μια ισχυρή ακμή που εκλεπτύνει το «σώμα» της και λειτουργεί δραματικά κατά την προσέγγιση του αεροσταθμού από το δρόμο πρόσβασης. Η αντιμετάθεση των περσίδων, σε συνδυασμό με την κρίσιμη σχέση αυτών με το κέλυφος του κτιρίου, δημιουργούν την εντύπωση ότι το κτίριο «κινείται» κατά την κίνηση του επιβάτη κατά μήκος αυτού, σε μια δυναμική συσχέτιση.

Η κλίμακα της κατασκευής, η αρχιτεκτονική διαχείριση του διπλού κελύφους και ο επιμελημένος φωτισμός (Ελευθερία Ντεκώ), μετατρέπουν το κτίριο σε ένα ‘φάρο’ για τον επιβάτη και τα αεροπλάνα που προσεγγίζουν το αεροδρόμιο και ταυτόχρονα σε σημείο αναφοράς για ολόκληρο το συγκρότημα.

Η επέκταση επιχειρεί να διαμορφώσει μια νέα δυναμική εμπειρία στον ταξιδιώτη ήδη από την έλευσή του στη βασική πύλη εισόδου στη χώρα, σχεδιασμένη με σύγχρονους όρους βιώματος του αεροδρομίου ως ενός δυναμικά εξελισσόμενου τόπου επικοινωνίας του ανθρώπινου είδους».

ΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ
Τον Ιανουάριο του 2020 εγκρίθηκε από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας το σχέδιο επέκτασης (masterplan) του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», κόστους 700 εκατ. ευρώ, με στόχο την αύξηση της δυναμικότητάς του από 26 σε 33 εκατ. επιβάτες.

Με την έγκριση, ουσιαστικά «άναψε» ουσιαστικά το πράσινο φως για μια επένδυση στην οποία αναμένεται να υπάρξει μεγάλο κατασκευαστικό ενδιαφέρον, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου. Η επέκταση αυτή κρίθηκε απαραίτητη εξαιτίας της εντυπωσιακής ανόδου της επιβατικής κίνησης τα τελευταία χρόνια, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας.

Βάσει των αναγκών, προβλέπεται η επέκταση του βόρειου τμήματος του υφιστάμενου τερματικού σταθμού (terminal) του αεροδρομίου, ένα έργο με εκτιμώμενο κόστος περίπου 500 εκατ. ευρώ, καθιστώντας την εν λόγω επέκταση τη μεγαλύτερη επένδυση της εταιρείας του ΔΑΑ από τον Μάρτιο του 2001, όποτε και λειτούργησε το αεροδρόμιο της Αθήνας.

Επίσης, προβλέπεται η κατ΄ επέκταση προσθήκη τμήματος του υπάρχοντος κτιρίου του δορυφορικού αεροσταθμού, τροποποίηση του χωροταξικού σχεδίου για την κατασκευή νέας πίστας στάθμευσης αεροσκαφών βορείως του τροχοδρόμου Υ2, νέα πίστα Γενικής Αεροπορίας, και νέου κτιρίου για την υποστήριξη της επίγειας εξυπηρέτησης.

Εκτός από τα παραπάνω, προβλέπεται και μελέτη για την κατασκευή νέου χώρου αναμονής ταξί, ενώ ο νέος αεροσταθμός θα περιλαμβάνει νέες πύλες εφοδιασμένες με γέφυρες επιβίβασης-αποβίβασης, θέσεις στάθμευσης αεροσκαφών, νέους χώρους VIP και lounge, εμπορικά καταστήματα και χώρους εστίασης κ.α. Με αυτά τα έργα αναμένεται να προστεθούν περίπου 100.000 m2.

Η έναρξη της υλοποίησης του masterplan έχει «παγώσει» λόγω τους ξεσπάσματος της Covid-19. Όμως, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα,  το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών φαίνεται να εξετάζει την επανεκκίνηση του έργου των 500 εκατ. ευρώ, δηλαδή της επέκτασης του ΔΑΑ «Ελευθέριος Βενιζέλος», παράλληλα με την αξιοποίηση των 23 περιφερειακών αεροδρομίων.

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ – ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ
Το έργο αφορά την επέκταση της νότιας πτέρυγας του Κεντρικού Κτιρίου του Αεροσταθμού η οποία περιλαμβάνει νέες κτιριακές εγκαταστάσεις, συνολικής επιφάνειας 16.850 m2.  Συγκεκριμένα, οι εγκαταστάσεις, που εκτείνονται σε 5 επίπεδα, είναι οι ακόλουθες:

• Επίπεδο 0 (επίπεδο -4,60), συνολικής επιφάνειας 3.450 m2, με επιπρόσθετο διάδρομο διαφυγής 65 m2. Περιλαμβάνει βοηθητικούς χώρους, όπως χώρο εγκαταστάσεων τεχνικού εξοπλισμού, αποθήκες, χώρους εκπαίδευσης ΙΤ, χώρους για αναπλήρωση, τουαλέτες προσωπικού, κ.λπ.
• Επίπεδο 1 (Αφίξεις), συνολικής επιφάνειας 3.450 m2, με επιπλέον σκάλες διαφυγής 245 m2. Περιλαμβάνει 6 αυτοματοποιημένες πύλες ελέγχου συνόρων, και 16 επανδρωμένους αστυνομικούς σταθμούς, και αντίστοιχη περιοχή αναμονής, μαζί με την παροχή γραφείων και εγκαταστάσεων για την αστυνομία, αποθήκες, Lost & Found, 2 νέα μπλοκ WC, κ.λπ.
• Επίπεδο 2 (Αναχωρήσεις), συνολικής επιφάνειας 3.450 m2, με επιπλέον διάδρομο διαφυγής και σκάλες 360 m2. Περιλαμβάνει επέκταση των σημείων παραλαβής αποσκευών και ελέγχου εισιτηρίων, νέα γραφεία αεροπορικών εταιριών, επέκταση του εμπορικού διαδρόμου της εκτός Σένγκεν περιοχής, καθώς και είσοδο και πρόσβαση για τα άνω δύο επίπεδα.
• Επίπεδο 3 – Άνω όροφος 1 (επίπεδο +11,80), επιφάνειας 2.300 m2, με επιπλέον διάδρομο διαφυγής και σκάλες. Σε αυτό το επίπεδο περιλαμβάνονται (3 x) CIP σαλόνια περίπου 1.235 m2, μαζί με το αντίστοιχο λόμπι CIP, περίπου 385 m2, προθάλαμοι και άλλες βοηθητικές περιοχές, κι ένας επιπλέον χώρος για πιθανές μελλοντικές χρήσεις.
• Επίπεδο 4 – Άνω όροφος 2 (επίπεδο +17.10), επιφάνειας 2.300 m2 με επιπλέον διάδρομο διαφυγής και σκάλες. Εδώ προβλέφθηκε (1 x) CIP σαλόνι, περίπου 1.200 m2, μια αίθουσα προθαλάμου, και άλλοι βοηθητικοί χώροι.

Αγγελική Αθανασιάδου, Κατερίνα Βασιλάκου, (AVW Architecture)
«Το κτίριο της επέκτασης βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του υφιστάμενου τερματικού αεροσταθμού του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Προσαυξάνει τη συνολική επιφάνειά του κατά περίπου 10%, προσθέτοντας περίπου 98 m στα τρέχοντα 330 m πρόσοψης, και αποτελεί πλέον το πρώτο τμήμα που αντικρίζει κανείς προσεγγίζοντας τον χώρο του αεροδρομίου από τον δρόμο και το curbside».

Γιάννης Ρωμάνος, (Alexandros N. Tombazis & Associates Architects)
«Η κλίμακα της κατασκευής, η αρχιτεκτονική διαχείριση του διπλού κελύφους και ο επιμελημένος φωτισμός, μετατρέπουν το κτίριο σε έναν ‘φάρο’ για τον επιβάτη και τα αεροπλάνα που προσεγγίζουν το αεροδρόμιο και ταυτόχρονα σε σημείο αναφοράς για ολόκληρο το συγκρότημα. Η επέκταση επιχειρεί να διαμορφώσει μια νέα δυναμική εμπειρία στον ταξιδιώτη ήδη από την έλευσή του στη βασική πύλη εισόδου στη χώρα, σχεδιασμένη με σύγχρονους όρους βιωσιμότητας».

ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΟΜΆΔΑΣ

• Τίτλος και θέση έργου/μελέτης
  Επέκταση της Νότιας Πτέρυγας του Κεντρικού Κτιρίου του Αεροσταθμού του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος»
• Αρχιτεκτονική Μελέτη
  Γραφείο Μελετών Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη
  AVW Architecture
• Αρχιτέκτονες
  Αγγελική Αθανασιάδου
  Κατερίνα Βασιλάκου
  Γιάννης Ρωμάνος
• Συνεργάτες αρχιτέκτονες
  Αννίτα Κλέμου
  Μάρα Πετρά
  Δήμητρα Ραβάνη
  Αριστέα Ταλαγάνη
  Ισμήνη Ζιούβα
  Ναταλία Γραμματικού
  Κωνσταντίνος Κοσμάς
  Αμαλία Σουλιώτη
  Βάνια Παπαδάκου
  Κωνσταντίνος Βαρβιτσιώτης
  Κατερίνα Περτσελάκη
  Χριστίνα Νικολαΐδου
• Τεχνολόγοι – Σχεδίαση CAD
  Μαρία Τσάκαλη
  Πηνελόπη Πάτση
• Στατική μελέτη
  Αλεξανδρος Αθανασιάδης & Συνεργάτες
  Κυριακή Καλατζή
• Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη
  TEKEM
• Ενεργειακή μελέτη
  TEKEM
• Παθητική Πυροπροστασία
  Β. & Τ. Πυργιώτης & Συνεργάτες
• Ακουστική μελέτη
  Dr. Gottfried Schubert
• Γεωτεχνικά
  Δρ. Σταύρος Β. Τόλης
• Τοπογράφος
  Γρηγόρη Νικολάου
• Προμετρήσεις
  Γ. Γούγας & Συνεργάτες
• Commissioning
  Βασίλης Παρασκευόπουλος & Συνεργάτες
• Safety
  Δρ. Γεώργιος Δ. Πανόπουλος
• Μελέτη φωτισμού κελύφους
  Ελευθερία Ντεκώ & Συνεργάτες
• Διαχείριση Έργου & Επίβλεψη
  BASIL
• Κατασκευή
  ΑΚΤΩΡ