Το Εθνικό Συμβούλιο Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ) θεωρεί ότι, μετά και την ψήφιση του υπόψη νομοσχεδίου και τις σημαντικές βελτιώσεις που θα επιφέρει, η ευρύτερη νομοθεσία θα εξακολουθεί να έχει ανισοβαρή δομή.

Του Σέργιου Λαμπρόπουλου

Μέσα σε τέσσερα χρόνια από την ψήφισή του ο Ν. 4412/2016 έτυχε μεγάλου πλήθους «βελτιώσεων» με σειρά μεταγενέστερων νόμων. Έχει ήδη συνταχθεί νέο νομοσχέδιο με 141 άρθρα για τις δημόσιες συμβάσεις. Τα 135 αφορούν τροποποιήσεις άρθρων του Ν. 4412/2016 και προστίθενται 6 νέα. Το κείμενο αυτό συντάχθηκε την περίοδο που το προτεινόμενο νομοσχέδιο είναι σε δημόσια διαβούλευση.

Τα ιδρυτικά μέλη του ΕΣΒΥΚ είχαν καταθέσει από κοινού στα αρμόδια Υπουργεία το 2019 επεξεργασμένες νομοτεχνικώς προτάσεις με ρυθμίσεις άμεσης εφαρμογής και απόδοσης στο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων (ανάθεση με αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια, έλεγχος μελετών, επίβλεψη δημοσίων έργων και από ιδιωτικούς φορείς, αναλυτικό τιμολόγιο εργασιών κ.ά.). Επίσης, το ΕΣΒΥΚ επισημαίνει διαρκώς τη μεγάλη σημασία που έχει η στενή παρακολούθηση της ορθής εφαρμογής της νομοθεσίας, καθώς και ο έλεγχος της φαλκίδευσης προβλέψεών της (φωτογραφικοί όροι διαγωνισμών, μετατροπή έργων σε προμήθειες κ.λπ.).

Το ΕΣΒΥΚ και τα μέλη του συμμετείχαν συστηματικά στη δημόσια διαβούλευση του σχετικού νομοσχεδίου και κατέθεσαν με θετικό πνεύμα μεγάλο αριθμό βελτιωτικών προτάσεων, πολλές από τις οποίες αποδέχθηκε με θετικό πνεύμα το Υπουργείο Υποδομών. Παραμένουν, όμως, κυρίως όσον αφορά την εκτέλεση των έργων, νέες ρυθμίσεις οι οποίες μειώνουν ελέγχους και ισορροπίες (checks and balances) που χαρακτηρίζουν την ελληνική νομοθεσία δημοσίων έργων εδώ και  πάρα πολλές δεκαετίες.

ΑΝΑΓΚΗ ΑΠΟΝΟΜΟΘΕΤΗΣΗΣ
Το ΕΣΒΥΚ θεωρεί ότι, μετά και την ψήφιση του υπόψη νομοσχεδίου και τις σημαντικές βελτιώσεις που θα επιφέρει, η ευρύτερη νομοθεσία δημοσίων συμβάσεων θα εξακολουθεί να έχει πολύπλοκη και ανισοβαρή δομή, να αγνοεί σπουδαίους δευτερογενείς αναπτυξιακούς στόχους και να περιέχει προσθήκες άρθρων εθνικής νομοθέτησης που διαστρεβλώνουν την επιβεβλημένη ευθεία μεταφορά της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Όσον αφορά τον Ν.4412/2016, το ΕΣΒΥΚ θεωρούσε εξαρχής ότι, μετά την ψήφιση των μέτρων άμεσης βελτίωσης κα απόδοσης που πρότεινε, η χώρα μας πρέπει να προχωρήσει σε εκτεταμένη απονομοθέτηση (deregulation) με προσαρμογή σε καλές διεθνείς πρακτικές και ιεράρχηση των ρυθμίσεων με χρήση προτύπων τευχών, οδηγών κ.λπ. Όσον αφορά τον Ν.4413/2016, το ΕΣΒΥΚ θεωρεί ότι επιβάλλεται η σύμπτυξή του με τον Ν.3389/2005 και κάθε άλλη σχετική διάταξη που αφορά έργα ΣΔΙΤ.

Το ΕΣΒΥΚ θεωρεί ότι η νομοθέτηση για τις δημόσιες συμβάσεις πρέπει να έχει μακροχρόνια οπτική και να μη στοχεύει στην εμβαλωματική επίλυση τρεχόντων προβλημάτων με αλλεπάλληλες τροποποιήσεις και προσθήκες στους νόμους, όπως μέχρι σήμερα. Η νομοθέτηση πρέπει να έπεται ουσιαστικής διαβούλευσης με τις επαγγελματικές τάξεις και εξαντλητικής προσπάθειας ευρύτερης συναίνεσης. Η απονομοθέτηση και ιεράρχηση των ρυθμίσεων με χρήση προτύπων τευχών, οδηγών κ.λπ. συμπληρώνεται με τη θέσπιση και λειτουργία διαρκούς επιτροπής με εκπροσώπους των ενδιαφερομένων μερών για τον έλεγχο των προβλημάτων που θα προκύπτουν και εισήγησης ρυθμίσεων (σε συντριπτικό ποσοστό στα πρότυπα συμβατικά τεύχη).

Η όποια προσπάθεια βελτίωσης της εθνικής νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις πρέπει να αποτελεί μέρος της επιβαλλόμενης ολικής αναθεώρησης του σημερινού τρόπου παραγωγής των έργων. Η μεταρρύθμιση πρέπει να είναι ριζική και να αφορά όλες τις πτυχές της παραγωγής και αξιοποίησης έργων υποδομών και κτιρίων, με προσέγγιση βιώσιμης ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η σύνταξη ρεαλιστικού εθνικού στρατηγικού σχεδίου για υποδομές-κατασκευές με ορίζοντα 20ετίας, με υπερκομματική συμφωνία και συναίνεση των βασικών κοινωνικών εταίρων. Ο σχεδιασμός πρέπει να εδράζεται σε αξιόπιστες μελέτες βάσης, να αξιολογείται και να επικαιροποιείται τακτικά από επιτροπή παρακολούθησης με ισχυρή εξουσιοδότηση.

Για τον κλάδο, απαιτείται η διεύρυνση πεδίου επαγγελματικής δράσης, όπως π.χ. η συντήρηση υποδομών που σήμερα ρημάζουν, η αναβάθμιση-αξιοποίηση υφισταμένων κτιρίων, η πολεοδομική-τουριστική αξιοποίηση εκτάσεων και ακινήτων, η παροχή υπηρεσιών κ.ά. Απαιτούνται, επίσης, μέτρα για την ενίσχυση της εξωστρέφειας του κατασκευαστικού κλάδου, με προώθηση των ελληνικών επιχειρήσεων από το ΥΠΕΞ, συνεργασία με τους φορείς προσέλκυσης επενδύσεων, διαμόρφωση κουλτούρας εξωστρέφειας, παροχή κινήτρων δημιουργίας επιχειρήσεων μελετητικών-κατασκευαστικών με κατάλληλο μέγεθος και οργάνωση ώστε να μπορούν να δραστηριοποιηθούν διεθνώς.

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΕΣ
Βεβαίως και πρέπει και απαιτείται. Δύναται όμως η χώρα; Δηλαδή, πώς είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω όταν τον τομέα των δημοσίων έργων χαρακτηρίζει διαχρονικά:

  • Αδυναμία διατύπωσης και υλοποίησης στρατηγικής από πλευράς της ελληνικής πολιτείας, εκτός και αν το επέβαλε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
  • Κοντόφθαλμη και αποσπασματική προσέγγιση και περιορισμένη κλαδική συνεργασία των συνδικαλιστικών φορέων.

Για να θεραπευθούν οι έντονες και χρόνιες παθογένειες του ελληνικού κράτους και της οικονομίας είναι αναγκαίες δραστικές μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα.

Και όσον αφορά τον δημόσιο τομέα, η ελπίδα είναι να αποδειχθεί η πολιτική στόχευση με την επωνυμία «μεταρρύθμιση» πολύ περισσότερο επιτυχής από εκείνες της «αλλαγής», του «εκσυγχρονισμού», της «επανίδρυσης του κράτους» και όσων άλλων προηγήθηκαν. Χωρίς όμως να λησμονείται ότι για την επιλογή του εκτελεστικού πολιτικού προσωπικού που κλήθηκε κατά καιρούς να τις υλοποιήσει δεν επικράτησαν οι έννοιες της αξιοκρατίας, της ανοικτής διακυβέρνησης κ.λπ. αλλά διαχρονικά η δήθεν σιγουριά των πολιτικών φίλων κ.λπ. Αλλά για να πάρει τα πάνω της η χώρα μας θέλει πολλή δουλειά από πολλούς ικανούς και αποφασισμένους.

Όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, και ειδικότερα στον κλάδο των υποδομών και κατασκευών, έχει διαπιστωθεί από καιρό η αναγκαιότητα μεταρρυθμίσεων στην οργάνωση και εκπροσώπηση των οικονομικών φορέων, αλλά παλαιότερα οι όποιες προσπάθειες συνεργασιών των διαφόρων ενώσεων είχαν αποτύχει. Η δημιουργία του ΕΣΒΥΚ πριν έναν χρόνο αποτέλεσε την αναγκαία τομή. Το ΕΣΒΥΚ συνθέτει τις απόψεις και προτάσεις των μελών του και διαμορφώνει και εκφράζει τελικά τον κοινό λόγο και θέση σε θεσμικά και οργανωτικά θέματα του κλάδου.

Η συμπαράταξη στο ΕΣΒΥΚ 7 επαγγελματικών ενώσεων-τακτικών μελών και 3 συνδεδεμένων μελών εξασφαλίζει την κρίσιμη μάζα για τη διεκδίκηση και επίτευξη μεταρρυθμίσεων στον κλάδο.

Η πρόσκληση προς όλες τις λοιπές επαγγελματικές ενώσεις-δυνητικά μέλη να συμμετάσχουν ισότιμα στην κοινή προσπάθεια είναι ανοικτή. Και αδικεί τον κλάδο αλλά και τις επαγγελματικές ενώσεις η τυχόν μη συμμετοχή τους σε αυτή την κοινή προσπάθεια. Όσον με αφορά προσωπικά, μη ενταγμένος σε επαγγελματική ένωση, αποδέχθηκα την τιμητική πρόκληση να είμαι ο πρώτος πρόεδρος του ΔΣ του ΕΣΒΥΚ και να διασφαλίσω την ισόρροπη και αποτελεσματική λειτουργία του.

Οι ομάδες εργασίας του ΕΣΒΥΚ συνεχίζουν να παράγουν σημαντικό έργο σε πολλούς τομείς. Παράδειγμα, ο υπεύθυνος, λεπτομερής, συγκροτημένος και με μεταρρυθμιστική στόχευση σχολιασμός του ΕΣΒΥΚ στο σε δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο τροποποιήσεων του 4412/2016, σε σύγκριση με όσες άλλες προτάσεις του ιδιωτικού τομέα κατατέθηκαν.

Θέλει ομαδική δουλειά και σύμπνοια για την επίτευξη της αναγκαίας ριζικής μεταρρύθμισης και τη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης του κλάδου και της χώρας. Σε αυτή την προσπάθεια δεν περισσεύει κανένας επαγγελματίας του κλάδου.